شته مرکبات
شته ها بخصوص در مناطق نیمه گرمسیری دارای دشمنان طبیعی فراوانی هستند که جمعیت آنها را بطور طبیعی کنترل می کند. در هر منطقه باید این عوامل طبیعی کنترل کننده شناسایی شود و در صورت لزوم برای کارایی بیشتر به نحوی آنها را حمایت نمود.
بطور کلی این عوامل طبیعی قادرند در جمعیت های کم شته ها، آنها را تحت کنترل نگه دارند و هنگامی که انبوهی جمعیت آنها از حد معینی گذشت دیگر پارازیت ها و پرداتورها بسادگی نمی توانند آنها را با سرعت لازم کنترل کنند.
خوشبختانه اکثر گونه ها در اوایل بهار که برگ ها ظریف و نازک هستند شدت دارند و با رشد کامل برگ ها و ضخیم شدن آنهاء شته ها چنانکه باید نمی توانند تغذیه نمایند و خود بخود جمعیت آنها رو به نقصان می گذارد. در همین مواقع است که پارازیت ها و پرداتورها نیز می توانند بطور مؤثر عمل نمایند.
مهمترین عوامل زنده کنترل کننده شته ها:
۱– پرداتورها
پراتورها یا شکارچی های مهم شته های مرکبات عمدتا از ردیف های Neuroptera ،Diptera ،Coleoptera می باشند. در بین سخت بالپوشان:
الف) کفش دوزک ها
مهمترین شکارچی شته ها می باشد و در باغ های مرکبات جنس های Adalia ،Ola. Hippolamia ،Coccinella Cycloneda فراوان دیده می شوند. گونه Leis conformis بومی آسیای شرقی و چین است که به سایر نقاط جهان برده شده است. کفش دوزک نسبتا بزرگ و پرخوار است بدین جهت در کنترل شته ها اعجاز می کند و در عین حال نسبت به پارازیت ها مقاومت قابل توجه دارد.
ب)مگس های خانواده Syrphidae
- در میان دوبالان مگس های خانواده Syrphidae بیشترین اهمیت را دارند. این حشرات اندازه های متفاوت داشته و همگی شبیه زنبورها هستند. بهمین دلیل آنها را زنبور مگس هم می گویند. یکی از خصوصیات جالب این مگس ها توقف در یک نقطه در حال پرواز می باشد (Hover fly).
- این حشرات معمولا تخم های سفید رنگ خود را بطور انفرادی روی برگ و در مجاورت شته ها قرار می دهند. تخم ها بطور افقی روی برگ ها گذاشته می شوند. لارو های گونه های شته خوار و شکل خاص دارند. فرم شته خوارها Aphidoyorus نامیده می شوند. این لاروها هر جا که شته ها دیده شوند، وجود دارند.
ج) بال توری ها (Neuroptera)
نیز مانند کفشدوزک ها در مرحله لاروی و بصورت حشرات کامل از شته ها و عده دیگری از آفات تغذیه می کنند. این حشرات تخم های پایه دار و بیضی شکل خود را بطور مجتمع روی برگ ها یا سرشاخه های درختان قرار می دهند. تخم ها روی پایه باریک و مو مانندی قرار دارند که طول آنها در گونه های مختلف متفاوت است. مهمترین گونه های متداول در باغ های مرکبات .Chrysopa vulgaris Sch می باشد که بخصوص در سواحل دریای مازندران فراوان است.
۲- پارازیت ها
گروه های زیادی از زنبورهای خانواده های Chalcididae پارازیت داخلی شته ها می باشند که مهمترین آنها جنس های Aphidius، Aphelinus و Praon می باشند. نام گونه ها و خصوصیات مورفولوژیک و بیولوژیک هر دو گروه از پارازیت ها و پرداتورهای شته های مرکبات در نواحی شمالی و جنوبی کشور در خور جمع آوری و بررسی است.
۳- کنترل شیمیائی
از آنجائیکه عمده خسارت شته ها در اول بهار است، در صورتیکه جمعیت آنها زیاد باشد و مبارزه شیمیایی را ایجاب کند، بهتر است این سمپاشی در اول بهار و مصادف با شروع رشد سرشاخه های جدید و قبل از گل انجام پذیرد. جمعیت شته ها در اواخر بهار و در تابستان بعلت بالا رفتن درجه حرارت بطور طبیعی نقصان می یابد. سمپاشی با محلول دو در هزار مالاتیون ۶۰ درصد قبل از اینکه برگ ها پیچیدگی پیدا کرده باشند نتایج مطلوبی بدست می دهد ولی اگر برگ ها پیچیده باشند باید از یکی از سموم فسفره نفوذی یا سیستمیک استفاده نمود.
بطور کلی هر نوع مبارزه با شته ها در باغ های مرکبات باید توأم با ارزیابی دشمنان طبیعی آنها صورت گیرد و به طریقی اقدام شود که حداقل تلفات به دشمنان طبیعی وارد شود.
منبع: کتاب درختان میوه و مدیریت کنترل آنها، انتشارات مرکز نشر سپهر.
دیدگاهتان را بنویسید