بیماری گیاه زیره سبز
گیاه شناسی گیاه زیره سبز
در این مطلب بیماری گیاه زیره سبز را بررسی می کنیم.
زیره سبز Cumin با نام علمی Cuminum cyminum گیاهی علفی و یک ساله است. ریشه این گیاه دراز، باریک، دوکی شکل کم و بیش منشعب است. ارتفاع گیاه بسته به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت و بین ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر است، ساقه آن علفی، راست، شیاردار و دارای انشعاب های ظریف و فراوانی است. برگ ها متناوب، ظریف و به صورت رشته های نخ مانند دو تا سه تایی مشاهده می شوند. رنگ برگ ها سبز تیره و ظاهر آن شفاف و بی کرک است. قاعده برگ ها کم و بیش پهن است. رنگ برگ ها سبز تیره است.
گل ها در چترهای مرکب در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند. رنگ گل ها سفید یا ارغوانی است. میوه فندقه به رنگ قهوه ای روشن، استوانه ای شکل است که طرفین آن باریک می شود.
ترکیبات و خواص دارویی زیره
زیره سبز به عنوان یک گیاه دارویی ارزشمند توسط مردم مصر و هند مورد استفاده قرار می گرفته است. مواد مؤثره میوه زیره سبز معالجه کننده دل درد، ضد نفخ شکم و اشتها آور است و به عنوان مسکن درد نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اسانس میوه این گیاه خاصیت ضد باکتریایی دارد. در برخی کشورها برای ضدعفونی کردن نخ بخیه از اسانس زیره سبز استفاده می شده است.
زیستگاه زیره سبز
منشأ زیره سبز مناطق شرقی مدیترانه گزارش شده است و در شمال مصر به طور خودرو می روید. زیره سبز در سطح وسیعی در کشورهای هند، پاکستان، ایران، عراق، مراکش، ترکیه، سوریه و چین کشت می شود.
گیاه زیره سبز
بیماری گیاه زیره سبز
١. سفیدک پودری
سفیدک پودری از مهمترین بیماری گیاه زیره سبز است. این بیماری در هندوستان شیوع دارد و شدت آلودگی آن در این کشور بین ۱۰۰ – ۵۰ درصد گزارش شده است. از علائم این بیماری وجود لکه های سفید رنگ با ظاهری پودر مانند در سطح برگ ها و ساقه های گیاه است. عامل بیماری همچنین با حمله به گل باعث از بین رفتن میوه یا عدم تولید میوه مرغوب می شود.
چنانچه با این بیماری مبارزه نشود پس از مدت کوتاهی گسترش می یابد. گیاهانی که به سفیدک پودری مبتلا می شوند میوه تولید نمی کنند و یا میوه های ریز و چروکیده ای تولید می کنند که در این صورت محصول کمیت و کیفیت بسیار مناسبی نخواهد داشت.
عامل بیماری: Erysiphe polygonii می باشد.
مبارزه
قارچ کش های الوزال و کاراتان بیشترین میزان کنترل این بسیاری را داشتند. برای مبارزه با این بیماری باید از قارچ کش های سولفور وتابل به مقدار یک کیلوگرم در هکتار یا از کاراتان به مقدار ۰/۵ لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد. استفاده از مخلوط کاراتان و دیتان سبب کنترل سفیدک پودری زیره می شود.
سفیدک پودری زیره
۲. سوختگی زیره
بیماری سوختگی زیره سبز برای اولین بار در دنیا از هندوستان گزارش شد. امروزه این بیماری تقریبا در تمام کشورهایی که زیره سبز به صورت وسیع کشت می گردد شایع می باشد. این بیماری عمدتا در مرحله گلدهی به گیاهان آسیب می رساند. وجود لکه های قهوه ای رنگ بر روی ساقه یا برگ ها از علائم این بیماری است. چنانچه این بیماری توسعه یابد تمام گیاهان را نابود خواهد کرد.
عامل بیماری: Alternaria burnsii می باشد.
مبارزه
تلاش در جهت اصلاح و معرفی ارقام مقاوم زیره سبز به این بیماری می تواند یکی از مؤثر ترین روش های کنترل این بیماری باشد. از آنجایی که عامل بیماری با بذر نیز منتقل می شود ضدعفونی بذر قبل از کاشت با استفاده از قارچ کش هایی نظیر مانکوزب و کاپتان به نسبت ۱/۵ در هزار می تواند در کنترل بیماری مؤثر باشد.
