تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
آفات مهم درخت پسته در ایران

آفات مهم درخت پسته در ایران

  • ۱- راست بالان Orthopter

    در بین حشرات راسته Othoptera ملخ دریایی یا ملخ صحرائی Schistocerca gregaria از نظر اهمیت اقتصادی در سال های طغیان قابل توجه می باشد و همچنانکه در مورد درختان مرکبات ذکر گردید، حشرات کامل این آفت به انواع درختان میوه و غیرمثمره حمله می کنند و حتی پوست درختان را هم می خورند. در سال های طغیانی این حشرات به باغ های پسته نیز صدمات شدید وارد می کنند. در بین ملخ های بومی از گونه Lyrotyloides viridis Bid در جنگل های پسته و بادام جنوب نام می برند که از برگ درختان می خورند. ولی در باغ های حفاظت شده پسته این حشرات بندرت مشکلی ایجاد کرده اند.

    ۲-  بال ریشک داران یا تریپس ها Thysanoptera

    از تریپس ها سه گونه از خانواده Thripidae در باغ های پسته مشاهده می شوند:

     الف- تریپس ایرانی .Thrips iranicus Yakhontov

    که برای اولین بار از روی درختان پسته قزوین جمع آوری گردیده است. مطالعات بعدی نشان داد که این آفت در اکثر مناطق پسته خیز کشور انتشار دارد. حشرات قهوه ای رنگ درشتی هستند که طول بدن آنها به ۱/۳ میلیمتر نیز می رسد و بیشتر روی سرشاخه های جوان و خوشه های گل پسته بخصوص گلهای نر مشاهده می شوند.

    ب-  .thrips pistacia Yakhontov

    این حشره مشابه گونه قبلی است ولی از آن کوچک تر است طول بدن آن ۱/۱ تا ۱/۲ میلیمتر است. در این گونه روی کناره عقبی بند هشتم شکم شانه های دندانه ای وجود ندارد موهای بند نهم شکم خیلی بلند و موهای بند دهم نسبتا کوتاه است. این حشره بیشتر به نر پسته صدمه وارد می کند ولی اهمیت اقتصادی آن دقیقا روشن نیست.

    ج – تریپس برگ پسته  Liothrips yakhontovi Kreut

    اینگونه از روی برگ و میوه پسته جمع آوری شده و بیشتر از اطراف قزوین گزارش شده است. بطور کلی تریپس های پسته از نظر اقتصادی و ایجاد خسارت هیچ گونه اهمیتی ندارند و قابل تحمل می باشند. لذا مبارزه شیمیایی با این آفات ضرورتی ندارد. باید درباره خصوصیات بیولوژیک این حشرات و بخصوص نقشی که در اکوسیستم ایفا می کنند مطالعات بیشتری صورت گیرد و عوامل طبیعی کنترل کننده جمعیت آنها هرچه بیشتر بررسی شود.

    ٣- سن های پسته Heteroptera

    در میان سن ها، چندین گونه هستند که در جنگل ها و باغ های پسته مناطق مختلف کشور مشاهده می شوند. با توجه به مکانیسم تغذیه این حشرات در برخورد اول چنین تصور می شود که اگر انبوهی آنها زیاد باشد باید در اثر تغذیه از شیره نباتی باعث ضعف درخت، ریزش گل و میوه و یا کوچک ماندن میوه ها بشوند. ولی در بعضی موارد خسارت این آفات فراتر از مکیدن شیره گیاهی است و با انتقال، انتشار و تثبیت عامل بیماری معروف به «ماسو» یا استیگماتومیکوز Stigmatomycose پسته خسارت به مراتب شدیدتری ایجاد می کنند.

    اسپورهای عامل این بیماری قارچی باید حتما در داخل نسج میوه نفوذ داده شود تا در آن رشد کرده و موجب بروز بیماری گردد. در این رابطه سن های سبز Green stink bugs از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند و در سال های اخیر توجه حشره شناسان، متخصصین بیماری های گیاهی و باغداران پسته را به خود جلب کرده اند.

    ۴- جوربالان Homoptera

    بعضی از مهمترین آفات پسته در ایران در این گروه قرار گرفته اند. در این مجموعه به ذکر مهمترین آنها اکتفا می شود:

     الف – شته ها Aphididae

    شته ها از دو نظر در باغ های پسته شایان اهمیت هستند یکی در رابطه با تغذیه از سیره نباتی، ترشح عسلک و خسارتی که از این طریق در روی پسته ایجاد می کنند، و دیگری ایجاد گال های مختلف و تغییر شکل Deformation هایی است که در روی برگ های جوان ایجاد می کنند. در موارد اول به نظر می رسد که خسارت حاصله مهم نیست و به هیچ وجه جنبه اقتصادی ندارد. هوای گرم و خشک به آنها اجازه فعالیت آزاد و زاد و ولد فراوان نمی دهد. به همین دلیل است که اکثرا در داخل گال ها و پیچیدگی های لبه برگها زندگی می کنند.

