توسعه ریشه گیاهان
در مبحث توسعه ریشه گیاهان باید گفت که تعیین مقدار آب و مواد غذایی معدنی قابل دسترس برای گیاه از روی حجم خاکی که با ریشه ها در تماس است، انجام می گردد. حجم خاک نیز بستگی به انشعاب و انتشار ریشه ها در جهات افقی و عمودی دارد. حرکت آب از خاک به طرف گیاه به کندی صورت می گیرد. بنابراین مقدار آبی که می تواند فوری در دسترس گیاه قرار گیرد از فواصل چند میلی متری و با حداکثر چند سانتی متری ریشه ها تأمین می شود. به همین دلیل برای جذب بیشتر آب، توسعه سیستم ریشه ها اهمیت زیادی دارد.
توسعه سیستم ریشه ها
عوامل موثر در توسعه ریشه گیاهان
۱- وضعیت محیطی گیاه
توسعه ریشه گیاه یک خصوصیت ژنتیکی است. اما به وضعیت محیطی که در آن رشد می کند نیز بستگی دارد. برای مثال عمق نفوذ ریشه های یونجه تا ۱۰ متر می رسد. حال آنکه در مورد ذرت این عمق متجاوز از ۲ متر نیست و یا ریشه درختان سیب حجم نیمکره ای از خاک به شعاع ۱۰ متر را اشغال می کنند. آزمایش نشان داده است که یک درخت کاج مواد رادیواکتیو را از فاصله ۱۷ متری جذب می کند. بنابراین گسترش ریشه ها غالبا بیش از حدی است که معمولا تصور می شود. این وضعیت کاملا بستگی به وضعیت رطوبت او بافت خاک دارد. در درختان میوه ای که در خاک های رسی می رویند ۹۰ درصد ریشه ها در همان لایه ۱ متری سطح خاک است.
۲- انشعابات اولیه و ثانویه سیستم های ریشه ای در گیاهان
انشعابات اولیه و ثانویه سیستم های ریشه ای در گیاهان متفاوت می باشد. برای مثال طول ریشه های چمن گندمی حدود ۵۰۰ کیلومتر تخمین زده شده است که حجمی معادل ۵/۲ مترمکعب را اشغال می کنند. و با یک درخت کاج معمولی ۵۰ کیلومتر ریشه با ۵ میلیون کلاهک ریشه دارد. گیاهانی که ریشه عمیق دارند، قادرند آب را از اعماق زیاد جذب کنند. بنابراین در حوضه هایی که هدف افزایش آبدهی آنها می باشد نباید از این گیاهان کشت شود
۳- نوع خاک
برخلاف خاک های عمیق که امکان توسعه و رشد ریشه ها را فراهم می سازد، هرگونه عامل محدود کننده در خاک بر الگوی رشد ریشه ها مؤثر است. برای مثال در خاکی که سطح ایستابی در عمق یک متری باشد، پائین تر از این عمق به دلیل عدم وجود هوا امکان گسترش ریشه وجود ندارد. لذا بیش از ۹۰ درصد ریشه ها در عمق ۰/۵ متری خاک گسترش دارند. در صورتی که در یک خاک عمیق و بدون محدودیت الگوی دیگری از نظر عمق و گسترش ریشه ها وجود خواهد داشت.
اثر خاک در توسعه ریشه گیاهان
برنامه ریزی های آبیاری در جهت توسعه ریشه گیاهان
از نظر عملی در برنامه ریزی های آبیاری چنین فرض می شود که اگر عمق توسعه ریشه ها را به ۴ بخش مساوی تقسیم کنیم، حدود ۴۰ درصد ریشه های گیاه در لایه یک چهارم سطحی، ۳۰ درصد در لایه یک چهارم دومی، ۲۰ درصد در لایه سومی و ۱۰ درصد در لایه یک چهارمی آخر گسترش دارند. لذا جذب آب از این ۴ لایه نیز متناسب با گسترش ریشه به نسبت ۴۰، ۳۰، ۲۰ و ۱۰ خواهد بود. این فرض چندان دور از واقعیت نبوده و کاربرد آن در تنظیم برنامه های آبیاری مفید می باشد.
برنامه ریزی های آبیاری در جهت توسعه ریشه گیاهان
منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
دیدگاهتان را بنویسید