علایم و نشانه های بیماری
علایم زنگ زرد در آب و هوای ملایم و خنک توسعه پیدا می کند بنابراین در ابتدای فصل زودتر از سایر زنگ های غلات دیده می شود. در تابستان با گرم شدن هوا رشد آن متوقف می شود. زنگ زرد گاهی باعث عقیم شدن گلها می شود. در آلودگی های کم اوردیوسپورها فقط روی برگها ظاهر می گردند. در خسارت های شدیدتر،اوردیوسپورها در ساقه و پوشینه ها نیز ظاهر می شوند. نخستین نشانه های بیماری ظهور تعدادی جوش گرد، کوچک و زرد مایل به لیموئی در سطح فوقانی و ندرت در سطح زیرین برگ ها است.
جوش ها در ابتدا زیر اپیدرمی بوده و به تدریج با پاره شدن اپیدرم، اوردیوسپورها آزاد می شوند. (شکل۱-۱). این جوش ها مهم هستند زیرا اولین عامل و کانون بیماری هستند. با گسترش بیماری در مزرعه، سورها به طور منظم و در امتداد خطوط موازی در فواصل بین رگبرگها نمایان می شوند. و مشخص ترین نشانه بیماری زنگ زرد را ایجاد می کنند.
در اواخر فصل رشد گیاه، در روی اوردیوسپورها، جوش های تلیوسور که در ابتدا گرد و زیر اپیدرمی هستند در روی برگ یا غلاف ظاهر می شوند.تلیوسورها قهوه ای تیره تا سیاه رنگ هستند. تلیوسورها به تدریج افزایش یافته و به شکل خطوط کشیده و تقریبا موازی رگبرگ ها ظاهر می شوند.
شکل ۱-۱ A – یوریدیدیوم های Puccinia striiformis روی برگ های گندم، B- یوریدیوسپورهای P . striiformis در مشاهده میکروسکوپی الکترونی نگاره
عامل بیماری
عامل بیماری زنگ زرد گندم . tritici.Puccinia striformis f.sp، یک زنگ جورسرایه یا تک میز بانه و کوتاه چرخه است . مرحله ایسیدین آن تاکنون روی میز بان واسطی شناخته نشده است. اوردیوسپورها به قطر ۳۰-۲۰ میکرومتر و به رنگ زرد مایل به نارنجی و بیضوی هستند. این اسپورها دارای دیوارهای ضخیم، خاردار و دارای ۱۲-۶ روزنه تندشی به صورت پراکنده در سطح هستند .تا موقعی که میزبان زنده است در صورت شرایط مساعد، به طور متوالی تولید می شوند. دمای بهینه برای جوانه زنی آن ها C° ۱۵-۱۲ است.
ریسه قارچ عامل بیماری زنگ زرد گندم طی تابستان در بافت گیاه میزبان می تواند به حالت نهفته یا خواب (کمون) به سر برد. تلیوسپورها دو حجره ای، گرزی یا استوانه ای با قسمت انتهایی گرد یا مسطح یا کشیده و خرمایی تا قهوه ای هستند.
با توجه به عدم وجود ایسیدین، دوام و پایداری قارچ در طبیعت بستگی به وجود و باقی ماندن اوردیوسپورها در فصل سرما یا مواقع خنک در روی بقایای گیاهی و یا گندمیان دیگر دارد. همچنین دوام بیمارگر به صورت ریسه در بافت میزبان نیز گزارش شده است.
منبع : کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران
نویسنده : دکتر بهرام شریف نبی
دیدگاهتان را بنویسید