عملیات زراعی پنبه
۱- آماده کردن زمین جهت کاشت :
یکی از عوامل مهم در رشد و نمو بوته پنبه آماده ساختن شرایط مناسب رشد و تولید ریشه کافی در خاک می باشد و شرایط زمین برای رشد و نمو به گونه ای باشد که پس از قرار گرفتن بذر در خاک جوانه زنی انجام و رشد گیاه ادامه پیدا کند و در نهایت عملکرد مناسبی داشته باشد. (عملیات زراعی پنبه)
-
شخم زمین:
چون زمان کشت پنبه از اوایل نیمه دوم فروردین تا اوایل خرداد ادامه دارد، بنابراین در پاییز باید زمین مورد نظر را شخم عمیق زد تا در طول فصل زمستان آب باران و برف را در خود ذخیره کند به ازای هر هکتار حدود ۲۰ تا ۳۰ تن کود حیوانی به خاک اضافه شود و با خاک مخلوط گردد. در اوایل فصل بهار قبل از کشت بذر زمین را به وسیله دیسک شخم سطحی می زنند تا کلوخ ها کاملا خرد شده و سپس بوسیله ماله زمین را صاف می کنند.
عمق شخم پنبه نباید از ۲۰ سانتیمتر کمتر باشد زیرا در غیر این صورت ریشه های عمیق این گیاه به خوبی داخل خاک نفوذ نمیکنند و مقاومت گیاه در مقابل خشکی در فصل تابستان کم می شود. البته در بعضی موارد برای خرد کردن تمامی کلوخه ها اجرای دو بار دیسک عمود بر هم ضروری می باشد.
۲- زمان کاشت پنبه
زمان کاشت پنبه در هر منطقه بستگی به شرایط آب و هوایی آن دارد اما باید پنبه را زمانی کشت کرد که خطر سرمای زمستان یا اوایل بهار در منطقه از بین رفته باشد و میانگین درجه حرارت روزانه بین ۱۳ تا ۱۵ درجه سانتیگراد باشد. زیرا در این زمان خاک دارای درجه حرارت کافی جهت رویش بذر می باشد. اما در زمین های شنی باید کشت زودتر از زمین های رسی انجام گیرد.
در استان یزد کشت این محصول از نیمه دوم فروردین ماه آغاز تا اوایل خردادماه ادامه دارد. زمان کشت به موقع باعث می شود در ریشه گیاه تا عمق مناسب در خاک فرو رفته و از رطوبت ذخیره شده زمین استفاده نماید و در تابستان با شروع گرم شدن هوا به کم آبی مقاومت خواهد کرد و برداشت محصول هم قبل از شروع سرما و یخبندان انجام می شود.
روش های مختلف کاشت:
１) کرتی :
در این روش بذر را با روش دست پاش در داخل کرتهایی که قبلا آماده شده است، می پاشند و روی آنها را به وسیله دندانه یا ماله خاک می دهند تا بذر زیر خاک نرود. در این روش میزان بذر بیشتری مصرف می شود و سطح سبز مزرعه در تمامی نقاط کرت یکنواخت نمی باشد.
２) پشته ای:
پس از عملیات آماده سازی زمین در جهت شیب پشته هائی در زمین ایجاد می شود به طوریکه فواصل جوی وپشته ها بین ۱۰۰-۸۰ سانتی متر و ارتفاع آنها ۵۰-۳۰ سانتی متر و سپس بذر را در روی پشته میکارند و سپس آبیاری انجام تا بذر با جذب رطوبت کافی به سرعت جوانه تولید نماید.
۳) خطی
در این روش فواصل بوته ها ۲۵ – ۲۰ سانتی متر و فواصل خطوط ۸۰-۶۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود. این روش در زراعت آبی و دیم توصیه می شود و در زمین هایی که شیب خیلی زیاد نباشد انجام خواهد شد.
لازم به توضیح است در خاکهای رسی و سنگین عمق کشت بذر ۶-۳ سانتی متر و در زمین های شنی و سبک عمق کشت ۷-۵ سانتی متر می باشد.
آبیاری پنبه:
پنبه در طول دوره کاشت تا برداشت برای تولید محصولی با کیفیت و کمیت خوب نیاز به آب کافی دارد و در مناطقی که بارندگی و ذخیره آب در خاک کافی نباشد لازم است پنبه را به مقدار کافی آبیاری نمود تا عملکرد مناسبی به دنبال داشته باشد.
