تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
  • کمپوست یا تولید کود از زباله

    تولید کود از زباله یا تبدیل باقیمانده مواد زاید جامد یعنی مواد آلی زباله همراه با فضولات انسانی به نام کمپوست معروف است. کمپوست از کلمه لاتین Compositus به معنی مخلوط و یا مرکب گرفته شده است. از این رو به آن کود آمیخته نیز می گویند. کمپوست یا تولید کود از زباله فرایند تجزیه بیولوژیکی است که مواد آلی را در شرایط ویژه ای به مواد پایداری مانند هوموس و غیره تبدیل می کند. در طول این فرایند باکتریها، تک سلولیها و دیگر موجودات زنده موجود در کمپوست، مواد قابل تجزیه را به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار میدهند و به شکلهای تازه تری تبدیل میکنند.

    این گونه مواد به طور معمول دارای جمعیت متنوعی از موجودات زنده ذره بینی اند که در مجاورت آب، خاک و هوا فعالیت دارند. ولی هر گروه بنابر خاصیت اصلی خود مواد ویژه ای را تحت تأثیر قرار میدهند و تجزیه می کنند. بنابراین تجزیه مواد در توده کمپوست، نتیجه فعالیت بسیاری از گروه های مختلف باکتریها، قارچ ها، آکتینومیست ها پروتوزوآها و سایر موجودات ریزی هستند که در مواد آلی وجود دارند.

    فرآیند تولید کمپوست

    در آغاز فرایند تهیه کمپوست حرارت توده با حرارت محیط یکسان است. با رشد طبیعی موجودات زنده ذره بینی میان گرما دوست درجه حرارت به سرعت افزایش یافته و با تولید اسیدهای آلی موجب کاهش pH میشود. با افزایش درجه حرارت از حدود ۴٠ درجه سانتی گراد، باکتریهای گرمادوست جانشین باکتریهای میان گرما دوست میشوند که در صورت وجود ازت اضافی محیط آمونیاک آزاد میشود و محیط دوباره قلیایی خواهد شد.

    کمپوست یا تولید کود از زباله

    کمپوست یا تولید کود از زباله

    در ۶٠ درجه سانتی گراد، قارچ های گرمادوست از بین میروند و واکنش به وسیلهٔ انواعی چند از باکتریهای تشکیل دهنده هاگ و همچنین اکتینومیست ها ادامه می یابد. پس از این فرایندها زمانیکه مواد تجزیه و مصرف شدند، واکنش کند میشود و حرارت توده کمپوست رو به سردی میگذارد. در این مرحله از کار که به طور معمول پنج روز طول میکشد، کود کمپوست تهیه شده دارای بوی مطبوعی است و جذابیتی برای مگس ندارد. البته در صورتی که دارای شرایط مناسب کودسازی باشد.

    هنگامی که این حرارت کاهش پیدا کند و به زیر ۶٠ درجۀ سانتی گراد برسد، قارچ های گرمادوست به عمل خود ادامه و سلولز را تحت تأثیر قرار میدهند که نتیجه عمل باز هم کاهش حرارت توده کمپوست تا حدود درجه حرارت محیط خواهد بود. هنگامی که درجه حرارت توده کمپوست به حدود ۴٠ درجه سانتی گراد برسد موجودات زنده میان گرمادوست دوباره فعالیت خود را شروع میکنند و کمپوست وارد مرحله رسیده شدن کامل میشود. این مرحله اغلب چند هفته به طول می انجامد و pH محیط در حالت قلیایی باقی میماند. که مرحله ای مساعد برای رشد ماکروفونهای موجود در کود به شمار می آید.

    جنبه های بهداشتی استفاده از مواد زاید جامد به منظور تهیهٔ کمپوست

    از نظر بهداشتی دو نکته مهم در دفع و استفاده از مواد زاید جامد قابل توجه است. نکته اول مربوط به شیوع بیماریهای حاصل از این مواد است که در اثر دفع و استفاده غیر بهداشتی آن به وجود می آید. نکته دوم اصلاح و تبدیل مواد زاید به کود است. که افزون بر کنترل این مواد، منافع اقتصادی قابل توجهی را در بر خواهد داشت.

    تولید کود از زباله

    تولید کود از زباله

    • بیماریهایی که بر اثر استفاده غلط و دفع غیربهداشتی زباله و بویژه فضولات انسانی در کشتزارها به وجود می آید، به سه دسته اصلی طبقه بندی میشوند:

    ۱- بیماریهای باکتریایی

    از بیماریهای باکتریایی میتوان به اسهال خونی، حصبه و تبهای شبه حصبه A و B و C و غیره اشاره کرد. بروسلاها نیز به عنوان عامل بیماری تب مالت که در انسان نیز شایع است، در مدفوع حیوانات به وفور یافت می شود.

    ۲- بیماریهای پروتوزوآیی

    از بیماری های پروتوزوآیی میتوان اسهال آمیبی، اسهال بالانتیدیایی و فلاژله ای را نام برد.

