خواص ختمی و بیماری آن
گیاه شناسی ختمی
خواص ختمی و بیماری آن را مطالعه می کنیم. ختمی Marshmallow با نام علمی Althaea officinalis گیاهی علفی و چند ساله به ارتفاع ۷۰ سانتی متر تا دو متر و پوشیده از کرک های مخملی است. ریشه آن به رنگ زرد کرمی و ساقه آن عمودی و کرک دار است. برگ های ختمی به صورت متناوب بر روی ساقه قرار گرفته و پهنکی بزرگ دارند. برگ های قسمت فوقانی ساقه کم و بیش تخم مرغی شکل است ولی برگ های پایینی ساقه قلبی شکل هستند. حاشیه برگ ها دندانه دار است. سطح برگ ها از کرک های انبوه و فراوانی پوشیده شده است. گل های آن به رنگ های صورتی، ارغوانی و یا گلی می باشند. ریشه ای دراز و دو کی شکل به رنگ خاکستری مایل به زرد دارد.
رنگ قسمت خارجی ریشه قهوه ای تیره و لایه داخلی آن سفید رنگ است.گل ها کوچک و به رنگ سفید یا صورتی کمرنگ و گاهی در سطح گلبرگ ها لکه های زرشکی یا ارغوانی مشاهده می شود. میوه این گیاه قهوه ای رنگ، چندلایه ای و چین هایی در اطراف آن وجود دارد.
خواص ختمی و درمان بیماری
این گیاه به عنوان یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی، بازار وسیعی در جهان دارد. قسمت مورد استفاده گیاه ختمی ریشه، گل و برگ آن می باشد. دم کرده ریشه آن برای مخاط همچنین برای پوشاندن مزه نامطبوع بعضی از داروها از آن استفاده می شود. از گل آن برای تهیه شربت خلط آور و ضد سرفه استفاده می شود. از برگ آن برای تسکین ناراحتی های تنفسی و ادراری مانند برونشیت، سرفه های تحریک کننده و التهاب مثانه استفاده دارویی می شود.
مصرف ریشه به صورت برای درمان زخم و سوختگی است. مصرف خوراکی آن برای التهاب غشاهای مخاطی مانند ورم و التهاب مری و روده، زخم پپتیک گوارشی و التهاب دستگاه ادراری مانند التهاب مثانه است. موسیلاژ موجود در برگ ها و ریشه این گیاه سوزش غشای مخاطی را تسکین و التهاب را کاهش می دهد. مردم بعضی سرزمین ها از دم کرده گل های این گیاه برای رفع ورم چشم استفاده می کنند. از مواد مؤثره این گیاه در صنایع دارویی، داروهای مختلفی به اشکال شربت، قطره و قرص برای مداوای بیماری های مربوط به نای و نایژه و همچنین تسکین سرفه های ناشی از ناهنجاری های ریه تهیه می شود.
زیستگاه گیاه ختمی
منشأ اصلی این گیاه هنوز به طور دقیق معلوم نشده است. امروزه عقیده بر این است که ختمی از نواحی مختلف آسیا به اروپا مخصوصا به منطقه مدیترانه انتقال یافته است. این گیاه بیشتر در اروپای مرکزی، شمالی و شرقی و آسیای شمالی و غربی می روید. در غالب نواحی ایران این گیاه می روید ویا آن را پرورش می دهند. این گیاه در ایران در اطراف تهران، نواحی مختلف البرز، اطراف رودخانه کرج، اراک، آذربایجان، نواحی شمالی ایران می روید. کشورهای شوروی سابق، آمریکا، بلژیک، فرانسه، ایتالیا، اتریش، یوگسلاوی سابق، بلغارستان، رومانی و آلبانی از عرضه کننده اصلی این گیاه محسوب می شوند.
زیستگاه ختمی
بیماری گیاه پر خواص ختمی
١. بیماری زنگ ختمی
این بیماری گیاه دارویی ختمی از مناطقی چون، گرگان، شیروان، مرند و اردبیل گزارش شده است. تاول های تلوسپور قارچ در سطح زیرین برگ ها، روی ساقه ها و حتی در سطح دانه ها تشکیل می شود.
