تشکیل ساختمان ثانویه ریشه
بتدریج که از عمر ریشه اولیه می گذرد، اپیدرم و تارهای کشنده از بین می روند و سلول های پارانشیمی ریشه چوب پنبه ای میشوند. از این به بعد تشکیل ساختمان پسین یا ثانویه ریشه آغاز می گردد. ساختمان پسین خود دارای بافت های خاصی است که همه از مریستم های دیگری به غیر از مریستم انتهایی نوک، نشأت می گیرند.
لایه زاینده vascular
یکی از مهمترین مریستم هایی که بافت های زیادی را در ساختمان ثانویه ریشه ایجاد می کند، لایه زاینده موسوم به واسکولار کامبیوم (vascular) است. این مریستم به صورت یک لایه سلول زاینده بین دستجات آوندی چوبی و آبکش اولیه در استوانه مرکزی فعالیت خود را آغاز می کند و به تدریج تبدیل به یک لایه سرتاسری و ممتد شده و بصورت یک استوانه سرتاسری در ریشه فعالیت می کند.
تشکیل آوندهای چوبی و آبکش ثانویه
فعالیت سلول های بنیادی این لایه باعث می شود که سلول های جدیدی که تولید می شوند. بعضا به سمت خارج و برخی به سمت خارج از استوانه مرکزی رانده شوند. سلول هایی که به داخل می روند به فاصله کمی از لایه زاینده آوندهای چوبی ثانویه را می سازند و سلول هایی که به بیرون رانده می شوند، آبکش ثانویه را می سازند.
تعیین عمر گیاه
همانطور که فعالیت لایه زاینده ادامه می یابد بافت چوبی و آبکش ثانویه هر کدام بصورت حلقه های مشخص به ترتیب درون و بیرون لایه زاینده قرار می گیرند. هر حلقه گویای یک فصل رشد می باشد که در نتیجه فعالیت لایه زاینده ایجاد شده است.
- به تدریج که فصل های رشد و فعالیت ها زیاد می شود، به تعداد حلقه های رشد افزوده می گردد. حلقه هایی که جدیدتر ساخته شده اند نزدیکتر به لایه زاینده قرار می گیرند.
- از روی این حلقه ها می توان عمر زنده بودن درختان را تشخیص داد.
- فاصله این حلقه ها نشان از رشد زیاد و مناسب بودن شرایط رشد بوده است. به همین دلیل فاصله بین حلقه ها و تعیین زمان بوجود آمدن آن یکی از شاخص های مفید در تشخیص زمان و شدت خشکسالی هاست.
لایه زاینده چوب پنبه یا فلوژن
علاوه بر لایه زاینده واسکولار کامبیوم، لایه زاینده دیگری هم در بسیاری از گیاهان فعال می شود و آن لایه موسوم به زاینده چوب پنبه یا فلوژن می باشد. سلول هایی که توسط لایه زاینده چوب پنبه ایجاد می شوند به بیرون از این لایه رانده شده و به سرعت دیواره سخت چوب پنبه ای بخود می گیرند. این سلول ها جایگزین پارانشیم پوستی ساختمان نخستین شده و بافت چوب پنبه ای روپوست پسین گیاه را بوجود می آورند.
فلودرم
برخی از سلول هایی که توسط لایه زاینده چوب پنبه ایجاد شده و به داخل رانده می شوند، بزودی چوب پنبه ای نخواهد شد و به همان صورت پارانشیم محافظی باقی می مانند که به آن فلودرم گفته می شود.
عدسک
در طی ایجاد لایه های زاینده کامبیوم و فلوژن و فعالیت های سلولی این لایه ها در سطح ریشه، مناطقی با سلول هایی با رشد سریع بوجود می آید که به آن عدسک گویند. به دلیل نازک بودن جدار سلول ها در عدسک ها جذب آب از این مناطق به سرعت انجام می گیرد.
منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
دیدگاهتان را بنویسید