وظایف ریشه در گیاه
وظایف ریشه در گیاه: سیستم ریشه گیاه به طور مداوم ساقه ها و برگ ها را با آب و مواد معدنی محلول تأمین می کند. رشد و متابولیسم سیستم ریشه گیاه توسط روند فتوسنتز رخ داده در برگ ها، پشتیبانی می شود. فتوستات از برگ ها از طریق آبکش به سیستم ریشه منتقل می شود. ساختار ریشه در این فرآیند کمک می کند.
سلامت یک گیاه به ریشه آن بستگی دارد. ریشه ها آب و مواد مغذی گیاه را تأمین می کنند و همچنین یک گیاه را به خاک لنگر می اندازند. ریشه از قسمت تحتانی جنین یا نهال گیاه نشأت می گیرد. ریشه چه و ریشه های مویین که همیشه با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند، جمع شده و غذا و آب را از خاک جذب می کنند. ریشه های بزرگتر که به راحتی دیده می شوند، مواد مغذی و آب را ذخیره کرده و به قسمت های بالای گیاه منتقل می کنند.
وظایف سیستم های ریشه ای در گیاه
۱- جذب آب و مواد غذایی
در گیاهان خاکزی جذب آب و کلیه مواد غذایی عملا از طریق ریشه صورت می گیرد. البته آب و برخی املاح از طریق برگ ها نیز جذب می شوند، کما اینکه جذب شبنم و مه در ادامه حیات گیاه مؤثر می باشد، ولی جذب از طریق شاخه و برگ در مقایسه با مقدار جذب از راه ریشه بسیار ناچیز است.
۲- ثابت نگهداشتن گیاه و ایجاد لنگر برای آن
نقش ریشه به عنوان لنگر گیاه نیز از بسیاری جهات حائز اهمیت است. غالبا موفقیت انواع گیاهان بسته به عمود قرار گرفتن آنهاست و اگر نتوانند بصورت قائم قرار گیرند دسترسی آنها به نور خورشید کاهش پیدا کرده و در زیر پوشش سایر گیاهان از بین خواهند رفت. بین گیاهان مختلف از نظر مقاومت در مقابل سقوط بوسیله باد اختلافات زیادی وجود دارد. این مقاومت به مقدار، عمق و مقاومت مکانیکی و در واقع نقش لنگر بودن ریشه ها وابسته است.
ظاهرا ریشه ها به دو صورت گیاه را در خاک تثبیت می کنند:
- توسعه شبکه ریشه ها در خاک و مسلح کردن آن
- دیگری جذب آب و خشک کردن آن که هر دو عامل تنش برشی خاک را افزایش داده و از لغزش خاک و در نتیجه سقوط درخت در شیب تپه ها و یا افتادن آن توسط باد جلوگیری می کنند.
مقاومت مکانیکی ریشه ها یکی از عوامل مؤثر بر طاقت برخی گیاهان (مانند گندم) در مقابل سرمای زمستانه است. زیرا وجود ریشه های خشبی و زیر موجب می شود گیاه با حداقل صدمه در مقابل یخبندان ها ایستادگی نماید.
۳- ذخیره مواد غذایی
مقدار مواد غذایی ذخیره شده در ریشه ها بخصوص در گیاهان دو ساله یا دائمی نیز قابل توجه است. این مواد نه تنها در بهار به هنگام شروع مجدد رشد گیاه مورد استفاده قرار می گیرد، بلکه غالبا از نظر اقتصادی نیز برای انسان مفید می باشد. مانند چغندر قند، سیب زمینی و هویج.
۴- ساختن ترکیبات آلی گوناگون
هر چند نقش سازندگی ریشه ها در مقایسه با برگ ها ناچیز شمرده می شود ولی این موضوع در جای خود بسیار با اهمیت است. در بسیاری از گیاهان ازت معدنی قبل از آنکه به شاخ و برگ منتقل شود ابتدا در ریشه به ترکیبات آلی تبدیل و سپس به سایر نقاط گیاه منتقل می گردد. از جمله این مواد نیکوتین است که ابتدا در ریشه ها ساخته شده و سپس به شاخه و برگ منتقل میشود.
بسیاری از ترکیبات آلی سولفوره و فسفره و هورمون های تنظیم کننده رشد هم در ریشه ساخته می شود. همچنین در ریشه موادی ساخته می شود که برای متابولیسم ازت و عناصر دیگر در برگ ها ضروری است. علاوه بر فعالیت های تولیدی باید به فعالیت های باکتری ها و موجودات ذره بینی مربوط به ریشه نیز اشاره شود.
برای مثال فعالیت باکتری های مخصوص ریزوبیوم (rizobium) که در غده های روی ریشه حبوبات رشد می کنند و بر رشد گیاه میزبان مؤثر می باشد کاملا شناخته شده است. از ریشه برخی گیاهان موادی ترشح می شود که بر فعالیت موجودات ذره بینی منطقه ریشه (rizosphere) مؤثر است.
منبع:
۱- کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
۲- سایت کشاورزی harvest to table
دیدگاهتان را بنویسید