به طور کلی آب مورد نیاز پنبه در طول دوره زندگی بین ۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ متر مکعب است و دوره آبیاری پنبه در شرایط مختلف از نظر درجه حرارت و جنس خاک کاملا متفاوت است اما معمولا این محصول را ۸ تا ۱۱ روز یکنواخت آبیاری می کنند.
آبیاری پنبه در چهار مرحله کشت تا برداشت به شرح زیر انجام می گیرد:
۱) آبیاری قبل از کشت:
در این مرحله جهت اجرای عملیات تهیه زمین باید رطوبت کافی در خاک موجود باشد و در نواحی که فصل تابستان خاک، ذخیره آبی کافی داشته باشد این آبیاری خیلی سبک انجام می گیرد.
۲) آبیاری در موقع کشت تا گل دهی:
بوته هایی که قبل از گل دهی رشد سریع و کافی دارند عملکرد بیشتری از بوته هایی که با خشکی و کم آبی مواجه گردیده اند خواهند داشت و زود رس تر هم می باشند.
یکی از عوامل مهم تولید جوانه و سرعت رشد وجود رطوبت کافی در اطراف بذر می باشد و چون در ابتدای رشد ریشه پنبه کوچک می باشد به همان نسبت احتیاج گیاه به آب در این مرحله کمتر از سایر مراحل بعدی می باشد.
３) آبیاری در دوره گل کردن و رشد غوزه ها:
در این مرحله به دلیل وجود شاخ و برگ زیاد تعرق نیز بیشتر است و احتیاج به آب از سایر مراحل قبلی زیادتر شده است و لازم است در چندین نوبت آبیاری انجام گیرد تا عملکرد افزایش یابد. در دوره گل دهی حساسیت پنبه به خشکی زیاد است و تنش خشکی می تواند موجب ریزش گل ها بشود. برای تعیین زمان دقیق آبیاری کافی است که یک مشت از خاک را در دست گرفته به صورت گلوله در آوریم اگر به خودی خود در موقع فشردن ریز و نرم بشود باید آبیاری انجام گیرد.
۴) آبیاری در مرحله رسیدن و بازشدن غوزه ها :
پس از پایان مرحله گلدهی و شروع باز شدن غوزه ها مقاومت پنبه به خشکی و کم آبی زیادتر خواهد شد و آبیاری پس از باز شدن غوزه ها موجب دیر رس شدن محصول و تاخیر در برداشت می گردد. آخرین آبی که به مزرعه داده می شود باید تا بیست روز پس از باز شدن اولین غوزه ها انجام گیرد و سپس آبیاری قطع بشود.
-
روش های مختلف آبیاری در مزارع پنبه عبارتند از:
۱- غرقابی
۲- خطی
۳- بارانی
که به میزان آب در دسترس و عادت کشاورزان یکی از این سه روش استفاده می شود.
برداشت پنبه
آخرین مرحله عملیات زراعی پنبه برداشت این محصول می باشد و زمانی که غوزه ها کاملا رسیده باشند و شروع به باز شدن کنند برداشت شروع می شود. البته به دلیل عدم همزمانی رسیدن غوزه ها، برداشت پنبه در ۲ یا سه مرحله می تواند انجام بگیرد. اولین برداشت زمانیکه ۴۰-۳۰ درصد غوزه ها رسید آغاز می شود و قبل از آن که وش توسط باد، حشرات و حیوانات و باران شروع به ریزش کند برداشت انجام خواهد شد.
-
برداشت دستی پنبه:
در اکثر مناطق کشور برداشت به روش دستی انجام می شود و زمانی که غوزه ها باز و رسیده هستند کارگران وش ها را با نوک انگشتان خود از داخل غوزه ها خارج و به داخل سبد جمع آوری می کنند و هر نوبت محتویات سبدها را در محلی از مزرعه روی هم می ریزند. اما نباید شاخه ها بشکند و غوزه ها به همراه وش مخلوط شود.
-
برداشت مکانیزه پنبه:
برداشت مکانیزه توسط ماشین غوزه چین انجام می گیرد. این ماشین مجهز به چنگک هایی است که تمام غوزه را از بوته جدا می کند و توسط ماشین پنبه زنی وش از غوزه جدا می شود. وش برداشتی جهت تصفیه به کارخانجات پنبه پاک کنی ارسال می گردد، پنبه دانه و غوزه های پنبه از هم جدا می شوند.
منبع: کتاب زراعت گیاهان صنعتی وعلوفه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.
دیدگاهتان را بنویسید