    ۳- بیماریهای کرمی

    در بیماریهای کرمی می توان آسکاریازیس، اکسیوریازیس، تریشینازیس، بیلار دیازیس و بیماریهای ناشی از کرم قلابدار به دلیل وجود مدفوع در زباله های شهری به عنوان علت اصلی بر شمرد.

    اسکات در آموخته ها و پژوهشهای خود که بر روی کودسازی در چین انجام داد، مشاهده کرد اگر تمام توده کمپوست در معرض درجه حرارت گرمادوست قرار بگیرد و این درجه حرارت برای مدت زیادی با استفاده از هوادهی حفظ شود تمام عوامل بیماریزای ناشی از مدفوع انسان حیوان از بین خواهد رفت.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    در این آزمایشها نشان داده شد که تخمهای آسکاریس بیش از همه در مقابل حرارت توده کمپوست مقاوم هستند. اگرچه عوامل نامساعد بیولوژیکی سبب از بین رفتن عوامل بیماری زا میشود، بهترین و مؤثرترین وسیله کنترل، همان کود سازی در شرایط هوازی است.

    تولید کود از زباله

    کودسازی به روش غیر هوازی

    در کودسازی به روش غیر هوازی، برای نابودی تخمهای آسکاریس مدت شش ماه زمان لازم است که به ندرت در نظر گرفته میشود در مورد انگلها نیز به علت نامساعد بودن شرایط محیط در کودسازی، مقدار زیادی از آنها از بین میروند، ولی درصد اندکی از انگل ها و تخم آنها در کود باقی می مانند.

    بیشترین مرگ باکتریها در رابطه با مدت و شدت درجه حرارت به وجود می آید و به طور کلی درجه حرارت های زیاد دلیل اصلی نابودی عوامل بیماریزا و انگلها و بسیاری از تخم انگل ها در توده کمپوست بشمار میرود. که اغلب در دمای بیشتر از ۵۵ درجه سانتی گراد به مدت چند هفته و حتی در مدت زمانهای کمتر حاصل میشود. بسیاری از انگلها عوامل و باکتریهای بیماری زا بر اثر درجه حرارت توده کمپوست از بین میروند.

    درجه حرارت توده کمپوست در زمانهای مختلف بسیاری از باکتریها و عوامل بیماری زای مدفوعی، آنترو ویروس ها و حتی تخم آسکاریس را نابود میکند. به این ترتیب فرایندهای تولید کمپوست که از نظر مشخصات مربوط به درجه حرارت و زمان در شرایط مطلوب قرار گرفته باشند، تضمین کافی را در غیر فعال کردن تمام عوامل بیماری زای مدفوعی شاید به غیر از ویروس هپاتیت (A) خواهند داشت. مقادیر درجه حرارت و زمان مناسب برای این هدف در جدول زیر نشان داده شده است.

    درجه حرارت و مدت زمان مورد نیاز برای نابودی عوامل بیماریزای مدفوعی

    جدول: مقادیر درجه حرارت و مدت زمان مورد نیاز برای نابودی عوامل بیماری زای مدفوعی

    زمان درجه حرارت (C°)
    یک ساعت حداقل ۶٢
    یک روز حداقل ۵۰
    یک هفته حداقل ۴۶
    حداقل یک ماه حداقل ۴۳
    حداقل یک سال حداقل ۴٢

    براساس پژوهشهای انجام شده، تخم های آسکاریس از مقاوم ترین موجودات زنده ای هستند که به طور معمول درون توده کمپوست یافت میشوند. قابل توجه است در کود کمپوست قارچهایی رشد میکنند که با تولید آنتی بیوتیکهای ویژه، موجبات ایمنی محصول نهایی کمپوست را تضمین میکنند. همچنین در شرایط ویژه توصیه شده است که برای ضد عفونی کردن کمپوست میتوان از اشعه گاما استفاده کرد. البته این کار به دلیل نیاز به هزینه های بسیار تاکنون مورد تأیید قرار نگرفته است.

    در مواد اولیه کمپوست (خام)، مقادیر زیادی از باکتریها، ویروسها، کرمها پروتوزوآها و عوامل بیماریزای دامی و گیاهی وجود دارند. نوعی قارچ گر مادوست به نام آسپرژیلوس” فامیگاتوس در کود کمپوست وجود دارد که گرده آن از راه هوا انتشار می یابد و سبب بیماری تنفسی آسپرژیلوس میشود. بنابر بررسی های انجام شده آکتینومیست های گرمادوست موجب واکنشهای حساسیت زا مانند بیماری ریه کشاورزان می شوند.

    به طور کلی در بررسی های بیولوژیکی کمپوست امکان رخداد سه واقعه مهم وجود دارد:

    1.  همۀ انگلها و باکتریهای بیماری زا نابود می شوند.
    2.  مواد آنتی بیوتیک در محصول نهایی کمپوست باقی می مانند.
    3.  گونه هایی از میکروب و سایر موجودات زنده در کود کمپوست باقی میمانند که با میکروبهای معمولی خاک معارض نیستند.

    منبع: کتاب ورمی کمپوست (طراحی، ساخت و اجرا) محمد علی عبدلی و محمدرضا روشنی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۶

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    اشتراک‌گذاری

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *