تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
جذب غیرفعال در گیاهان

جذب غیرفعال در گیاهان

  • جذب غیر فعال

    منشأ نیروهایی که باعث جذب فعال در گیاهان می شود، نه در ریشه بلکه در برگ های گیاه متمرکز است. مقدار جذب آب بوسیله میزان آبی که شاخه ها از دست می دهند کنترل می شود و نه به وسیله فعالیت ریشه ها. وقتی آب از برگ ها تبخیر می شود، کاهش پتانسیل آب در سلول های برگ موجب حرکت آب از آوندها به طرف رگبرگ ها می شود.

    خروج آب از آوندها فشار شیره آوندی و در نتیجه پتانسیل آن را تقلیل می دهد. این کاهش از طریق ستون های آب پیوسته آوندها و دیواره های اشباع شده از آب به سیستم ریشه ها منتقل می شود. کاهش پتانسیل آب در آوندهای ریشه شیبی را ایجاد می کند که آب در امتداد آن از سطح ریشه و بافت های میانی حرکت کرده و وارد آوندها می گردد.

    تئوری چسبندگی (cohesion)

    هنگامی که میزان تعرق کم باشد آب از سلول های زنده ریشه پخش شده و وارد برگ ها می گردد. در هر حال حرکت آب به داخل ریشه با مقدار قابل ملاحظه ای مقاومت روبرو است. از این جهت با افزایش میزان تعرق تاخیر بین جذب و تعرق و نیز پخشیدگی به قدری خواهد بود که میزان جذب قادر نیست نیاز نبات را نسبت به آب تأمین نماید. در نتیجه فشار شیره آوندی کاهش یافته و بالاخره به زیر صفر تنزل می کند و از این جهت آب تحت کشش قرار می گیرد. تحت این شرایط می توان گفت عبور آب از گیاه به وسیله جریان توده ای به صورت ستون های پیوسته ای در اثر نیروهای جذب کننده یا ماتریک ایجاد شده و سپس از طریق سطوح تبخیر در سلول های برگ به هوا منتقل می گردد.

    نیروی چسبندگی cohesion

    با این توضیحات می توان قبول کرد که تئوری چسبندگی (cohesion) در مورد بالا رفتن شیره نباتی صادق است. میزان جذب آب در گیاه معمولا با مقدار آبی که از گیاه هدر می رود کنترل می شود. وقتی تعرق شدید است، جذب آب تا اندازه ای نسبت به آن تاخیر دارد ولی جذب هم الزاما همان مسیر تعرق را دنبال می نماید.

    مقاومت به حرکت آب در سلول های ریشه

    تاخیر بین جذب و تعرق به علت مقاومتی است که در مقابل حرکت آب در سیستم و مخصوصا در سلول های ریشه پدید می آید. بدیهی است که قسمت اعظم مقاومت در مقابل حرکت آب، در سلول های زنده رخ می دهد. زیرا مقاومت در مقابل عبور آب در ریشه هایی که تحت گرادیان فشاری قرار دارند، با از بین رفتن آنها به مراتب کاهش می یابد. از بین رفتن ریشه ها مقاومت در مقابل ورود آب به طریقه پخشیدن را نیز کاهش می دهد. کندن ریشه ها منجر به افزایش موقتی میزان جذب آب گردیده و دوره تاخیر جذب را به هنگام تغییر میزان تعرق کاهش می دهد.

    مسیر شعاعی حرکت آب:

    چنین بر می آید که بر خلاف آنچه معمولا تصور می شد جریان اصلی آب به جای عبور از سلول های پارانشیمی از واکوئل های سلول های پارانشیمی عبور می کند. به نظر می رسد که یون ها نیز ممکن است در مسیر خود به طرف آوندها از واکوئل های سلول های ریشه عبور نمایند. 

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید

    این ایده که حرکت آب در درجه اول در دیواره های سلول رخ می دهد ممکن است با مشاهداتی که در آنها عوامل مؤثر بر نفوذپذیری پروتوپلاسم به مقدار زیادی بر حرکت آب در داخل ریشه نیز مؤثر بوده اند مغایرت داشته باشد. این وضعیت متعارض، با توجه به نکاتی که ذیلا می آید روشن می شود:

    ۱- اولا، تمامی حرکت آب در دیوار سلول ها صورت نمی گیرد بلکه مقداری از آن از پروتوپلاسم هایی که به موازات دیواره سلول ها کشیده شده اند، عبور می کند. توزیع ظرفیت حمل بین این دو مسیر به سطح مقطع و مقاومت آنها بستگی دارد.

    ۲- ثانیا، دیواره های سلول کاملا مرده نیستند، بلکه رشته هایی از سیتوپلاسم، پلاسمادسماتا که شرایط فیزیکی شان باید بر مقاومت در مقابل جریان آب در دیواره سلول ها اثر بگذارد در جوار سلول ها پراکنده اند

    ۳- ثالثا در بیشتر ریشه ها، در یکی از مراحل، آب باید از یک مانع پروتوپلاسمی، که در ریشه های جوان ممکن است در اندودرم و در ریشه های مسن تر در کامبیوم باشد عبور کند، حتی اگر حرکت آب اساسأ از دیواره ها باشد، عواملی که بر حالت فیزیکی پروتوپلاسم مؤثر می باشند، مقاومت در مقابل حرکت آب را تغییر می دهند.

    منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *