مواد سمی کود کمپوست و اثرات سوء آن بر رشد گیاهان و محیط زیست
از کود آلی به مقدار متغیر پنج تا ۵۵ کیلوگرم در هر متر مربع برای باروری زمین استفاده می شود که البته برای زمینهای کشت میوه و سبزی مقادیر بیشتری در نظر گرفته خواهد شد. در این موارد باید اثرهای سوء وجود مواد سمی در کود بخصوص نمکها و فلزاتی چون جیوه، کادمیوم، مس و روی و همچنین بوراتها و نمکهای اسید بوریک مورد توجه قرار گیرند. در این مقاله از دی مگ به بررسی مواد سمی کود کمپوست و اثرات سوء آن بر رشد گیاهان و محیط زیست می پردازیم. با ما همراه باشید.
با وجود آنکه فرایند تولید کود آلی سبب نابودی میکروبهای بیماریزا و علفهای هرز خواهد شد، اما نگرانیهایی در مورد رشد برخی قارچهای سمی وجود دارد تخم این قارچها در هوا پراکنده اند و موجب بروز اختلالات تنفسی میشوند. البته پژوهشهای انجام شده در کشور آمریکا خطر رشد این نوع قارچ ها را ناچیز دانسته اند.
مواد سمی کود کمپوست و اثرات سوء آن بر رشد گیاهان و محیط زیست
توجه به مواد غیر قابل تبدیل به کود آلی که تا ۵۰ درصد وزنی مواد زاید جامد خام را به خود اختصاص میدهند، یکی از بخشهای مهم و ضروری تهیه کود کمپوست بوده و امکان دارد بخش قابل توجهی از کل هزینه های عملیاتی فرآیند را شامل شود. به طور کلی بازیافت مواد قابل تبدیل به کود، به خوبی امکان پذیر بوده و از نظر اقتصادی قابل توجیه است.
اثرات سوء مواد سمی کود کمپوست بر رشد گیاهان و محیط زیست
جیوه و کادمیوم
منابع اصلی فلز جیوه را می توان باتریهای مورد استفاده در سمعک، دوربینهای فیلمبرداری، رادیوهای ترانزیستوری و ماشین حساب که در زباله وجود دارند نام برد. اما بیمارستانها نیز عامل تولید مقدار زیادی فلزات سمی و نمکهای آنها در محیط زیست اند. کادمیوم به عنوان پوشش محافظ قطعات فلزی و نیز به عنوان ماده رنگی و عاملی برای ثبات و پایداری رنگها و پلاستیکها در صنایع رنگ سازی و پلاستیک سازی در سطح گسترده ای مورد استفاده قرار میگیرند. خوردگی و تجزیه مواد رنگی موجب آزاد شدن مس و روی میشوند.
ضمن اینکه کادمیوم و جیوه در رشد گیاهان نقش تغذیه ای چندان مهمی ندارند، ولی وجود جیوه برای رشد گیاهان تأثیر بسیار ناچیزی دارد. زیرا بخش قابل توجهی از جیوه موجود در مواد زاید جامد در حین فرایند تولید کمپوست به صورت بخار متصاعد می شود. کادمیوم نیز از راه رشد گیاهان جذب میشود و به مقدار زیادی در برگ سبزیها و تنباکو وجود دارد.
با توجه به نظریه سازمان جهانی بهداشت، کادمیوم از جمله عناصری است که احتمال بیشتر بودن مقدار آن از حد قابل قبول در مواد غذایی وجود دارد این عنصر را میتوان در زمان تهیه کود با جدا کردن مواد پلاستیکی خارج کرد. از این رو جداسازی مواد پلاستیکی از زباله خام پیش از شروع فرایند تهیه کمپوست، روش مفیدی برای کاهش مقدار کادمیوم است.
اثرات سوء مواد سمی کود کمپوست بر رشد گیاهان و محیط زیست
مقادیر قابل قبول کادمیوم در کمپوست به عواملی همچون نوع رشد گیاه، pH ترکیبات خاک و فصل رشد گیاه بستگی دارد. pH زیاد که با کاربرد آهک و یا بر اثر خاصیت قلیایی کود آلی ایجاد میشود مقدار جذب کادمیوم به وسیلهٔ ریشه گیاهان را کاهش می دهد.
فلز مس و روی
مس و روی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان محسوب شده و قابل توجه است که کودهای آلی در بسیاری از موارد منبع مهم تأمین این عناصر برای بسیاری از محصولات کشاورزی هستند. ولی نباید از نظر دور داشت که مقدار زیاد نمکهای محلول سمی اند و از رشد گیاهان جلوگیری میکنند.
بورات
بوراتها در نواحی خشک و غیرقابل کشت برای بعضی از گیاهان، مواد سمی به شمار می آیند ولی با این حال این مواد به طور کامل محلول هستند و بر اثر بارندگی از خاک جدا و خارج می شوند. از بورات ها هم به عنوان چسب کاغذ و مقوا استفاده می شود.
سموم دفع آفتهای نباتی، هیدورکربورهای حلقوی و مواد خوشبو کننده در کودهای آلی
وجود مواد سمی همچون سموم دفع آفتهای نباتی، هیدورکربورهای حلقوی و مواد خوشبو کننده در کودهای آلی حاصل از زباله های شهری اهمیت چندانی ندارند. اما جابه جایی این مواد از ریشه به قسمتهای خوراکی گیاه به مقدار ناچیز و آلودگی مستقیم این قسمتها به وسیله گرد و غبار موجود در کود به کار رفته برای تقویت خاک نیز مشکل آفرین است. علاوه بر آن هر نوع احتراق احتمالی کود آلی سبب افزایش انتشار هیدور کربورهای حلقوی در هوای محیط و در نتیجه، آلودگی آن خواهد شد.
مواد سمی کود کمپوست
مواد آلی پایدار همچون سموم دفع آفتهای نباتی و ترکیبات فنلی در کود آلی در شرایط ویژه ای مشکلاتی را در پی خواهند داشت. هرچند قابلیت حل شدن این مواد در آب محدود است، اما دارای توان بالقوه تجمع و دوام در زنجیره های غذایی اند. بنابراین اگر کود آلی درون مسیل های آب سطحی به کار رود، ممکن است به درون سیستمهای آبزیان خوراکی راه پیدا کند و سبب به خطر افتادن این آبزیان و سایر موجودات زنده زنجیره غذایی شوند.
منبع: کتاب ورمی کمپوست (طراحی، ساخت و اجرا) محمد علی عبدلی و محمدرضا روشنی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۶٫
بیشتر بدانید:
دیدگاهتان را بنویسید