عامل بیماری
Puccinia malvacearum می باشد. در دوره زندگی قارچ عامل این بیماری فقط تشکیل تلیوسپور دیده شده و از این جهت شناسایی آن قابل توجه است. تاول های تلیوم قارچ در سطح زیرین برگ و روی ساقه پوشش های گل و حتی در سطح دانه ها تشکیل می گردد. تلیوم ها ابتدا به صورت تاول های زرد نارنجی که حاشیه بنفش دارند ظاهر می شود سپس شکل و رنگ آنها تغییر یافته و به صورت تاول های برجسته مدور یا بیضی شکل و به رنگ قهوه ای بلوطی تیره درمی آیند.
تاول ها بدون نظم به صورت انفرادی و می شوند و پوسته ضخیم نامنظم دارند. تاول های تلیوم حاوی تلیو سیورهای زیادی است که مخروطی شکل به هم فشرده و گاهی استوانه ای شکل هستند. تلیوسپور پایه دار که طول پایه آن از طول تلیوسپور بیشتر است. تلیوسپور در شرایط مرطوب جوانه زده و آلودگی را ایجاد می کند. سپس در برگ نفوذ کرده و در گسترش می یابد. این قارچ در تمام سال ممکن است روی ختمی با پنیرک دیده شود.
مبارزه
برای جلوگیری از گسترش این بیماری بذرهای حاصل از بوته های سالم را باید کاشت. ضد عفونی کردن بذرها با غوطه ور کردن آنها در محلول دو در هزار سولفات مس به مدت یک و نیم ساعت توصیه می شود. برای مبارزه با این بیماری استفاده از محلول پاشی ۴/ ۰ درصد زینب با محلول ۲/ ۰ درصد دیتان به صورت محلول پاشی نتایج مطلوبی به دنبال دارد.
برای مبارزه با این بیماری می توان از سموم مناسبی مانند تیلت به مقدار ۸/ ۰ تا یک لیتر در هکتار، ویژیل و یا ایمپاکت به مقدار یک تا ۱۲ لیتر در هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد. دو تا سه هفته پس از استفاده از سموم مذکور مجددا استفاده از آنها را می توان تکرار کرد. برای ضد عفونی کردن بذرهای ختمی می توان آنها را در محلول دو در هزار سولفات مس به مدت یک و نیم ساعت خیساند.
٢. بوته میری
قارچ عامل بیماری از طریق ریشه آوندهای چوبی را مورد حمله قرار می دهد و در نهایت باعث پژمردگی گیاه می شود. قارچ معمولا بعد از سرما و یخبندان زمستان در فصل بهار گیاهان را تهدید می کند. چنانچه در مراحل اولیه رشد یعنی موقعی که میزبان حساس است گیاهان آلوده شوند در مدت کمتر از ۱۰ روز بوته ها خشک می شوند. اما در سال هایی با زمستان طولانی و سرما و یخبندان که حمله قارچ مصادف با قوی شدن بوته ها و نزدیک شدن به فصل برداشت است گیاهان کمتر آسیب می بینند.
عامل بیماری: Fusarium oxysporum f.sp. fasinfectium
مبارزه
علاوه بر ضد عفونی بذرهای ختمی توسط تی. ام. تی. دی، بنومیل و مانکوزب با توصیه های به زراعی زیر می توان این بیماری را کنترل کرد : از کاشت متوالی ختمی در یک مزرعه خودداری شود و تناوب صحیح کشت رعایت گردد. پس از برداشت محصول بقایای گیاه جمع آوری و سوزانده شوند تا از شدت آلودگی سال بعد کاسته شود. با مشاهده اولین بوته های آلوده آنها را باید از مزرعه خارج کرد و سوزاند. ادوات کشاورزی که در تماس با مزارع آلوده بوده اند غیر آلوده به کاربرد مگر آن که گل و لای ماشین آلات با آب شسته شده، سپس با آب آهک غلیظ ضد عفونی شوند.
دیدگاهتان را بنویسید