تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳

لکه قهوه ای گندم (Tan Spot/ Yellow Leaf Spo)

  • لکه قهوه ای گسترش جهانی دارد و بیشتر گونه های گندمیان، میزبان عامل بیماری لکه قهوه ای هستند. گندم، چاودار، Bromus و Agropyron حساس به بیماری و جو مقاوم و یولاف ظاهرا مصون یا ایمن به بیماری می باشد. گندم مهم ترین میزبان اقتصادی بیماری است، بیشتر ارقام جو مقاومت با درجات متفاوتی را نشان می دهند.

    بیماری در اکثر مزارع گندم آذربایجان، خراسان، خوزستان و اصفهان دیده شده است. از منطقه جیرفت استان کرمان نیز روی ارقام گندم هیرمند، هارتوگ و جونز علایمی از لکه قهوه ای گزارش شده است.

    علایم و نشانه های بیماری

    لکه های دوکی شکل تا ۱۲ میلی متر طول با حاشیه ای زرد و مرکزی قهوه ای تیره روی برگ ها تشکیل می شوند (شکل ۱-۱). هرچند که عامل بیماری به تمام اندام های هوایی حمله می کند و گاهی موجب بدشکلی یا عقیم شدن خوشه ها می شود.         در مناطق مرطوب در سطح لکه ها پوشش قهوه ای زیتونی رنگی به وجود می آید که همان شکل گیری اندام های قارچ عامل بیماری می باشد. گاهی عامل بیماری به خوشه حمله کرده و خوشه کوتاه و بدشکل می شود. اگر عامل بیماری دیرتر به خوشه حمله کند مثلا موقع تشکیل دانه، در این صورت روی گلوم و گلومل ها، لکه های قهوه ای به وجود می آید، میسلیوم از گلوم و گلومل می گذرد و در پوشش دانه باقی می ماند.

    علایم بیماری روی رقم گندم هیرمند در کرمان به صورت سیاه شدگی گلوم و گلومل می باشد و قارچ به خوشه های گندم حمله     می کند. در بوته های آلوده بندهای پایینی ساقه به رنگ قهوه ای تیره تغییر رنگ می دهند. خوشه هایی که آلودگی شدید داشته باشند در آن ها دانه تشکیل نمی شود و یا چروکیده و لاغر می شوند.

    شکل ۱-۱ لکه های دوکی شکل ناشی از بیماری لکه قهوه ای گندم

    عامل بیماری

    فرم جنسی عامل بیماری Pyrenophora trichostoma/ P . tritici – repentis و در فرم غیر جنسی Drechslera tritici- repentis      می باشد. پریتسیوم های کاذب  عامل بیماری به صورت نقاط بر آمده سیاه رنگ روی کاه گندم تشکیل می شوند. آسکوسپورها توتی شکل یا dictyospore با سه دیواره عرضی و در یکی از حجره ها دارای یک دیواره طولی هستند . معمولا آسک گرزی دارای هشت آسکوسپور می باشند (شکل ۱-۱).

    عامل بیماری به صورت لوکول یا پریتسیوم کاذب ز مستان گذرانی می کند که لوکول ها روی بقایای گیاهی تشکیل شده و در شرایط مساعد مرطوب بهار، آسکوسپورها آزاد شده و گیاهان سالم مجاور را آلوده می کنند.

    عامل بیماری لکه قهوه ای در استان کرمان Drechslera specifera گزارش شده است. پرگنه قارچ روی محیط کشت PDA قهوه ای متمایل به سیاه می باشد و بهینه رشد قارچ در C° ۳۰- ۲۶  انجام می گیرد. کنیدیوفورها مواج، به صورت تکی یا چندتایی و کنیدیوم ها به صورت خوشه ای روی کنیدیوفورها قرار می گیرند. کنیدیوم ها کوتاه و بیضوی با انتهای گرد و به ابعاد ۲۲×۹/۴ میکرومتر و اغلب دارای سه جدار عرضی هستند.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    بیماری لکه خرمایی گندم با عامل Pyrenophora tritici- repentis در مناطق شمالی کشور گسترش زیادی پیدا کرده است. فرم غیر جنسی عامل بیماری Drechslera tritici- repentis معرفی شده است. پرگنه های قارچ روی محیط کشت V8- CaCo3 خاکستری تیره می باشد. کنیدیوفورها در پایه متورم و زرد رنگ تا قهوه ای و به ابعاد ۳۰۰-۱۰۰ * ۸-۷ میکرومتر هستند.        کنیدیوم ها زرد رنگ و دارای ۵۷ بند و به ابعاد ۲۰۰-۱۰۰ *۱۸-۱۴  میکرومتر با سلول پایه مخروطی می باشند. سودوتسیوم ها تیره و به ابعاد ۲۵۰-۲۰۰ میکرومتر روی بقایای گندم تشکیل می شوند.

    شکل۱-۲   a- سطح خارجی سودوتسیوم، b – مقطع عرضی سودوتسیوم، – آسک و d- آسکوسپورها در Pyrenophora .

     آلودگی روی ارقام گندم دریا، میلان، تجن، شیرودی و شانگای و لاین ۸۰۱۹-N دیده شده است. بیشترین آلودگی روی لاین ۸۰۱۹-N و کمترین روی رقم دریا گزارش شده است .

     مدیریت بیماری

    قارچکش ها و اقدامات زراعی مناسب برای مدیریت بیماری سپتوریوز مؤثر است. از بین بردن کاه و کلش گندم و بقایای گیاهی، تکثیر عامل بیماری را محدود می کند. تناوب با گیاهان غیر میزبان نیز مؤثر است.

    منبع : کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران

    نویسنده : دکتر بهرام شریف نبی

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *