آشنایی با ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی و مدیریت تلفیقی بیماری

در این مقاله از دی مگ با ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی و مدیریت تلفیقی بیماری، علایم بیماری و میزان خسارت آن آشنا می شویم. Syn. Tobacco Mosaic Virus ،Tomato Mosaic Virus (ToMV) Clinton در مزارع گوجه فرنگی مناطق مختلف دنیا شایع است و باعث کاهش کمی و کیفی محصول میشود. ویروس موزاییک گوجه فرنگی در سال ۱۹۰۹ در آمریکا به ثبت رسید.

این بیماری در مزارع و گلخانه به گوجه فرنگی خسارت زده و میزان خسارت بسته به نژاد و سن گیاه، واریته و شرایط اقلیمی متفاوت است و متوسط خسارت در کشورهای مختلف بین ۱۲ تا ۳۴ درصد گزارش شده است. در ایران در سال ۱۳۶۱ از فارس و هرمزگان گزارش گردیده و میزان آلودگی را در بعضی مزارع تا ۱۰۰ درصد برآورد کرده اند.

بیماری ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی در مزارع گوجه فرنگی و در سایر مناطق از جمله اصفهان، نجف آباد، شهرکرد، کرمان، بندر عباس، چهار محال بختیاری، جیرفت، خوزستان، لرستان، آذربایجان و گرگان مشاهده شده است. این ویروس از لحاظ اقتصادی به اندازه TMV اهمیت داشته و دو گونه نزدیک و وابسته بهم هستند. ویروس TMV گیاهان زیادی از جمله خانواده بادنجانیان را آلوده میسازد. ولی ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی، فلفل سبز و گل ارکیده را نیز آلوده می سازد.

ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی و مدیریت تلفیقی بیماری

علایم بیماری ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی

از علایم مهم بیماری کوتولگی گیاه، کوچک شدن لکه لکه ای و بدشکل شدن برگها، گاهی خشک شدن برگها و نخی شدن و طویل شدن برگها است. بر اساس بررسی های به عمل آمده کمی رشد بوته ها، کوتاه ماندن فاصله میان گره، نکروز ساقه و دمبرگ موزاییکی شده برگها، موزائیک و زرد و قرمز شده میوه، لکه یا حلقه های زرد و سبز در متن میوه، قرمز و سوختگی و قهوه ای شدن داخل گوشت میوه بخصوص در محل اتصال به دم میوه، نکروز خاکستری رنگ پوست میوه و تاولی شدن میوه از علایم بیماری هستند.

گیاهچه در اثر آلودگی کوتوله و دارای ریشه های موئین و با سبزینه کمتر مشاهده میشوند. علایم نکروز روی ساقه و برگ دیده نمیشود. ظهور علایم با کاهش شدید تعرق در گیاه همراه بوده که بعداً به مرور افزایش می یابد. برگهای آلوده دارای تنفس سریع تر نسبت به برگهای سالم هستند.

عامل بیماری: Tomato Mosaic Virus (ToMV)

بیماری بوسیله نژادهای ویروس موزاییک توتون (TMV) ایجاد میشود. این ویروس دارای میزبانهای متعددی است و به سادگی به طریقه مکانیکی منتقل میشود. ویروس در عصاره گیاه میزبان در ۹۳/۳ درجه سانتیگراد به مدت ۱۰ دقیقه هنگامی که به مقدار یک قسمت در میلیون رقیق شده باشد زنده مانده و در برگهای خشک میتواند بیش از یک سال زنده بماند.

ویروس به شکل چوب کبریتی است و اندازه آن ۳۰۰ × ۱۵ نانومتر است. این ویروس روی میزبان Nicotiana glutinosa لکه های موضعی ایجاد کرده و روی همین میزبان در دمای بالاتر از ۳۲/۲ درجه سانتیگراد علایم سیستمیک ایجاد میکند. در استان فارس و هرمزگان هر دوی ویروس موزاییک توتون (TMV) و ویروس موزائیک خیار (CMV) را عامل بیماری تشخیص داده است.

ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی

زیست شناسی و چرخه بیماری ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی

بذور و بقایای گیاهی موجود در خاک از منابع مهم آلودگی به شمار میروند. بذور بدست آمده از میوه های آلوده بیشتر از ۵۰ درصد ویروس را با خود حمل میکنند و ۱۲ درصد بذور نیز به صورت داخلی آلوده هستند. ویروس روی بذر و یا در پوسته بذر و درصد کمی نیز در آندوسپرم وجود داشته ولی در جنین دیده نشده است.

جشنواره پاییزه

جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع

همین الآن خرید کنید

ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی (ToMV) که در بقایای گیاهی موجود در خاک وجود دارد، بیشتر از دو سال در خاک ویروس نمیتواند زنده باقی بماند. ولی در خاک مرطوب بعد از ۶ ماه از بین میرود. از منابع دیگر آلودگی ویروس، علفهای هرز میزبان، بقایای گیاهان آلوده مجاور گلخانه، لباس های آلوده، کلیه محصولاتی که از توتون تهیه میشوند، کارگران مزرعه، حشرات، زنجره و شته است. آلودگی ثانویه از طریق مکانیکی در خلال نشاءکاری، هرس، گرده افشانی، سمپاشی و آبیاری صورت میگیرد.

مدیریت تلفیقی ویروس موزاییک معمولی گوجه فرنگی (IDM)

۱- پیشگیری از آلودگی

استفاده از بذر سالم
جدا سازی و ایزوله کردن گیاه از منبع آلودگی
بهداشت مزرعه

۲- غیر فعال کردن ویروس

استفاده ار Naphtalene, B-3- indolylpropionic acid – به صورت پاشیدن روی گوجه فرنگی در مزرعه سبب خفیف شدن علایم میشود.
پاشیدن شیر رقیق گاو روی سبزینه گوجه فرنگی ۱۰ روز یکبار سبب توقف انتشار TMV شده است.
ضد عفونی کردن خشک با حرارت
سه روز در ۷۰ درجه سانتی گراد یا یک روز در ۸۰ درجه سانتی گراد سبب حذف آلودگی داخل بذر میشود.
استفاده از بخار آب و یا مواد شیمیایی جهت ضدعفونی خاک گلخانه.
شستشوی دستها در محلول (Tri-sodium orthophosphate (TSP و سپس با آب صابون
شستشوی ابزار با محلول فوق و یا استفاده از حرارت جهت استریل آنها که ممکن است به جلوگیری از انتشار ویروس کمک کند.
ضدعفونی خاک با کلروپیکرین و متام سدیم