شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی
عامل شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی
عامل بیماری پوسیدگی شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی قارچ .Rhizoctonia solani kohn می باشد رشته های میسلیوم مربوط به فرم غیر جنسی قارچ عقیم با جداره عرضی و انشعاباتی با زاویه قائمه داشته و در محل انشعاب فرو رفته و دارای فشردگی می باشند. فرم جنسی شامل بیماری .Thanatephorus cucumeris (Frank.) Donkبوده که از قارچ های بازیدیومیست است و در محل طوقه و در شرایطی که رطوبت زیاد باشد تشکیل می شود.
اهمیت و انتشار
شانکر ریزوکتونیایی و شوره سیاهBlack Scurf یکی از بیماری های مهم سیب زمینی بوده که انتشار جهانی داشته و اولین بار در سال ۱۸۵۸ توسط کوهن (Kolan) تشریح شده است این بیماری به نام های رایزوکتونیا، شانکر رایزوکتونیایی، شانکر ساقه، شانکر جوانه سیاه دانه و شوره سیاه معروف است و به عنوان عامل محدود کننده کشت سیب زمینی به حساب می آید.
- قارچ عامل بیماری دارای میزبان های متعددی از جمله، پنبه، کلم، گوجه فرنگی، بقولات و سایر گیاهان بوده.
- این بیماری در اغلب نقاط دنیا و ایران وجود دارد.
- تاکنون از دماوند، مازندران، قزوین، اردبیل، فارس، فیروزکوه، همدان، اصفهان، خراسان و کرمان گزارش شده.
- در استان لرستان نیز مشاهده است.
علایم شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی
قارچ عامل بیماری اغلب به جوانه ها یا شاخه های جوان حمله کرده و شانکرهای قهوه ای رنگی در سطح ساقه های سفید به وجود می آورد. این شانکرها ممکن است ساقه را دور زده و موجب تشکیل شانکرهای ثانویه گردند و در نتیجه سبب تاخیر در خروج بوته و رشد تامساوی و یا ایجاد زخم روی ساقه زیر زمینی باعث ضعیف شدن بوته ها و با اختلال در امر انتقال نشاسته ممکن است غده های هوایی نیز در زاویه برگ ها تولید شوند.
- علایم در گیاهان مسن به صورت زردی برگ ها، پیچیدگی، ارغوانی شدن بوته ها و پژمردگی انتهایی ظاهر شوند.
- غده ها ناصاف، بدشکل و کوچک تشکیل شوند.
- بارزترین نشانه بیماری تشکیل سختینه ها یا اسکلروت های کوچک تا بزرگ سیاه رنگ در سطح غده های آلوده است.
شانکر ریزوکتونیایی سیب زمینی
زیست شناسی و چرخه بیماری
این قارچ دارای دامنه میزبانی وسیعی بوده و روی گیاه زنده، بذر، اندام های گیاهی و در خاک به صورت رشته های میسلیوم فعال با سختیشه به سر می برد. زمستان گذرانی به صورت سختینه های سیاه رنگ با اندازه های مختلف در روی غده سیب زمینی می باشد.
- عامل بیماری توسط غده های آلوده از منطقه ای به منطقه دیگر منتقل شده.
- دامنه حرارتی برای رشد قارچ در محیط کشت ۸ تا ۳۸ درجه سانتی گراد با دمای بهینه ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است.
- سختینه ها بین ۸ تا ۳۵ درجه سانتی گراد جوانه می زنند.
- دمای بهینه برای جوانه زدن سختینه ها۳۳درجه.
- برای توسعه زخم ها در ساقه سیب زمینی حدود ۱۸درجه است.
این قارچ وقتی که خاک رطوبت متوسطی دارد، بیشتر فعال است ولی زمین های خشک و آب گرفته (غرقابی) بازدارنده گسترش قارچ هستند. قارچ عامل بیماری به راحتی از طریق زخم رخنه کرده و مستقیما نیز می تواند به بافت های جوان و پیر رخنه نماید. این بیمارگر سبب فساد سریع بافت به وسیله فعالیت قوی آنزیمی می شود.
مدیریت
- ضد عفونی خاک و ضد عفونی بذر( PCNB و تیابندازول) در پیشگیری و کاهش مرگ گیاهچه و شیوع بیماری می توانند مؤثر باشند.
- مبارزه با علف های هرز
- استفاده از هم ستیزهایی مانند قارچ Trichoderma harzianum
منبع :
کتاب بیماری های مهم سبزی، صیفی و جالیز در ایران و مدیریت تلفیقی آنها، انتشارات سروا، ۱۳۹۴
دیدگاهتان را بنویسید