زعفران از کاشت تا برداشت
کشت زعفران ایرانی
زعفران از کاشت تا برداشت، برای کشت و پرورش زعفران، تلاش و وقت زیادی لازم است و تنها کسانی که به کشت و کار در مزرعه زعفران علاقه دارند می توانند کار را انجام دهند. برای برداشت هر اونس سرگل قرمز زعفران، پرورش ۷۰۰۰ زعفران بنفش لازم است. جداسازی کلاله از بقیه اجزای گل یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در فرآیند تولید زعفران تجاری می‌باشد. مراحل جداسازی ماشینی کلاله از یک توده گل زعفران شامل:
- تک سازی گل‌ها
- ردیف‌کردن گل‌ها،
- برش دم (قسمت اضافی) گل‌ها
- جداکردن گلبرگ و پرچم
جهت باز تهیه کردن زعفران و بازیابی مواد مغذی کافی در خاک، کاشت لوبیا و غلات به مدت ۷-۱۰ سال ضروری است.
زعفران از کاشت تا برداشت
آب و هوای مناسب جهت کشت زعفران
برای کشت زعفران، به یک تابستان و زمستان با آب و هوایی مشخص نیاز داریم که دمای آن بیشتر از محدوده دمایی ۳۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد نباشد. و در تابستان تا حدود ۱۵ درجه سانتیگراد یا ۲۰ درجه سانتیگراد در زمستان متغیر باشد. به همین دلیل است که زعفران را می توان در انواع آب و هوای خشک، متوسط و قاره ای کشت کرد. اما در نوع آب و هوای گرمسیری یا قطبی قابل کشت نیست. زیرا گیاه Crocus sativus یک گیاه پیازی مقاوم در برابر گرما است و در تابستان های خشک و گرم هیچ مشکلی نخواهد داشت.
با این حال، در دمای شدید زمستان، ممکن است برگ ها خشک شوند و باعث رشد کمتر بنه ها و در نتیجه شکوفا شدن کمتر و زعفران کمتر شود. وقتی یخبندان شدید مزرعه زعفران شما را تهدید می کند، عاقلانه است که گیاهان را با محافظ کاه یا الیاف بپوشانید، تا زمانی که یخ زدگی از بین برود. در شرایط آب و هوایی خشک در بهار، آبیاری ضروری است. در این دوره، بارش منظم برای رشد گیاهان بنه خوب است، زیرا به معنی عملکرد بالاتر گل و بنه (بنه های دختر) است.
خاک مناسب کاشت زعفران
گیاه Crocus sativus در انواع مختلف خاک رشد می کند. اما در خاک آهکی، غنی از هوموس و زهکشی خوب با PH بین ۶ تا ۸ بهترین رشد را دارد. به خاطر داشته باشید، در دوره های خشکسالی در پاییز و بهار، باید بتوانید زمین را آبیاری کنید. اگر بنه های زعفران را در انواع خاک های مرطوب یا نیمه مرطوب می کارید، باید مطمئن شوید که زمین شما زهکشی شده است تا از پوسیدگی یا آلوده شدن بنه ها در دوره های هوای مرطوب جلوگیری کند.
مقدار و نوع کود مورد نیاز زعفران
از دادن کود تازه حیوانی به این گیاه بایستی خودداری شود و فقط کود پوسیده استفاده نمود. به هر هکتار زعفران ۳۰ الی ۵۰ تن کود حیوانی پوسیده به همراه ۲۰۰ کیلوگرم کود شیمیایی مثل فسفر و پتاسیم به زمین داده می شود. برای هر سه سال یکبار، مصرف ۱۰۰ کیلو کود اوره به همراه ۱۰ الی ۱۵ تن کود حیوانی می تواند بهترین پیشنهاد برای کشاورز زعفران کار به حساب آید.
زعفران از کاشت تا برداشت
عملیات کاشت زعفران
هنگام کاشت بنه های زعفران برای اولین بار، یک قطعه زمین بکر را انتخاب کنید. به این معنا که قبلاً هیچ غده یا بنه زعفرانی در آنجا کاشته نشده است. در صورت امکان، حداقل در ۱۰ سال گذشته. قبل از کاشت بهتر است خاک را به عمق ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر شخم بزنید تا بسترهای کاشت سست و زهکشی مطلوب ایجاد شود. و کود آلی را در طی مراحل ترکیب کنید. برای کاشت زعفران، کاشت بنه بر روی بسترهای برجسته برای اطمینان از آبیاری و زهکشی ایده آل است. زمانیکه بنه ها شروع به رشد برگ کردند، آبیاری بایستی حداقل باشد.