    بدیهی است که در این شرایط، میکروکلیمای مناسب تری برای خود بوجود آورده اند. شاید شرایط فیزیولوژیک و مورفولوژیک پسته نسبت به بسیاری از نباتات که در آنها خسارت شته ها زیاد است، برای فعالیت این حشرات چندان مساعد نباشد. برگ های پسته اصولا بافت سطحی مقاوم تری دارند و بنظر می رسد که شیره نباتی در آنها در مقایسه با یونجه، باقلا و حتی سیب و زردآلو برای شته ها چندان مناسب نباشد.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    ب – شپشک های پسته Coccoidae

    از این گروه چندین گونه در باغ های پسته دیده می شوند که مهمترین آنها بقرار زیرند:

    ۱- سپردار بنفش زیتون
    • نام علمی: .Parlatoria oleae Coly

    این حشره بسیار پلی فاژ است و در مهمان دوست دامغان روی برگ پسته مشاهده شده است. ولی از وجود آن در سایر مناطق پسته خیز ایران و اهمیت اقتصادی آن اطلاعی در دست نیست. این حشره بطور اتفاقی روی پسته راه یافته است ولی بدلیل پلی فازی، استقرار این آفت روی پسته غیر ممکن نیست.

    ۲- سپردار واوی پسته
    • نام علمی:  .Lepidosaphes pistaciae Arch

    نام جنس سپردار پسته اخیرا به Pistaciaspis تغییر یافته است. این گونه در مناطق خراسان، زاهدان، قزوین، قم، ساوه، شهریار و کرمان روی سرشاخه میوه و برگ پسته مشاهده می شود و در بعضی سال ها خسارت قابل توجه دارد. این حشره دارای دو فرم بیولوژیک به نام P. Pistaciae  و f. pistacicola Borkh که بیشتر روی تنه و شاخه های کلفت مشاهده می شود و دیگری به نام P. Pistaciae و F. typicus Arch که بیشتر روی برگ، میوه و سرشاخه های جوان ایجاد خسارت می کنند.

    ۳- گونه Melanaspis inopinatus leon

    این گونه برخلاف سپردار واوی پسته، پلی فاز است و روی عده زیادی از درختان از جمله سیب، گلابی، گردو و پسته حمله میکند. این آفت در نواحی کرمان و فارس روی تنه و شاخه های اصلی پسته مشاهده شده و تراکم قابل توجه دارد. روی پسته علاوه بر گونه P. vera روی درختان بنه (P. mutica) نیز دیده می شود.

    ۴- بالشتک پسته
    • نام علمی : .Anapulvinaria pistaciae Bod

    این گونه از شهرستان های تهران، قزوین، خراسان، کرمان و زاهدان گزارش شده است و به تعداد کم روی تنه شاخه و برگ های پسته مشاهده می شوند.

    ۵- شپشک نرم تن پسته
    • نام علمی: .Eulecanium rugulosum Arch

    این گونه در جنگل های پسته و انجیر فارس و بلوچستان و نیز در باغ های پسته و انجیر نواحی جنوبی کشور مشاهده می شود. اگرچه به عنوان آفت خیلی مهم و زیان آور در هیچ یک از باغ های پسته کشور گزارش نشده است ولی شکل ظاهری و تراکم آن روی بعضی درختان پسته و انجیر جالب توجه است. فعالیت این حشره روی درختان میوه با ترشح عسلک همراه است و به همین لحاظ فعالیت آنها با تراکم زنبورها vespidae مورچه ها و حشرات دیگر در اطراف درخت همراه است.

    ۶- شپشک روسی
    • نام علمی: .Ceroplastes rusci L

    این حشره بیشتر روی درختان انار و انجیر زندگی می کند و اخیرا روی درختان سیب و بعضی هسته دارها نیز مشاهده شده است. این آفت در شیراز روی درختان پسته معمولی نیز گاهی دیده می شود و از اطراف شیراز گزارش شده است.

    منبع: کتاب آفات درختان میوه و مدیریت کنترل آنها، انتشارات مرکز نشر سپهر، ۱۳۹۳.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *