تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
عوامل موثر بر جذب نمک در سلول های ریشه

عوامل موثر بر جذب نمک در سلول های ریشه

  • عوامل موثر بر جذب نمک ها در سلول های ریشه

    تجمع نمک در سلول های ریشه و انتقال آن به شاخه ها تحت تاثیر عوامل داخلی زیادی هستند که عبارتند از:

    • نوع گونه
    • شرایط بافت ها
    • سرعت تنفس
    • مقدار قند و نمک
    • تهویه خاک
    • درجه حرارت خاک
    • ترکیب، غلظت و pH محیط ریشه

    نوع گونه گیاهی

    بین گیاهان گونه های مختلف به لحاظ جذب یون های گوناگون از یک نوع خاک یا محیط کشت که در آن قرار گرفته اند، تفاوت های گسترده ای دیده می شود. در بعضی موارد کنترل اختلاف جذب یون های بخصوصی توسط گیاهان مختلفی که در یک نوع محیط رشد می کنند ارثی است. این کنترل ممکن است مستقیما در مکانیسم جذب بوده یا آن که روی سیستم آوندی ریشه ها باشد.

    شرایط بافت ریشه

    تفاوت هایی که در گیاهان مختلف در جذب وجود دارد، به اختلاف ژنتیکی از قبیل مقدار انشعابات ریشه ها و نیز اشتقاق سیستم های آوندی مرتبط است. اهمیت انتشار ریشه ها در حجم خاکی که اشغال نموده اند، در رابطه با جذب آب بارها تذکر داده شده است، پراکندگی و تعداد انشعابات ریشه ها از نظر جذب نمک نیز از اهمیتی معادل آن برخوردار است.

    تجمع نمک

    معمولا تجمع نمک با رشد و متابولیسم گیاه رابطه نزدیک دارد. سرعت تجمع در سلول هایی که در مرحله نمو هستند زیاد است ولی سلول های مسن که خاصیت نمو خود را از دست داده اند، توانایی تجمع نمک را نیز نخواهند داشت. برخی از سلول های تکامل یافته مثل قطعات هویج و سیب زمینی با بازیافتن رشد، توانایی خود را در تجمع یون ها نیز باز می یابند.

    با رشد سلول، حجم واکوئول و نیز سطح جذب افزایش می یابد، اما جذب آب موجب پایین آوردن غلظت نمک در واکوئول میگردد. همچنین رشد سلول موجب پیدایش مولکول های حمل کننده و محل هایی برای پیوندهای جدید و نیز ترکیب یون های معدنی با مواد آلی می گردد. متوقف شدن رشد به کلیه این فعالیت ها خاتمه می دهد. بدین ترتیب که با افزایش مقدار نمک در واکوئول ها، سرعت تجمع نمک کاهش یافته و با پیری سلول های گیاهی قدرت آنها در نگهداری نمک از بین می رود. در نتیجه این روابط سلولی، نمک به مقدار قابل ملاحظه ای در داخل گیاه جابجا می شود.

    سرعت تنفس

    رشد سریع شاخ و برگ گیاه همراه با سرعت جذب نمک است، ولی با پیر شدن برگ ها این اندام ها نمک خود را به برگ های تازه، جوانه ها، میوه های جوان و دیگر ساختمان های سریع الرشد گیاه منتقل می سازند. بطوریکه انتظار می رود عواملی مثل مواد بازدارنده تنفس، کمبود اکسیژن و کمبود مقدار قند که سرعت تنفس گیاه را کاهش می دهند، معمولا مقدار تجمع یون ها را نیز تقلیل می دهند.

    با افزایش غلظت نمک در داخل سلول ها، ظرفیت آنها برای جذب بیشتر نمک کاهش یافته و منحنی جذب اگر نسبت به زمان ترسیم شده باشد، افقی می گردد. زمان لازم برای افقی شدن منحنی در مورد غلظت های زیاد ممکن است فقط چند ساعتی طول بکشد ولی در مورد محلول های رقیق محتملا تا چندین روز بطول می انجامد. پیشنهاد شده است که مقدار خالص جذب نمک عبارت است از تفاضل مقدار نمکی که وارد گیاه می شود و مقداری که از گیاه خارج می گردد.

    با افزایش غلظت داخلی، مقدار جریان نمک به خارج افزایش می یابد و این جریان تا زمانی که معادل جریان ورودی نمک گردد ادامه پیدا می کند. این موضوع نمی تواند کاملا حقیقت داشته باشد زیرا مطالعه جریان نمک با استفاده از مواد ردیاب رادیواکتیو نشان داده است که خروج نمک از واکوئول ها بسیار کند است.

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید

    رابطه متابولیسم و جذب نمک

    از نظر رابطه بین متابولیسم و جذب نمک، جای تعجب نیست اگر گفته شود که برای جذب نمک وجود مقداری کافی قند الزامی است. وضعیت گذشته بافت ها بخصوص از نظر مقدار قند و نمک آنها، می تواند تا اندازه ای جوابگوی نتیجه گیری های متناقض گذشته در مورد جذب املاح باشد.

    رابطه تجمع نمک و دمای خاک

    رابطه نزدیکی که تجمع نمک با متابولیسم دارد نشان می دهد که تجمع نمک نسبت به اثرات بازدارندگی کمبود تهویه حساس تر از جذب آب است. عده ای از محققین نشان داده اند که تجمع نمک در انواع بافت های گیاهی با کمبود ذخیره اکسیژن کاهش مییابد. طریقه تاثیر دمای کم بر رشد گیاه بقدری زیاد است که مشکل بتوان اثرات اختصاصی هر یک از آنها را بر جذب نمک متذکر گردید.

    پایین بودن درجه حرارت علاوه بر کاهش رشد ریشه، جذب آب و فعالیت متابولیکی موجب کاهش نیتریفیکاسیون و سایر انواع فعالیت های میکروبی خاک نیز می گردد. همچنین به میزان قابل ملاحظه ای تبدیل ازت معدنی به ازت آلی و نیز دیگر فعالیت های سازندگی ریشه ها را کاهش می دهد. دمای خاک غالبا یکی از عوامل محدود کننده جذب مواد معدنی است.

    رابطه میزان آب خاک و رشد ریشه

    همان طور که دمای غیر معمولی اثرات زیادی بر ریشه و فرآیندهای آن دارد، کمی یا فزونی غیر معمول مقدار آب خاک نیز همین اثرات را داشته و مشکل بتوان اثرات مستقیم آن را بر جذب مواد معدنی از اثرات معمولی آن بر رشد و تفکیک اجزاء ریشه متمایز ساخت.

    کمبود تهویه در نتیجه افزایش آب خاک نه تنها رشد و انجام وظیفه ریشه را مختل می سازد، بلکه بر فعالیت های زندگی موجودات ذره بینی نیز موثر است. مثلا دی نیتریفیکاسیون در مانداب ها بسرعت انجام گرفته و مقدار زیادی ازت بصورت آمونیاک هدر می رود. خاک های خشک نیز فعالیت های میکروبی را تقلیل می دهد. کاهش رشد ریشه در اثر تنش آب حجم خاکی را که ریشه می تواند مواد معدنی را از آن جذب نماید کاهش داده و ضمنا باعث چوب پنبه ای شدن سطوح ریشه نیز می گردد.

    منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *