تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
تعرق در گیاهان و عوامل موثر بر آن

ارتباط برگ با تعرق در گیاهان

  • اندازه، شکل و خصوصیات سطح برگ ها می تواند بر درجه حرارت آنها و در نتیجه مقاومت خارجی با آنها موثر باشد. در حالیکه، ساختمان داخلی برگ بر مقاومت آنها در مقابل حرکت بخار آب یعنی ۲۱ موثر است، سطح برگ و طرز قرار گرفتن آن سطح کل برگ و ترتیب با شکل قرار گرفتن برگ ها بر روی گیاه اثرات مهمی بر تلفات آب از هر یک از برگ ها یا گیاه دارد. (ارتباط برگ با تعرق در گیاهان)

    کاهش سطوح برگ ها بوسیله هرس درخت معمولا موجب می گردد که میزان تلفات آب از برگ های باقی مانده افزایش یابد. اگر نیمی از برگ های درختان قطع گردند تعرق برگ های دیگر ۳۰ تا ۹۰ درصد افزایش می یابد.

    عوامل افزایش و کاهش تعرق

    • افزایش تعرق

    افزایش تعرق به دلیل این است که برگ های باقی مانده بیشتر در معرض اشعه خورشید قرار گرفته و هوا در اطراف آنها به چرخش در می آید. یکی دیگر از دلایل افزایش تعرق بالا رفتن نسبت ریشه ها به شاخه ها است که در نتیجه آن آب بیشتری در اختیار برگ ها قرار می گیرد.

    • کاهش تعرق

    اگر نسبت ریشه به سطح برگ ها کاهش پیدا کند، مقدار تعرق نیز تقلیل می یابد. در برخی از گونه ها بروز کمبودهای شدید آب باعث تغییر ساختمان برگ و کاهش تلفات آب می گردد. مچاله شدن یا پیچیدن برگ ها باعث کاهش سطح آشکار برگ شد و مقدار مقاومت ها را افزایش می دهد.

    این وضعیت بخصوص در مورد برگ هایی که تمام یا اکثر روزنه های آنها در سطح پایین قرار گرفته است موثر می باشد. پیچیدن برگ ها در مورد گیاهان مناطق مرطوب ۳۵ درصد، در مورد گیاهان مناطق معتدل ۵۵ درصد و در برخی از گیاهان مناطق خشک تعرق را تا ۷۵ درصد کاهش می دهد.

    اثر موقعیت برگ بر سرعت تعرق

    طرز قرار گرفتن برگ بر سرعت تعرق موثر است. زیرا برگ هایی که عمود بر اشعه خورشید می باشند، گرمتر از برگ هایی هستند که با این اشعه موازی می باشند. در اغلب گیاهان برگ ها کم و بیش عمود بر متوسط جهت اشعه خورشید قرار گرفته اند ولی برگ های برخی از گیاهان تقریبا موازی اشعه خورشید قرار دارند. گفته شده است که این طرز قرار گرفتن برگ ها موجب نجات نهال های کوچک در مناطق خشک می گردد. ولی این نظریه هیچ وقت از طریق آزمایش ثابت نشده است.

    سوزن های کاج بصورت خوشه ای بوده و روی یکدیگر سایه می اندازند. این امر موجب کاهش تعرق و نیز فتوسنتز می گردد ولی آمارهای موجود فقط بر کاهش فتوسنتز دلالت دارند. پژمردگی و پیچیدگی برگها گاهی اوقات موجب کاهش دریافت تابش خورشید می شوند.

    اثر اندازه و شکل برگ بر میزان تعرق:

    مقاومت هوا برای برگی به پهنای ۱۰ سانتی متر سه برابر مقدار آن در برگ هایی است که پهنای آنها ۱ سانتی متر می باشد. برگ های کوچک و نیز برگ های مرکب و آنهایی که دارای شیارهای عمیق می باشند، خنک تر از برگ های ساده هستند. زیرا وجود لایه مرزی نازک باعث انتقال بیشتر گرمای محسوس می شود.

    لایه نازک مرزی در برگ های کوچک از نظر تلفات بخار آب نیز مناسب بوده و لذا خنک شدن  و پائین بودن را از نظر انتقال گرمای نهان در جهت عکس یک دیگر عمل می نمایند.

    جنس سطوح برگ ها مقاومت کوتیکول با ضخامت و ماهیت لایه کوتینی که ساختمان نسبتا جده ای دارد متغیر است ظاهرا کوتیکول از اکسیداسیون مواد چربی سطوح برگ در مقابل هوا داده شده و روی آن را لایه ای از موم فراگرفته است. در مورد منشاء موم تردیدهایی وجود دارد ولی معمولا فرض می شود که از داخل جدار سلول و کوتیکول مترشح می گردد.

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید
    • اثر کرک های بشره بر تعرق:

    چنانچه این کرک ها زنده باشند مسلما موجب افزایش سطح تعرق می گردند ولی اگر مرده باشند باعث افزایش ضخامت لایه مرزی سطح برگ شده و با جلوگیری از حرکت هوا موجب تقلیل تعرق می شوند.

    • خاصیت انعکاس سطح برگ ها بر تعرق:

    نیز از نظر مقدار کل انرژی جذب شده حائز اهمیت است. برگ های براق و نازک قسمت اعظم تابش خورشید را منعکس ساخته و ضریب انعکاس آنها بیش از برگ های تیره و ضخیمی است که مقدار تابش زیادتری را جذب نموده و در نتیجه گرمتر می باشند.

    انعکاس انواع برگ ها نسبت به اشعه مادون قرمز بسیار کم است.ضریب انعکاس برگ های گیاهان کویری بیش از برگ های گیاهانی است که کمتر در معرض تابش خورشید قرار گرفته اند.

    • اثر آناتومی برگ و ضخامت کوتیکول بر تعرق:

    آناتومی برگ و ضخامت کوتیکول بر تعرق با مقاومت آن رابطه نزدیک دارد. علاوه بر اختلاف ضخامت، سن و مقدار آب نیز بر نفوذپذیری کوتین موثر است. معمولا تعرق کوتیکولی برگ های سایه پسند بیش از برگ های آفتاب پسند است و نیز نفوذپذیری کوتیکول در شب پیش از نفوذپذیری آن در روز است زیرا مقدار آب آن در طول شب زیاد می باشد.

    بطور کلی، هرچه ضخامت لایه کوتین بیشتر باشد، میزان تعرق کوتیکولی کاهش می یابد. ولی هرچه سن کوتین بیشتر باشد، در آن شکاف هایی ایجاد شده و گفته می شود که تعرق کوتیکولی از برگ های مسن سریعتر از برگ های جوان است. کوتین ها از نظر آب نیز متفاوتند، و خاصیت ضد آبی لایه های کوتینی مسن تر کمتر از کوتین های جدید است. ظاهرا مومی که ترشح و در سطح کوتیکول مجتمع می گردد اثر کمی بر تلفات آب دارد.

    (ارتباط برگ با تعرق در گیاهان)

    منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *