تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
کنترل بیولوژیک شته ها

کنترل بیولوژیک شته ها

  • در این مقاله به معرفی جامع شکارگرهای طبیعی شته ها که جزء کنترل بیولوژیک شته ها محسوب می شوند، می پردازیم.

    کنترل بیولوژیک شته ها

    علاوه بر عوامل کنترل کننده طبیعی مانند تغییرات درجه حرارت، بارندگی و غیره عوامل متعددی وجود دارد که می توانند به شدت از طغیان شدید شته ها جلوگیری کنند. بطوریکه اگر این عوامل نمی بود، این حشرات سطح زمین را می پوشانیدند. در میان عوامل زنده کنترل کننده طبیعی، حشرات پارازیت و پرداتور، در نقصان انبوهی شته ها اهمیت بسزا دارند.

    عوامل زنده کنترل کننده بیولوژیک شته ها

    ۱- راسته سخت بالپوشان

    • کفشدوزک ها از جمله دشمنان مؤثر شته ها هستند که در حالت لاروی و بصورت حشره کامل از شته ها تغذیه می کنند. مهمترین و فراوان ترین آنها کفشدوزک هفت نقطه ای .Coccinella Septemapunctata L می باشد. که در اکثر باغ های میوه به فراوانی دیده می شود.
    • .Coccinella decempunctata L این کفشدوزک، شکارگر شته های درختان میوه سردسیری هستند.
    • کفشدوزک .Calvia decemguttata L را نعیم (۱۳۵۱) از بیرجند در خراسان و خرم آباد کردستان روی شته های سیب جمع آوری کرده است.
    • کفشدوزک Scymnus bipunctatus klug توسط فاطمی (۱۳۶۱) از روی درختان سیب آلوده به شته و کنه در اصفهان گزارش شده است.
    • .Scymnus frontalis fabr توسط پرویزی و همکاران (۱۳۶۵) در حال تغذیه از شته ها و کنه های سیب در آذربایجان گزارش شده است.
    • .Exochomus quadripustulatus L این شکارگر را در حال تغذیه از شپشک های درخت سیب در باغ میوه در کرج توسط اسماعیلی (۱۳۷۴) مشاهده شده است.
    • .Chilocorus bipustulatus L این شکارگر را در حال تغذیه از شته ها، روی درخت سیب در باغ میوه در کرج توسط آرایش فرد (۱۳۷۵) مشاهده شده است.

    کنترل بیولوژیک شته ها

    ۲- کنترل بیولوژیک شته ها با راسته دوبالان

    چندین گونه از مگس های خانواده syrphidue از نظر رنگ شباهت زیاد به زنبورها دارند. از شکارگرهای شته های درختان میوه سردسیری می باشند. همچنین لاروهایشان از شته ها تغذیه می کنند. که عبارتند از:

    ۱- Episyrphus auricollis Meig:

    دامنه انتشار این گونه در باغ های درختان میوه در ایران وسیع می باشد و از مؤثرترین شکارگرهای خانواده Syrphidae است. لاروها از شته های سیب و گلابی به فراوانی تغذیه می کنند. حشرات کامل از گرده گل ها به عنوان منبع اصلی غذایی استفاده می کنند.

    ۲- مگس .Syrphus ribesii L:

    در اکثر مناطق میوه خیز ایران از جمله آذربایجان، خراسان، مازندران، اطراف تهران و کرج دیده شده است. زمستان گذرانی بصورت شفیره است. لاروها به فراوانی از مراحل مختلف شته های درختان میوه سردسیری تغذیه می کنند.

    ۳- مگس Metasyrphus corollae Fabr:

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    در کاهش جمعیت شته های درختان سیب و گلابی و به ویژه شته مومی سیب قابل توجه است. اینمگس ها در باغات میوه در اصفهان، فارس، همدان و کرج مشاهده شده است.

    ۴- مگس شکارگر .Paragus bicolor Fabr:

    توسط جلیلیان (۱۳۸۳) در باغ میوه در ایلام گزارش شده است.

    ۵- گونه Paragus radjabii Gilasian:

    شکارگر فعال روی شته های جنس Dysaphis درختان سیب و گلابی موسوم به شته های صابونی هستند. این شکارگرها در منطقه تهران و عمدتا دامنه های جنوبی البرز در مسیر تا قزوین گزارش شده است.

