تعریف علف های هرز
علف هرز گیاهی است که به طور ناخواسته در مزارع و باغ‌ها می روید. برای زراعت اصلی میهمانی ناخواسته است که کمیت و کیفیت و در نتیجه ارزش اقتصادی محصول زراعی را به شدت پایین می آورد و ضمن ایجاد اختلال در عملیات زراعی، هزینه های تولید را بالا می برد. اصطلاح علف هرز در مقابل آن دسته از گیاهانی به کار می‌رود که کشاورز آنها را کشت می کند.
بین علف‌های هرز، گیاهان بسیاری هستند که مصرف خوراکی یا دارویی دارند، ولی چون ناخواسته روییده اند، دست پرورده انسان نیستند، و رقیبی برای محصولات کشت شده به حساب می آیند ضرر آنها برای محصول به مراتب بیش از منفعتشان است.
گفته می شود که گندم در مزرعه جو علف هرز است، یعنی با وجود ارزشی که گندم دارد چون به طور خودرو در جایی روییده است که کشت آن هدف کشاورز نبوده علف هرز محسوب می شود.
به طور کلی هر گیاهی که بیجا رشد کرده باشد علف هرز است. از گیاهان خودرویی که در یک مزرعه می رویند بعضی مانند پنیرک و گل قاصد همیشه و همه جا علف هرز محسوب می شوند، ولی بعضی را همیشه علف هرز نمی‌نامیم.
اینکه یک گیاه، علف هرز شناخته می شود به مشکلاتی که تولید می کند بستگی دارد:
به عنوان مثال، در یک مزرعه جو که برای تعلیف و تغذیه دام مورد استفاده قرار می‌گیرد، مشکل است که بتوان گندم یا یولاف را علف هرز نامید، زیرا وجود آنها مشکل ایجاد نمی کند، ولی اگر همین مزرعه جو برای تولید بذر کشت شده باشد، مخلوط شدن بذر گندم یا یولاف با بذر جو ایجاد مشکل می‌کند و برای جدا کردن آنها هزینه باید کرد.
صفات مشخص علف هرز
یک گیاه هرز علاوه بر ناخواسته بودن مشخصه‌های دیگری نیز دارد، مانند دارا بودن قدرت تولید بذر و در نتیجه تولید جمعیت‌های بزرگ با داشتن قدرت فراوان برای تثبیت سریع جمعیت خود در زمین، توانایی حفظ قوه نامیه بذرهای دفن شده برای مدت طولانی، سازگاری وسیع برای انتشار در شرایط گوناگون، با دارا بودن اندام های رویشی تکثیر شونده و توانایی اشغال سریع اراضی آماده شده که کشاورز برای کشت و زرع و تولید مایحتاج خود در نظر گرفته است.
در استفاده از مواد مورد نیاز برای رشد گیاهان هرز با گیاهان زراعی شدیدا رقابت می کنند. اما با توجه به اینکه تمام گیاهان سبز برای رشد و نمو به نور، آب و مواد غذایی نیاز دارند سایه افکنی و مصرف آب و مواد غذایی به وسیله علف هرز باعث میشود که برای رشد گیاه زراعی کمبود به وجود آید.
موفقیت علف هرز در این رقابت به عوامل متعددی بستگی دارد از جمله:
- زمان جوانه زدن علف‌های هرز و گیاه زراعی
- تراکم علف هرز در مزرعه
- فرم رویش علف هرز و عوامل دیگر.
بعضی از علف‌های هرز از بافت زنده یا مرده ریشه خود موادی ترشح می‌کنند که باعث کم شدن یا کند شدن رشد گیاهان زراعی می‌شوند. مرغ، کتان وحشی و کاهوی وحشی از این جمله علف‌های هرز هستند.
مهمترین عوامل پایداری و قدرت رقابتی بالای علف های هرز عبارتند از:
-
تعداد بذر هر گیاه
علف های هرز تولید کننده بذر زیادی می باشند. به عنوان مثال هر بوته سوروف ۷ هزار بذر، خرفه ۵۲ هزار بذر، سلمه تره ۷۲ هزار بذر، تاج خروس ریشه قرمز ۱۱۷ هزار بذر تولید می کنند.
-
خواب
خواب عبارت از توانایی زنده مانی بذرها در شرایط نامساعد به منظور توسعه در دوره هایی از زمان است. بذر اکثر گونه های هرز دارای خواب هستند. به عنوان مثال قیاق و پیچک صحرایی ۲۰سال، سلمه تره و تاج خروس ریشه قرمز ۴۰ سال خواب دارند.
-
قابلیت تولید مثل رویشی
اندام های تکثیر رویشی بخش های غیر جنسی گیاه هستند که گیاه جدید را بدون انجام لقاح به وجود می‌آورند. از آن جمله ریشه ها و جوانه های نابجا در فرفیون و کنگر صحرایی، ریزوم در قیاق و مرغ، غده در اویارسلام زرد و ارغوانی، طوقه در قاصدک و بارهنگ، استولون در مرغ را می‌توان نام برد.
دیدگاهتان را بنویسید