علایم بیماری
علایم این بیماری روی گندم شامل وجود تعداد زیادی نقاط سبزرد (کلروتیک) است. در ایران علایم مذکور به شدت وجود دارد و علایم در بهار شدت بیشتری دارد، ولی اثری از کنه ناقل در آن زمان نیست (شکل ۱-۱).
شکل۱-۱ علایم ناشی از موزاییک نقطه ای روی گندم
علایم آسیب
گندم زمستانه تا بهار به ندرت علائم را نشان می دهد. این علائم روی برگ ها به صورت خط چین ، رگه ها یا نوارهای زرد به موازات رگ ها ظاهر می شوند. برگ ها به طور فزاینده ای لکه دار می شوند تا زمانی که مناطق سبز از بین بروند و برگ ها از بین بروند. گیاهان آلوده دچار توقف می شوند. درجه کوتاه قدی بستگی به این دارد که چه زود عفونت رخ داده است. ویروس موزاییک لکه ای گندم ، که شبیه ویروس موزاییک رگه ای گندم است ، توسط کنه ها پخش می شود ، چرخه زندگی آن قابل مقایسه است و ممکن است گاهی در گندم های زمستانی وجود داشته باشد.
گندم آلوده در اوایل مرحله پنجه زنی رشد را متوقف می کند و تعداد کمی سر تولید می کند. عفونت در اواخر پنجه زنی تا مراحل اولیه اتصال منجر به تشکیل سر می شود اما ممکن است گل ها عقیم باشند. با عفونت در اواخر فصل در مرحله اتصال به مرحله بوت ، گلها بارور هستند اما اندازه هسته ها کاهش می یابد. گیاهان گندم زمستانی آلوده به پاییز در فصل بعدی دانه تولید نمی کنند.
عامل بیماری
عامل موزاییک نقطه ای توسط کنه Aceria tulipae منتقل می شود. مشخص شده است که غیر از ویروس موزاییک مخطط، ویروس دیگری نیز توسط همین کنه منتقل می شود.
مدیریت بیماری
این بیماری را می توان با پیروی از برخی اقدامات فرهنگی و زراعی کنترل و یا به حداقل رساند. روش اصلی کنترل این است که با جلوگیری از آلودگی گندم زمستانه ، چرخه زندگی کنه حلزون گندم را مختل کند. کنه هایی که از زمستان با گندم زمستانی جان سالم به در می برند در هوای گرم بهار و تابستان به سرعت افزایش می یابند و به میزبان های اطراف منتقل می شوند.
گندم زمستانه را در مجاورت گندم بهاره نارس یا سایر غلات نکارید.
گندم زمستانه بذر پس از رسیدن محصولات بهاره ، بالغ می شود. حداقل ۲ هفته قبل از کاشت گندم زمستانی از جمله مزارع مجاور ، کلیه گیاهان میزبان داوطلب را کنترل کنید. در غیاب گیاهان زنده ، کنه ها نمی توانند بیش از ۱۰ روز زنده بمانند. گندم زمستانه را تا اواخر ماه اوت یا سپتامبر بکارید تا از دورانی که کنه ها از غلات بهار دیررس می روند جلوگیری کنید.
از بین بردن کامل گیاهان گندم زمستانی بیمار دشوار است.هیچ آفت کش برای کنترل کنه یا ویروس در دسترس نیست.
زیست شناسی
موزاییک رگه ای گندم یک بیماری ویروسی گندم است. ویروس وارد برگ ها شده و به تمام قسمت های گیاه سرایت می کند. گیاهان آلوده معمولاً دچار عدم رشد می شوند و بذر کمتری تولید می کنند که غالباً به سختی خرد می شوند. هرچه عفونت زودتر باشد ، تأثیر آن بر گیاه بیشتر خواهد بود.
ویروس موزاییک رگه ای گندم توسط کنه حلقه گندم و با مالش برگ منتقل می شود. کنه را می توان از میدان به زمین دیگر در اثر باد منفجر کرد.
مایت و ویروس روی گندم زمستانی زمستان گذرانی می کنند. در فصل بهار ، کنه ها به سرعت تکثیر می شوند و به گندم بهاره یا گندم بهاره داوطلب می رانند. این میزبانان در طی تابستان کنه و ویروس را در خود دارند. اگر گندم زمستانه در نزدیکی گندم بهاره برداشت نشده کاشته شود ، می توان کنه های آلوده را بر روی گندم زمستانی که چرخه بیماری را کامل می کند ، منفجر کرد.
توسعه این بیماری به جمعیت کنه ها ، وجود گیاهان گندم آلوده به ویروس و رطوبت کافی برای رشد مناسب گیاه و تولید مثل سریع کنه ها بستگی دارد.
علائم این بیماری هنگامی که در بهار از ۱۰ درجه سانتیگراد (۵۰ درجه فارنهایت) بالاتر می رود ، بارزتر می شود.
منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران
نویسنده: دکتر بهرام شریف نبی
وب سایت www.gov.mb.com
دیدگاهتان را بنویسید