تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
تخمین میزان تنش آب در گیاه

تخمین میزان تنش آب در گیاه

  • تخمین تنش آب:

    مهمترین قسمت روابط آب و گیاه عبارت است از توازن داخلی آب با میزان تنش آب است. و با این توازن موجب کنترل فرآیندهای فیزیولوژیکی و شرایطی می شود که کیفیت و کمیت رشد گیاه به آن بستگی دارد. تخمین تنش آب از روی اندازه گیری مقدار آب خاک با سرعت تعرق و تبخیر در بعضی موارد مفید می باشد. اما با این روش نمی توان اطلاعات قابل اطمینانی را در مورد ارزیابی اثرات مقدار آب بر فرآیندها و رشد گیاهان کسب نمود.

    تنها شاخص قابل اطمینان برای تنش آب اندازه گیری مستقیم آن در گیاه است. عدم موفقیت در اندازه گیری تنش آب گیاه عامل بسیاری از نتایج غیر قطعی و متضادی است که در روابط بین آب و رشد گیاهان به چشم می خورد.

    اندازه گیری پتانسیل آب در گیاه:

    اکولوژیست ها و فیزیولوژیست ها اهمیت اندازه گیری تنش آب گیاه را تشخیص داده اند. بطوری که منابع علمی اولیه حاوی تعداد زیادی از مقالات مربوط به اندازه گیری پتانسیل اسمتیک می باشد، ولی توجه دانشمندان از اندازه گیری پتانسیل اسمتیک به طرف آنچه در حال حاضر بنام پتانسیل آب مصطلح است تغییر نموده است. متاسفانه اشکالاتی که در اندازه گیری پتانسیل آب به چشم می خورد عده زیادی از دانشمندان را مایوس کرده است. از این جهت چندین بار سعی شده است که تنش آب بر حسب مقدار آب، آماس نسبی یا مقدار نسبی آب، کمبود اشباع و حتی اندازه منافذ روزنه ها ارزیابی گردد.

    پیشرفت های اخیری که در روش اندازه گیری پتانسیل آب بافت های گیاهی شده است موجب گردیده است که علاقه دانشمندان به اندازه گیری آن تشدید شود. شاید یکی از دلایل عدم وجود یک روش مشخصی در اندازه گیری تنش آب گیاه این است که معلوم نیست چه چیزی باید اندازه گیری شود. مسلما باید خاصیتی اندازه گیری شود که رابطه آن با فرآیندهای فیزیولوژیکی اساسی گیاه بسیار نزدیک باشد که عبارتند از:

    ۱- پتانسیل اسمتیک

    ۲- فشار یا پتانسیل آماس

    ۳- پتانسیل آب.

    تنش آب تقریبا بر هر جنبه ای از رشد گیاه، تغییرات آناتومی، مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمی گیاه موثر است. معلوم نیست که چه مقدار از کاهش رشد مربوط به کاهش آماس، چه مقدار مربوط به کاهش پتانسیل آب و چه مقدار مربوط به کاهش پتانسیل اسمتیک است.

    اثرات تنش آب بر گیاه:

    ۱- در شرایط متوسط کمبود آب در وسط روز موجب کاهش رشد سلول ها و تا حدی نمو ساقه و نیز کاهش فتوسنتز می گردد. بزرگ نشدن سلول ها باعث کوچک ماندن اندازه گیاه ضخیم شدن برگ های همراه با ضخامت لایه کوتین افزایش مواد خشک و افزایش نسبت ریشه به شاخه ها می گرد.

    ۲- با کاهش مقدار آب خاک، کمبود آب شدیدتر شده و با شکسته شدن RNA ،DNA و افزایش پروتئین ها میزان فتوسنتز تقلیل و سرعت تنفس افزایش پیدا می کند. بالاخره فتوسنتز و رشد متوقف می گردند.

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید

    ۳- با افزایش تنش، تولید و انتقال مواد تنظیم کننده رشد احتمالا متوقف می شود و جابجائی سایر ترکیبات نیز مختل می شود.

    ۴- کربوهیدرات ها و پروتئین ها هیدرولیز شده و مقدار قندهای قابل حل و ترکیبات ازتی افزایش می یابند.

    ۵- بالاخره از دست دادن آب در پروتوپلاسم به حدی شدید می شود که سلول ها و بافت ها شروع به مرگ می نمایند.

    روش های اندازه گیری میزان کمبود آب در گیاه:

    لازم است که میزان تنش آب در هر تحقیقی که روی اثرات آب بر رشد گیاه انجام می شود اندازه گیری گردد. زیرا ارزیابی تنش آب گیاه از روی مقدار آب خاک غیر ممکن است. اندازه گیری مقدار آب بر اساس وزن خشک یا وزن مرطوب رضایت بخش نمی باشد. زیرا مقدار آب با سن و نوع بافت به مقدار زیادی تغییر می کند.

    • میزان آب نسبی:

    یعنی، مقدار آب بر حسب درصد آب در آماس کامل رضایت بخش تر است. ولی، احتمالا بهترین حالت این است که تنش آب بر حسب پتانسیل آب تعیین گردد. زیرا بستگی آن با فرآیندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیائی کنترل کننده رشد گیاه زیاد است. استفاده پتانسیل آب این استفاده را نیز دارد که تنش آب خاک و گیاه هر دو به یک واحد توصیف می گردند.

    • پتانسیل آب گیاه را می توان به دو روش تعادل مایع و بخار اندازه گیری نمود:

    بنظر می رسد در اندازه گیری های مزرعه ای روش تعادل مایع بوسیله استفاده از مواد رنگی نسبتا مناسب است. ولی روش رطوبت سنج ترموکوپل دقیق تر است. روش تعادل فشار سریع بوده و می تواند در مزرعه نیز به همان خوبی آزمایشگاه بکار برده شود ولی در مورد بعضی گونه ها روش نامطمئنی به شمار می رود.

    منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *