گیاه زرشک و بیماری آن
گیاه شناسی زرشک و بیماری آن
زرشک Berberry درختچه ای خاردار به ارتفاع یکتا سه متر و دارای برگ های دندانه دار بیضی شکل است. گیاه زرشک و بیماری آن را بیاموزید.
- ساقه های آن به رنگ چوب مایل به خاکستری است و در محل گره های شاخه سه تیغ تیز دیده می شود.
- برگ های آن سبز کمرنگ براق و به شکل قاشق و کنگره ای است.
- زرشک در کناره برگ ها دندانه های منتهی به خار های ریز و ناز ک دارد.
- رنگ پوست شاخه ها از زرد تا قهوه ای و خاکستری و ارغوانی متغیر است.
- شاخه های یک ساله معمولا زرد رنگ هستند و شاخه های بلند تیغ های فراوان دارند.
- برگ ها متناوب، ساده، خزان کننده و گاهی همیشه سبز است.
- ساقه آن خاردار بوده و خارها ممکن است منفرد، سه شاخه و یا گاهی پنج شاخه باشد. گل ها به رنگ زرد زیبا و مجتمع به شکل خوشه های آویخته است.
- میوه آن سته حبه ای و قرمز رنگی می باشد. که اغلب دارای ۲ تا۳ دانه است.
زیستگاه گیاه زرشک
زرشک بی دانه از جمله درختچه های مقاومتی است که قابلیت رشد و تولید محصول در زمین ها یکم بهره با آب شور را داراست. این درختچه در جنگل های اروپا و آسیا یافت می شود. زرشک گیاهی بومی ایران است و نوع بی دانه آن برای نواحی جنوب خراسان به خصوص قاین و سیرجند شهرتی ایجاد کرده است. زرشک در نواحی شمالی ایران، آدربایجان، ارتفاعات البرز، رودبار، مازندران، خراسان و بسیاری دیگر از نواحی ایران رشد می کند.
زیستگاه زرشک
بیماری های گیاه زرشک
١. بیماری های زنگ سیاه زرشک
عامل بیماری Puccinia graminis می باشد. مطالعات انجام شده در زمینه بیماری های گیاه زرشک بیشتر در ارتباط با رنگ سیاه گندم به دلیل میزبان واسط بودن زرشک برای قارچ عامل این بیماری است. مرحله اسپرماگونیوم و مرحله اسیوم زنگ سیاه گندم بر روی زرشک تشکیل می شود.
در برخی کشورها نظیر آمریکا طرح ریشه کنی درختچه های زرشک از سال ۱۹۹۸ برای شکستن چرخه زندگی عامل این بیماری به اجرا در آمد اما مطالعات بعدی نشان داد که در غیاب درختچه های زرشک هم بیماری در غلات ایجاد می شود و وجود درختچه های زرشک در نزدیکی مزارع غلات فقط سبب تسریع در انتقال بیماری و تکمیل چرخه زندگی عامل بیماری است.
این بیماری در ایران از دماوند، ارومیه و مازندران گزارش شده است.
علائم بیماری
روی برگ، گل و میوه زرشک ابتدا لکه های مدوری به قطر ۳ – ۴ میلی متر مخصوصا در مجاورت رگبرگ ها و قسمت های سخت پدید می آید. سپس در برگ هیپرتروفی صورت گرفته و اغلب رنگ پریده می گردند. در سطح فوقانی برگی اندام های کوچک تیره رنگ به نام اسپرماگونیوم (پیکنیدیوم) ظاهر می شود. سپس در سطح زیرین برگ و روی دمبرگ ها و گل ها اسیوم ها به صورت برآمدگی های فنجانی با لوله ای شکل تشکیل می شوند اسیدیوسپورها مدور یا چند سطحی هستند و تا چند هفته قوه نامه خود را حفظ می کند. قارچ عامل بیماری پس از گذراندن این مراحل روی زرشک به روی غلات انتقال می یابد و در آنجا زندگی خود را ادامه می دهد. در واقع زرشک میزبان واسط زنگ سیاه گندم می باشد.
زنگ سیاه زرشک
۲. سفیدک پودری
این بیماری از دماوند، فشم و مازندران گزارش شده است. عامل بیماری Microsphaera herberidis می باشد.
۳. عدم تغییر کامل رنگ میوه
علائم بیماری در اواخر فصل و یا پس از ایجاد رنگ قرمز اولیه میوه رنگ روشن به خود گرفته و حبه ها حالت پوک پیدا می کنند.
عامل بیماری: این حالت می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. گاهی با زرد شدن بخشی از برگ ها و عدم رشد همراه است.
بیماری های دیگر گیاه زرشک
۴. چروکیدگی و خشک شدن میوه زرشک
این حالت قبل از رسیدن میوه زرشک رخ می دهد و ممکن است همراه لکه های تیره بر روی برگ ها باشد ممکن است ناشی از حمله عوامل بیماری زایی باکتریایی باشد.
۵. جارویی شدن
این حالت با پیدایش شاخه های کوچک به تعداد زیاد بر روی تنه ها مشخص می گردد و گاهی با زردی برگ ها همراه است. کنترل این بیماری در بیرجند تنها به وسیله هر شاخه های آلوده انجام می شود.
۶. کتابی شدن شاخه ها
در این مورد سطح مقطع شاخه ها از حالت گرد طبیعی خارج شده و به صورت تقریبا مسطح در می آید. گاهی شاخه های قوی با عرض حدود ۲ سانتی متر به حالت پهن در آمده و شاخه و برگ ها کاملا حالت غیر طبیعی به خود می گیرند. احتمالا عامل آن ویروس باشد.
مبارزه: هرس این گونه شاخه ها و ضد عفونی قیچی پس از هرس می تواند آن را تا حدودی کنترل کند.
۷. لکه لکه شدن پشت برگ ها
ایجاد لکه های تقریبا گرد قهوه ای رنگ به تعداد زیاد در پشت برگ ها که با خشکیدگی میوه ها همراه است و در اواخر فصل گسترش می یابد. احتمالا یک بیماری باکتریایی است.
۸. خشکی و زوال درختچه ها
در برخی مناطق دیده می شود و عامل آن تاکنون ناشناخته باقی مانده است. احتمالا چندین عامل در بروز آن دخالت داشته باشند.
منبع :
کتاب بیماری های مهم گیاهان دارویی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۹
دیدگاهتان را بنویسید