گیاه بنگ دانه خواص و بیماری آن

گیاه بنگ دانه خواص و بیماری آن

گیاه شناسی بنگ دانه

بنگ دانه Hyoscyamus با نام علمیHyoscyamus niger L. (Black henbane) گیاهی علفی، مستقیم و بلند است. گونه ی Hyoscyamus muticus گیاهی علفی، مستقیم، پایا، چند ساله، دارای ساقه استوانه ای، در رأس خمیده و دارای ارتفاع ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر است. برگ های آن متناوب، مثلثی شکل و نوک تیز است. برگ ها به طول ۲۰ و عرض پنج تا هفت سانتی متر است. رنگ برگ را سبز مایل به سفید است. گل های این گونه به رنگ زرد است. میوه آن پوشیده و دارای ظاهری شبیه دیگ دهانه دار و حاوی ۴۶۰۰ تا ۵۰۰ دانه کوچک است. ریشه مستقیم، بلند و نسبتا ضخیم دارد. گیاه بنگ دانه خواص و بیماری آن مورد بررسی قرار گرفته شده است.

ترکیبات و خواص دارویی گیاه دارویی بنگ دانه و بیماری آن

مردم بین النهرین و مصر در ۲۰۰۰ سال قبل، از این گیاه استفاده دارویی می کرده اند. گونه های Hyoscyamus به عنوان منبع آلکالوئیده های ترویان محسوب می شود. از زمان های قدیم مردم از سمی بودن این گیاه مطلع بوده و برای مداوای برخی بیماری ها از این گیاه استفاده می کردند.

در گذشته پمادهایی که از برگ های این گیاه ساخته می شد برای مداوای رماتیسم مورد استفاد می گرفته است. اخیرا این گیاه در پزشکی نوین مورد توجه و پذیرش قرار گرفته است. برگ ها، بذر این گیاه حاوی مواد مؤثره ای است که در صنایع دارو سازی اهمیت زیادی دارد. اندام های یاد شده سمی و مرگ آورند و مواد دارویی آنها را فقط باید در صنایع دارو سازی استحصال کرد.

از مواد مؤثره این گیاه در تهیه داروهای ضد رماتیسم و داروهایی برای مداوای بیماری های عصبی و تنفسی استفاده می شود. مواد خام مورد استفاده برای تولید آلکالوئیدهای تروپان از قبیل هیوسین، هیوسیامین آتروپین را فراهم می کنند. اندام های گلدهی گونه های Hyoscyamus حاوی ۰/۱ تا ۱/۵% آلکالوئیدهای تروپان است. استفاده دارویی و تأثیر هیوسیامین بسیار مشابه بلادون است.

عمل هیوسیامین در حضور هیوسین تعدیل می شود و دارای خاصیت آرام کننده بر روی سیستم عصبی است. هیوسیامین دارای خواص آرامش بخش و باز کننده مردمک چشم است. عمدتا به عنوان یک داروی مسکن برای مداوای بیماری هایی مانند تنگی نفس و سیاه سرفه استفاده می شود. همچنین برای برطرف کردن درد نیز اثر درمانی دارد. از این گیاه دارویی در مواردی که نتوان تریاک تجویز نمود و همچنین در بیماری های با منشأ عصبی استفاده می شود.

عمدتا از گونه Hyoscyamus muticus عصاره هیوسیامین استخراج می شود و سپس از این عصاره در تهیه سولفات آتروپین استفاده می شود.

زیستگاه بنگ دانه و بیماری آن

این گیاه در نواحی همچون یوگسلاوی سابق، منطقه مدیترانه و نقاط مرکزی و غربی آسیا و همچنین آفریقا می روید. گونه (Hyoscyamus niger L. (Black henbane بومی انگلستان، اسکاندیناوی، منطقه مدیترانه، شمال آمریکا و جنوب آسیا است و در کشورهای آمریکا، هند و شرق اروپا به صورت محدود کشت می شود. گونه .Hyoscyamus muticus L (بنگ دانه مصری) بومی مصر، سودان، سوریه و افغانستان است. در ایران نیز به صورت خودرو در استان های یزد، فارس، سیستان و بلوچستان، کرمان و بوشهر رشد می کند.

بیماری های گیاه بنگ دانه

۱. لکه برگی

بیماری لکه برگی گونه H. niger اولین بار توسط پدویک و مرح گزارش شد.

علائم بیماری: علائم بیماری بر روی پهنک برگ به صورت لکه های گرد به رنگ زرد مایل به قهوه ای است. به تدریج لکه ها بزرگ شده و به یکدیگر می پیوندند. در گیاهان جوان به واسطه ازدیاد لکه ها مرگ برگ ها اتفاق می افتد.

عامل بیماری: .Ascochyta kashmiriana padwick & merh

 لکه برگی بنگ دانه

۲. سوختگی برگ

یکی از بیماری های گیاه بنگ دانه سوختگی برگ گونه هایH. niger و H. muticus از هند گزارش شده است. این بیماری دارای گسترش وسیعی است.

علائم بیماری

علائم اولیه بر روی برگ های بالغ در گونه H. miger به صورت لکه های کوچک نکروتیک است. در ادامه لکه ها بزرگ شده و به یکدیگر می پیوندند و علائم سوختگی آشکار می شود. وقوع بیماری بیشتر بر روی برگ های مسن شیوع دارد. این در حالی است که علائم اولیه در گونه H. mutticus به صورت لکه های کلروتیک نامنظم و پراکنده است. در ادامه لکه ها بزرگ شده و به یکدیگر می پیوندند. آلودگی شدید باعث ریزش برگ ها می شود.

عامل بیماری: Alternaria alternata (Fr.) Keissler

٣. سوختگی گیاهچه

 بیماری گیاه بنگ دانه در مراحل اولیه رشد گیاه H. mutticus شیوع دارد. بیماری باعث خسارت شاید به این گیاه می شود.

علائم بیماری: علائم اولیه به صورت زخم های آب سوخته مایل به رنگ زرد بر روی هیپوکوتیل است. آلودگی به هر دو قسمت ریشه و ساقه گسترش می یابد. قسمت های بیمار نرم و قهوه ای تیره می شوند و علائم پوسیدگی نرم را نشان می دهند.

عامل بیماری: Pythium butleri subramaniam

جشنواره پاییزه

جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع

همین الآن خرید کنید

مبارزه: اگرچه هیچ روشی برای کنترل این بیماری گزارش نشده است اما سمپاشی گیاهچه های بیمار با دیتان ۷۸-Z یا دیتان ۴۵-M برای پیشگیری از بیماری تا حدودی سودمند خواهد بود.

۴. پوسیدگی ساقه

هر دو گونه H. niger و H. muticus توسط بیماری های پوسیدگی ساقه به شدت خسارت می بینند. شیوع بیماری در شمال هند در ماه های آذر و دی شدید گزارش شده است.

علائم بیماری

علائم اولیه بیماری بر روی اندام های هوایی گیاه به صورت توسعه زخم های آب سوخته است. بیماری به سرعت به قسمت های بالای گیاه گسترش یافته و باعث پوسیدگی ساقه و زوال گیاهان بیمار می شود.

عامل بیماری: Sclerotinia sclerotiorum (Lib.) de Bary

۵. پوسیدگی ریشه

این بیماری از گونه H. niger گزارش شده است. در نتیجه این بیماری رشد گیاهان بیمار متوقف شده و برگ ها چروکیده و به رنگ زرد کمرنگ تغییر می کنند. کاهش رشد هوایی باعث ایجاد بوته انبوهی در گیاه می شود. اندام های زیرزمینی گیاه بیمار علائم پوسیدگی بافت پوست را نشان میدهند. انتشار بیماری توسط اندو کنیدی انجام می شود.

عامل بیماری : Thielavia basicola می باشد.

۶. سوختگی باکتریایی

بیماری سوختگی باکتریایی در هند از گونه H. muticus گزارش شده است. بیماری در حالت شدید ۵۰-۶۰ درصد گیاهان مزارع آزمایشی خسارت وارد می کند.

علائم بیماری

بیماری را می توان به وسیله و جود لکه های آب و تخته بر روی ساقه اصلی تشخیص داد. آلودگی به تدریج به شاخه ها گسترش می یابد آلودگی به طور غیر قابل برگشتی باعث پژمردگی و در نهایت مرگ گیاهان بیمار می شود. از انتهای ساقه آلوده بریده شده نیز مایع زرد کمرنگی خارج می شود.
عامل بیماری: .Pseudomonas cichorii (Swingle) Stapp می باشد. باکتری میله ای شکل، گرم منفی ، متحرک می باشد.

۷. موزائیک بنگ دانه

گونه هایHyoscyamus به برخی از بیماری های ویروسی حساس هستند. از برگ های بیمار H. niger ویروس Xسیب زمینی و ویروس I کلم و همچنین ویروس زرد نکروتیک کلم بروکلی BNYV  همرته با ویروس موزاییک گل کلم جدا شده است. هامیلتون سه ویروس II , III,  IV بنگ دانه HYV نامگداری کرد. این ویروس به صورت مکانیکی و توسط شته هلو منتقل می شود. سمپاشی با محلول نیکوتین و صابون نرم به مدت ۸ تا ۹ هفته برای کنترل بیماری توصیه شده است. 
علایم بیماری بر روی گونه H. niger شامل نوعی موزاییک زرد پیسه ای، رگبرگ روشنی و رگبرگ نواری است. رنگ زرد منجر به کندی تشکیل کلروفیل می شود. گیاهان بیمار کمی کوتوله می شوند.

۸. موزائیک سبز

در هند گونه گیاهی H. miuticus به شدت توسط یک بیماری ویروسی خسارت می بیند. گیاهان آلوده علائم کاهش رشد شدید و بوته انبوهی را نشان می دهند. اندازه برگها کوچک شده و گاهی باریک شدگی در برگ ها مشاهاده می شود. معمولا علائم موزائیک پیسه ای در برگ های جوان بیشتر شیوع دارد. همچنین اغلب گل ها تغییر رنگ داده و دارای بذردهی ضعیفی هستند. این ویروس از گونه H. niger نیز جداسازی شده است. دامنه میزبانی، خصوصیات فیزیکی و مورفولوژی ذرات این ویروس شبه ویروس موزائیک خیارCMV است. توسط شته هلو منتقل می شود اما توسط بذر یا خاک منتقل نمی شود.

موزائیک سبز بنگ دانه

۹. نماتد مولد گره ریشه

نماتدهای مولد گره ریشه ( .Meloidogyne spp) دارای پراکندگی وسیعی هستند. گونه های گیاهی H. niger و  H. muticus آلوده به این نماتد، علائم کوتولگی و کلروز را نشان می دهند. این نماتد برروی سیستم ریشه گیاهان تولید گال هایی در اندازه های مختلف می کند.

عامل بیماری: گونه های Meloidogyne incognita (Kofoid & White) Chitwood و M.javanica (Treub) Chitwood بیشتر شیوع دارند.

مبارزه: اصلاح خاک و مایه زنی قارچ مایکوریز VAM) Glomus aggregatumn) به خاک در مدیریت بیماری و کاهش تکثیر و پیشرفت بیماری سودمند است.

دکتر سیده آسیه موسوی