از مرداد ماه تا مهر ماه می توان به کشت زعفران به صورت دستی یا ماشینی اقدام نمود. برداشت محصول تقریباً ۸ هفته پس از کاشت انجام می شود. پس از کاشت غده زعفران در زمین به مدت ۷ ـ ۴ سال و در بعضی مناطق تا ۱۰ سال باقی مانده و محصول می دهد و از این نظر احتیاجی به کاشت مجدد در سال های بعد ندارد. به طور کلی، بنه ها در عمق ۷-۱۵ سانتی متری در خاک کاشته می شوند. هرچه عمیق تر کاشته شوند، تعداد بنه ها کمتر می شود و محصول نیز کمتر است. اما کیفیت شکوفه های تولید شده بالاتر است.
-
سیستم بستر بذر
“سیستم ردیف” در کاشت بنه بدین صورت است که هر ردیف در حالت ایده آل ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر از ردیف دیگر فاصله دارد. سوراخ های ردیف اول را حفر کنید و هر کدام را با یک بنه پر کنید. از خاک های باقیمانده از حفاری ردیف دوم، برای پوشاندن بنه های کاشته شده در ردیف اول استفاده کنید. ردیف ها را برای تخلیه و تهویه، بالا نگه دارید. یک بلوک برای هر ردیف تشکیل دهید تا فضای کافی برای مسیر بین هر بلوک ایجاد شود تا عمل حذف علف های هرز، آبیاری و برداشت زعفران تسهیل گردد.
-
فاصله کاشت بنه ها
فاصله بین بنه ها تا حد زیادی به اندازه آنها بستگی دارد. به عنوان مثال در ایتالیا، کشاورزان بنه ها را با فاصله ۲-۳ سانتی متر و عمق ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر می کارند. این روش به آنها حداکثر برداشت شکوفه و گل تاج گل فراوان را می دهد. در اسپانیا، ردیف ها ۳ سانتی متر و بنه ها ۶ سانتی متر فاصله دارند. در هند بین هر ردیف ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر و بین هر بنه ۵/۷ تا ۱۰ سانتی متر فاصله وجود دارد.
اما در ایران هرگاه تعداد پیاز انتخابی برای کاشت در هر چاله ۳ عدد و یا در صورتی که پیازها در ته فارو و به صورت منفرد و با فاصله ۸-۶ سانتی متر از یکدیگر کاشته شوند، میزان کاشت در حدود ۳ تن است. در صورتی که تعداد پیازهای انتخابی برای کاشت در هر چاله ۵ عدد باشد، میزان کاشت در حدود ۵ تن و چنانچه تعداد پیازهای انتخابی ۱۵-۷ پیاز باشد، میزان کاشت به ۱۰ تن در هکتار افزایش داده می شود. در مجموع وقتی در هر چاله ۱۵-۱۰ بنه کشت شود (یعنی با تراکم زیاد ۱۰۰ بنه در متر مربع) در سال دوم تعداد بنه ها به دو برابر و در سال سوم به سه برابر و در سال چهارم به ۵-۴ برابر می رسد.
زعفران از کاشت تا برداشت
-
آفات
اقدامات محافظتی علیه پرندگان، جوندگان و خرگوش ها بایستی انجام شود. همچنین از پوسیدگی بنه، زنگ زدگی برگ ها و از تاثیر نماتدها و سایر عوامل بیماری زا بر زراعت زعفران باید جلوگیری شود.
-
سرشاخه زنی
بنه های زعفران به مدت ۴ سال برای سرشاخه زنی خوب باقی می ماند. و در سال پنجم، باید عمل سرشاخه زنی را انجام داد. هنگامی که برگ های زعفران قهوه ای و پژمرده شدند، بنه ها خفته و آماده سرشاخه زنی هستند. در مزارع با استفاده از کج بیل یا ماشین گاوآهن برگردانده می شوند و بنه ها را به صورت دستی جمع می کنند. سپس بنه ها از علف های هرز و پیازهای ناخواسته تمیز می شوند. بنه ها نباید بیش از دو ساعت در زیر آفتاب بمانند. سپس این بنه های مرتب شده در یک مکان تاریک و خشک اما دارای تهویه مناسب تا فصل کاشت بعدی ذخیره می شوند.
-
علف های هرز
از بین بردن علف های هرز کاری خسته کننده است و حذف آن به روش دستی احتیاج دارد. به خصوص اگر با علف های هرز ریشه ای سر و کار دارید. ممکن است در کشت زعفران از ماشین برداشت علف های هرز استفاده شود. اما خطر صدمه زدن به پیازها وجود دارد. بنابراین، بیشتر کشاورزان ترجیح می دهند این کار را به روش سنتی انجام دهند. هرچه علف های هرز بیشتر در بسترهای زعفران بمانند، برداشتن آنها دشوارتر خواهد بود. بنابراین بهتر است زودتر با آنها مقابله کنید. زمانیکه برگ های زعفران پژمرده شد اما هنوز زمان سرشاخه زنی شدن نرسیده است، برگ های قهوه ای را حذف کنید تا علف های هرز را به راحتی جدا کنید.
زعفران از کاشت تا برداشت
برداشت زعفران
در اواسط ماه اکتبر، گل های زعفران شروع به شکوغه دهی می می کنند. این شکوفایی حدود سه هفته ادامه دارد. یک دوره شکوفایی شدید به نام ” blanket days” اتفاق می افتد که از دو تا شش روز طول می کشد. شکوفه هایی که در طول شب ظاهر می شوند باید در سحرگاه روز بعد تا قبل از ظهر برداشت شوند. تا از پژمردگی گلبرگ ها جلوگیری شود. برای اطمینان از حصول کلاله های قرمز رنگ زعفران با کیفیت بالا، بهتر است شکوفه هایی را که هنوز بسته هستند، برداشت کنید.
پاک کردن زعفران
هنگامی که شکوفه ها برداشت می شوند، آنها را به مکان مخصوص پاک کردن زعفران ها انتقال می دهند و کلاله های قرمز رنگ با دقت و دستی پاک می شوند. قسمت های سفید و زرد کلاله نباید در برش وجود داشته باشد. و تنها قسمت های قرمز کلاله جمع آوری می شود.
خشک کردن
بعد از پاک کردن زعفران ها، بلافاصله فرآیند خشک شدن که به آن برشته شدن (toasting) هم گفته می شود، فرا می رسد. این فرآیند هر روز تا خشک شدن آخرین کلاله انجام می شود. به دلیل مرطوب بودن بیش از حد کلاله های برداشت شده، عمل خشک کردن آنها در درجه حرارت زیر ۶۰ درجه سانتیگراد انجام می شود. باید نهایت دقت را داشت که کلاله ها بیش از حد خشک نشوند.
کلاله ها پس از خشک شدن، اندازه و وزن خود را به شدت از دست می دهند. تا ۸۰٪ از اندازه اصلی. کلاله ها را می توان روی ذغال داغ یا درون فر نیز خشک کرد. کلاله های تازه را روی توری سیمی که با کاغذ پخت اندود شده پهن کرده و در وسط فر قرار دهید. حرارت را با دمای ۵۰ درجه سانتیگراد روشن کنید و کلاله ها را به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه کاملاً مشاهده کنید تا خشک شوند تا از یکدیگر دور شوند.
برای خشک کردن فله ای، کلاله های زعفران را در اتاق مخصوصی که با دمای ۳۰ درجه سانتی گراد تا ۳۵ درجه سانتی گراد گرم می شود به مدت ۱۰-۱۲ ساعت قرار دهید. در روش مدرن تر، استفاده از دستگاه خشک کن با درجه حرارت ۴۸ درجه سانتیگراد به مدت ۳ ساعت است. به نظر می رسد طول زمان به میزان خشک شدن کلاله ها بستگی دارد. اما نکته مهم این است که بیش از حد خشک نشوند زیرا این امر باعث کاهش کیفیت و قیمت کلاله های زعفران می شود.
ذخیره سازی
وقتی کلاله ها خشک می شوند، به قرمز تیره تبدیل می شوند و نوک آنها نارنجی تیره است. سپس اجازه می دهند کلاله ها خنک شود. سپس در پارچه یا فویل می پیچند و درون شیشه های با پوشش هوای فشرده قرار می دهند. قبل از اینکه آماده استفاده شوند، روی آنها را پوشانده و در گوشه ای تاریک و خنک نگهداری می کنند. می توان آنها را به مدت ۱ سال به این روش نگهداری کرد.
دیدگاهتان را بنویسید