کشت جنین
جداسازی و پرورش یک جنین بالغ یا نابالغ در این ویترو و تحت شرایط استریل به منظور بدست آوردن گیاهی با توانایی ادامه حیات را کشت جنین نامند. اولین تلاش در جهت کشت جنین گیاهان نهاندانه، توسط هانیگ (Hannig) در سال ۱۹۰۴ صورت گرفت. وی با کشت جنین های جدا شده از دو گیاه Coclileria و Raphanus از تیره شب بو در این ویترو، گیاهانی قادر به ادامه حیات بدست آورد.
در سال ۱۹۲۴ دیتریچ (Dietrich) جنین هایی از گونه های مختلف گیاهان را در این ویترو پرورش داد و بیان نمود که جنین های بالغ به طور طبیعی رشد نمودند، اما جنین های جدا شده از بذرهای نابالغ در دستیابی به ساختار جنین های بالغ ناتوان بودند. جنین های نابالغ بدون طی مراحل جنین زایی طبیعی و تکمیل دوره خواب مستقیما به گیاهچه تبدیل شدند.
لیباچ (۱۹۲۵ و ۱۹۲۹) کاربرد عملی این تکنیک را با جداسازی و پرورش جنین های حاصل از تلاقی دو گونه Linum perene و L . Austriacum به اثبات رساند. این جنین ها در شرایط این ویترو از بین می روند. لیباچ اظهار داشت که جدا نمودن جنین حاصل از تلاقی هایی که منجر به تولید بذر زنده پایدار نمی شوند و پرورش این جنین ها در یک محیط غذایی مصنوعی، میتواند مثمر ثمر باشد. امروزه کشت جنین یکی از شاخه های کاملا تثبیت شده کشت بافت است.
انواع کشت جنین:
۱- کشت جنین بالغ
در این روش جنین های بالغ جدا شده از بذرهای رسیده کشت می شوند. این نوع کشت زمانی انجام می شود که جنین در محیط این ویترو قادر به بقاء نباشد، یا جوانه زنی آن مستلزم گذراندن دوره خواب طولانی مدت باشد. کشت جنین بالغ همچنین برای حذف عامل بازدارنده جوانه زنی بذر نیز بکار می رود. خواب بذر بسیاری از گونه های گیاهی بیشتر بدلیل حضور بازدارنده های شیمیایی و یا مقاومت های مکانیکی موجود در ساختارهای احاطه کننده جنین است تا خواب بافت جینی. این نوع خواب را میتوان با جداسازی جنین ها از پوشش بذر و کشت آنها در محیط های غذایی شکست.
بعضی گونه ها نیز بذرهای عقیم تولید می کنند که می تواند به دلیل عدم تمایز کامل جنین باشد. با استفاده از روش های کشت جنین، می توان گیاهچه هایی با توانایی حفظ حیات از آنها تولید نمود. جنین های جدا شده از بذر کاملا رسیده یا تقریبا رسیده، اتوتروف بوده و در یک محیط کشت ساده مواد معدنی به همراه منبع انرژی به خوبی رشد می نمایند.
۲- کشت جنین نابالغ یا نجات جنین
کشت جنین های نابالغ به منظور نجات جنین های حاصل از تلاقی های دور (تلاقی بین گونه ها یا جنس های متفاوت) صورت می گیرد. اساسا این روش ها برای ممانعت از سقط جنین و با هدف تولید گیاهی توانمند به ادامه حیات به کار می روند، زیرا که دورگ گیری های دور (Wide hybridization) که افرادی از دو گونه مختلف و متعلق به یک جنس یا دو جنس مختلف تلاقی داده می شوند، اغلب به شکست می انجامند. چندین مانع در مراحل قبل و بعد از گرده افشانی وجود دارد که سبب عدم موفقیت در امر انتقال ژن های واریته های وحشی به واریته های زراعی می شوند.
عواملی که مانع وقوع باروری می شوند، موانع قبل از باروری هستند که عمدتا رشد لوله گرده در خامه و یا روی کلاله را محدود می سازند. موانع پس از باروری، نمو سلول تخم حاصل از تلقیح یا مراحل نمو طبیعی دانه را متوقف نموده و یا به تأخیر می اندازند. این حالت بیشتر به دلیل عدم توانایی آندوسپرم هیبرید در گذر صحیح از مراحل نمو بوده و به گرسنگی و سقط جنین می انجامد. همچنین مرگ جنین می تواند به دلیل تولید سم توسط آندوسپرم در اثر ناسازگاری جنین و آندوسپرم صورت گیرد.
منبع: کتاب اصول بیوتکنولوژی گیاهی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ ششم.
دیدگاهتان را بنویسید