به محض مشاهده علائم بیماری در مراحل اولیه آلودگی با یکی از قارچ کش های مانکوزب، کاپتان و یا ایپرودیون – کاربندازیم محلول پاشی بوته ها صورت گیرد. در مرحله گل دهی که حساس ترین مرحله میزبان به بیماری می باشد استفاده از قارچ کش ها با فواصل زمانی هر سه هفته یک بار و با غلظت دو گرم در لیتر ماده تجارتی در کنترل این بیماری مؤثر می باشد. برای مبارزه با این بیماری از قارچ کش های حاوی ترکیبات مسی نظیر دیتان، بلیتوکس یا کوپرومار به مقدار ۰/۶ تا یک کیلوگرم در هکتار می توان استفاده کرد.
سوختگی زیره
بیماری دیگر گیاه زیره سبز
٣. پوسیدگی ریشه و بوته میری
از بیماری های دیگری است که در تمام مراحل رویش، زیره سبز را تهدید می کند. گیاهان مبتلا به این بیماری در حالی که سبز هستند خشک می شوند. آلودگی معمولا از ریشه آغاز می شود و سپس گسترش می یابد.
مناطق انتشار این بیماری در ایران، استان خراسان به ویژه شهرستان های سبزوار، کاشمر، نیشابور، تربت حیدریه، تربت جام، گناباد و طبس است. این بیماری تاکنون از کشورهای سوریه، هند، پاکستان، ترکیه و افغانستان نیز گزارش شده است.
عامل بیماری زا از راه ریشه وارد گیاه شده و آوند های چوبی گیاه را قرار داده و پژمردگی ایجاد می کند.
علائم بیماری
علائم بیماری بر روی زیره سبز با خمیدگی در شروع شده و سپس زردی به یک طرفه از پایین گیاه به طرف بالا گسترش می یابد، برگ ها نکروتیک و نهایتا باعث پژمردگی و مرگ گیاهان می شود. اما گاهی بدون اینکه برگ ها شروع به زرد شدن کند سبز خشک شده و گیاه بدون هیچ گونه علائم دیگری از بین می رود.
- معمولا ظاهر ریشه گیاهانی که پژمردگی را نشان می دهند با ریشه گیاهان سالم تفاوتی ندارد.
- بعضی اوقات زخم های قهوه ای رنگی روی سطح ریشه های آلوده دیده می شود.
- در مراحل پیشرفته بیماری ریشه های فرعی از بین می روند و اپیدرم سطحی ریشه نیز اغلب از بین می رود.
- سیستم آوندی تغییر رنگ داده و به رنگ قهوه ای در می آید.
- میسلیوم قارچ عامل بیماری عمدتا به بافت های آوندی محدود می شود.
علائم بیماری حدود یک ماه بعد از کاشت که گیاه در مرحله ۸-۶ برگی است دیده می شود و تا اواخر رشد ادامه پیدا می کند. گیاه در تمامی مراحل رشد به عامل بیماری حساس است بیماری در مزرعه به صورت لکه های مشخص و به اندازه های متفاوت روی بوته های مرده دیده می شود که این لکه ها به تدریج در همه جهات گسترش می یابند.
عامل بیماری: Fusarium oxysporum f.sp. cumini
عامل بیماری دارای دو نوع اسپور ماکرو کنیدی و میکرو کنیدی می باشد. ماکرو کنیدی ها دوکی شکل و چند سلولی هستند و میکرو کنیدی ها کوچک تر، لوبیایی شکل یا بیضی کشیده و یک یا دو سلولی هستند.
مبارزه با بیماری
مبارزه با بیماری پوسیدگی ریشه بسیار مشکل است و باید از ابتلای گیاهان به این بیماری جلوگیری نمود. برای جلوگیری از ابتلای گیاهان به این قارچ رعایت نکات زیر ضروری است. از آنجایی که این بیماری خاکزی می باشد راههای مبارزه با این بیماری بر پیشگیری متکی است.
- از بذرهای کاملا سالم و عاری از هرگونه بیماری برای کشت استفاده شود.
- بذرها قبل از کاشت با سموم قارچ کش مناسب مانند تی. ام. تی. دی. یا سایر قارچ کش های مناسب به میزان ۲ گرم به ازای هر کیلو بذر تیمار شوند.
- ضدعفونی بذر با سموم سیستمیک نظیر بنومیل، کاربندازیم و رورال می تواند خسارت بیماری را کاهش داده و از انتقال آن به مناطق جدید جلوگیری کند.
- تا سه سال باید از کشت زیره سبز در زمین هایی که گیاهان به این بیماری آلوده شده اند خودداری نمود.
- انجام شخم عمیق در فصل تابستان در زمین هایی که زیره سبز کشت می شوند مناسب است و به مقدار قابل توجهی ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد.
- بعد از برداشت محصول بقایای گیاهی اعم از ریشه و ساقه جمع آوری شده و در خارج از مزرعه سوزانده شود تا از شدت آلودگی در سال بعد به میزان زیادی کم شود.
منبع :
کتاب بیماری های مهم گیاهان دارویی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ۱۳۸۹
دیدگاهتان را بنویسید