این ویروس اولین بار در ایران در سال ۱۳۵۰ شناسایی و گزارش شده است. تا آن زمان مهم ترین رابدو ویروس ذرت همان ویروس موزاییک ذرت Jaize imosaic virus بود، ولی ناقل و میزبان های این دو ویروس متفاوتند. این ویروس یکی از ویروس های مخرب ذرت، گندم و برنج در ایران است. تاکنون از فارس، کهکیلویه و بویراحمد، اصفهان، کرمان، چهار محال و بختیاری و یزد گزارش شده است .
علایم بیماری
علایم به صورت خطوط و نوارهای زرد روشن کوتاه تا بلند در تمام طول برگ به طور موازی دیده می شود .(شکل ۱-۱). اگر بوته در اوایل رشد آلوده شود کاهش رشد به وجود می آید. علایم علاوه بر برگ، روی غلاف برگ و غلاف بلال ها هم دیده می شود. میزان خسارت این ویروس بسیار زیاد است و در برخی سال ها تا ۷۰٪ آلودگی هم در فارس دیده شده است. میزان خسارت بستگی به زمان آلودگی دارد. هرچه گیاه جوان تر باشد و آلوده شود خسارت نیز بیشتر خواهد بود. از لحاظ وزن تر و خشک بوته و میزان تولید دانه هم خسارت وارد می شود. از عوامل مؤثر در میزان آلودگی می توان از رقم ذرت، زمان و موقع کاشت و جمعیت ناقل را نام برد.
عامل بیماری
عامل بیماری ویروسی از خانواده Rhabdoviridae است. ویروس از غشاء داخلی هسته جوانه می زند و در فضای میان دو غشاء هسته تمرکز می یابد، بدین ترتیب ویروس به جنس Nucleorhabdovirus تعلق دارد (شکل ۱-۱). با وجود این پیکره های ویروس در سیتوپلاسم نیز مشاهده شده اند.
ویروس عامل بیماری توسط زنجرک های Delphacidae منتقل می شود که دو زنجرک مهم ناقل، زنجرک های Laodelphax Striatellus و Unkanodes tanasijevici هستند. رابطه ویروس وزنجرک از نوع پایا و تکثیری است.
شکل ۱-۱ A – علایم ویروس موزاییک ایرانی ذرت. تجمع پیکر ه های ویروس موزاییک ایرانی ذرت در بین دو غشای هسته.
ویروس با راندمان بسیار پایینی از طریق تخم زنجرک به نسل های بعدی انتقال می یابد. ویروس در بخش های مختلف بدن زنجرک مانند سر سینه، شک شوم و غدد بزاقی بوش RT- PCR و کاربرد آغازگرهای اختصاصی ردیابی شده است .
مدیریت بیماری
استفاده ارقاد مقاوم، مبارزه با زنجرک های ناقل از طریق از بین بردن زنجرک ها در مکان های زمستان گذران ( علف های هرز گندمیان کنار جوی آب) با سمپاشی دو تا سه متر از حاشیه مزارع ذرت با سموم سیستمیک به منظور مدیریت بیماری زنجرک هایی که از خارج مزرعه می آیند . تنظیم تاریخ کاشت با تاخیر در کاشت باعث کاهش میزان آلودگی می شود.
منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران
نویسنده: دکتر بهرام شریف نبی
دیدگاهتان را بنویسید