    ۳- راسته بالتوری ها

    1. از خانواده Chrysopidae فعالیت گونه .Chrysopa carnea Steph در همه نقاط میوه خیز ایران مشاهده شده است. و مهمترین بالتوری شکارگر شته های درختان میوه سردسیری است. این شکارگر زمستان بصورت حشره کامل در پناهگاه های مختلف از قبیل توده های برگ های ریخته شده در خاک، شکاف های درختان و غیره بسر می برد.
    2. Chrysopa ventralis Curtis و Chrysopa Ilavifrons Br در باغات شمیرانات توسط حیدری (۱۳۶۷) گزارش شده است.
    کنترل بیولوژیک شته ها با راسته دوبالان

    کنترل بیولوژیک شته ها با راسته دوبالان

    ۴- راسته سن ها (Heteroptera)

    • سن هایی از خانواده Miridae نظیر Miris persicus Reuter توسط فرحبخش (۱۳۴۰) شکارگر شته ها و کنه ها گزارش شده است.
    • از خانواده Anthocoridae دو گونه سن به نام های .Anthocoris nemorum L و .Orius minutus L روی شته های درختان میوه سردسیری فعالیت قابل توجهی دارند.
    • سن های .Nabis capsiformis Germ و Himacerus sp از خانواده Anthocoridae به عنوان شکارگرهای مینوزها و شته های درختان میوه سردسیری مشاهده شده اند.
    • از کنه های شکارگر شته های درختان میوه از خانواده Trombidiidae گونه Allothrombium triticium Zhang (۱۳۷۶) گزارش کرده است.
    • چندین خانواده از دوبالان بخصوص مگس های Syrphidae که اغلب به رنگ زنبورها هستند، در مرحله لاروی از شته ها تغذیه می کنند.
    • چند گونه از سن های خانواده Nabidae و Anthocoridae با فرو کردن خرطوم خود در بدن شته ها شیره بدن آنها را می مکند. این دسته از حشرات را که در دوره زندگی خود چندین شته را از بین می برند پرداتور یا شکاری می گویند.

    ۵- پارازیتوئیدها، شکارگرهای بیولوژیک شته ها

    • عده ای دیگر از حشرات بخصوص زنبورهای خانواده های Chalcididae و Braconidae تخم های خود را در بدن شته ها قرار می دهند. از این تخم ها نوزدانی خارج می شوند که از محتویات بدن میزبان تغذیه کرده و آنرا از بین می برند. اینگونه حشرات را پارازیت یا انگل گویند.
    • چندین خانواده از زنبورها بخصوص خانواده Aphidiidae و Aphelinidae بدین طریق شته ها را از بین می برند.
    • زنبور معروف به Aphelinus mali از پارازیت های اختصاصی شته مومی سیب می باشد. و در بعضی از کشورهای جهان بخصوص ایالات متحده آمریکا با حمایت از این پارازیت، آنرا به عنوان مؤثرترین و مناسب ترین وسیله مبارزه بکار می برند. و حتی آنرا به چندین کشور مختلف که قبلا وجود نداشته است، انتقال داده اند.

    ۶- از راسته زنبورها و از خانواده Aphidiidae گونه های زیر اهمیت قابل توجهی دارند:

    1. Aphidius transcaspicus Hall مختاری و همکاران (۱۳۷۹) در منطقه گیلان روی گونه های Hyalopterus Pruni Geoffroy و .Rhopalosiphum nymphae L گزارش کرده اند.
    2. Aphidius sp این گونه را دواجی و شجاعی (۱۳۴۷) روی شته خالدار هلو pterochlorus persicae Chol و اسماعیلی و آزمایش فرد (۱۳۷۲) روی شته Aphis pomi در باغ میوه کرج گزارش کردند.
    3. Ephedrug plagiator Nees مختاری و همکاران (۱۳۷۹) روی گونه .Mysus cerasi F در منطقه گیلان دیده اند.
    4. زنبور Praon sp اسماعیلی و آزمایش فرد (۱۳۶۸) در باغ میوه کرج روی شته های جنس Brachycaudus روی درختان آلو و گوجه گزارش کردند.
    5. Trioxys sp به عنوان پارازیت شته سبز سیب توسط اسماعیلی (۱۳۶۸) در کرج شناسائی گردید.
    6. زنبور Pachyneuron aphidis Bouchee از خانواده Pteronalidae روی شته های درختان بادام در منطقه چهارمحال و بختیاری توسط نوربخش (۱۳۷۹) گزارش شده است.
    7. از دوبالان، پشه Aphidolestes aphidoryza Rondani روی گونه های مختلف شته های درختان میوه سردسیری فعالیت پارازیتی دارند و چندین نسل در سال تولید می کنند.
    8. یکی از بهترین راه های مبارزه با شته ها حفظ و حمایت این دشمنان طبیعی می باشد. این عمل ممکن است بوسیله تأمین پناهگاه و مراقبت در موقع و نحوه مبارزه شیمیائی صورت بگیرد.
    9. بالتوری سبز Chrysopa (Chrysoperla) carriea Steph به عنوان یکی از  شکارگرهای دارای فعالیت مناسب شکارگری روی شته سبز گزارش شده است. تأثیر تغذیه از گونه های مختلف شته نظیر شته آلود شته مومی کلم و شته سبز سیب در نشو و نما و باروری بالتوری سبز در شرایط آزمایشگاهی نیز بررسی شده است. در مجموع شته مومی کلم مناسب ترین طعمه برای رشد و نمو و تولیدمثل بالتوری سبز بوده است.

    منبع: کتاب آفات درختان میوه و مدیریت کنترل آنها، انتشارات مرکز نشر سپهر، ۱۳۹۳.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *