حرکت شعاعی نمک بطرف مغز ریشه
حرکت یون ها از سطح ریشه بطرف آوندها به سه طریق امکان پذیر است:
- حرکت از داخل یک واکوئول به واکوئول دیگر،
- حرکت در سیمپلاست از طریق عبور از واکوئل ها
- حرکت از داخل منافذ آزاد جدار سلول ها و یا اینکه ترکیبی از این سه روش.
حرکت از داخل یک واکوئول به واکوئول دیگر
این که جزء زیادی از یون ها از داخل واکوئل ها عبور نمایند مورد تردید واقع شده است، زیرا یون ها در واکوئل ها مجتمع شده و خروج آنها به کندی صورت می گیرد. علاوه بر این شاخ و برگ گیاه بیشتر یون های مورد نیاز خود را مستقیما از محیط ریشه دریافت می نمایند تا از واکوئل های سلول های ریشه. بنابراین احتمالا نقش واکوئل ها حداقل در مورد گیاهانی که به مقدار نمک کم نیاز دارند به عنوان مخازن منحرف کننده نمک است تا به عنوان مسیر اصلی حرکت آنها.
حرکت در سیمپلاست از طریق عبور از واکوئل ها
عده ای از پژوهشگران پیشنهاد نموده اند که یون ها در سیتوپلاسم جمع شده و سپس از سلولی به سلول دیگر حرکت نموده و از داخل پلاسمادسماتا می گذرند. پلاسمادسماتا موجب ارتباط سیتوپلاسم سلول های مجاور به همدیگر شده سیستم پیوسته ای را بوجود می آورد که به آن سیمپلاست اطلاق می گردد. تصور می شود حرکت یون ها از نوع پخشیدگی بوده و جریانات سیتوپلاسمی نیز به آن کمک می نماید. بنظر می رسد احتمالأ یون ها تا زمانی که به مانعی برخورد ننمایند بوسیله پخشیدن یا جریان توده ای تعرق به حرکت خود از داخل منافذ آزاد موجود در جدار سلول ها ادامه می دهند.
مسأله اصلی در جذب نمک تبیین نحوه انتقال یون ها از سلول های زنده مغز ریشه به داخل شیره عناصر مرده آوندهای هادی است. پیشنهاد شده است که نمک شیره آوندی ابتدا در پروتوپلاست هایی که پس از تشکیل عناصر آوندی از بین می روند انباشته شده و سپس آزاد می گردد. بموجب این نظریه تجمع نمک منحصرا در مناطقی از ریشه است که عناصر هادی از آن اشتقاق حاصل می نمایند. هم چنین بنظر می رسد که مقدار نمک در ترشحات ریشه به مراتب بیش از مقداری باشد که توسط عناصر آوندی تامین می گردد.
پروتوپلاست های عناصر آوندی در مناطق جذب انشعابات ریشه زنده باقی مانده و اجسام حل شدنی که به داخل ریشه ها راه می یابند وارد پروتوپلاست ها می گردند. بنابراین فقط جزء محدودی از نمک ممکن است مستقیما در پروتوپلاست آوندها متراکم شده تا پس از تجزیه از آن خارج گردد.
-
نظریه گرافتز (Crafts)
یکی از نظریه هایی که اغلب در مورد تجمع نمک از آن ذکری به میان می آید، نظریه گرافتز (Crafts) است که چنین پیشنهاد نموده است که یون ها بصورت فعال در سلول های اپیدرم و پوسته های خارجی که بخوبی تهویه شده باشند متراکم می گردند. یون ها در موقع حرکت به طرف داخل از اندودرم و سیمپلاست گذشته و بوسیله جریانات سیتوپلاسمی با بخشیدنی به طرف مغز ریشه رانده می شوند.
سلول هایی از مغز ریشه که تهویه ناکافی داشته باشند ظرفیت تجمع یون کمتری داشته و بنابراین یون ها به داخل لوله های آوندی وارد شده و در آن جا متراکم می گردند. این یون ها قادر به فرار از مغز ریشه نمی باشند زیرا رشته های چوب پنبه ای کاسپارین در اندودرم مانع از پخشیدن و برگشت آنها از جدار سلول ها می گردد.
منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
دیدگاهتان را بنویسید