تاریخ :۹ فروردین ۱۴۰۳
  • نماتود گال دانه گندم اولین نماتود انگل گیاهی بود که در سال ۱۷۴۳ توسط Needham شناسایی گردید. این نماتود در آسیای جنوب شرقی، قسمتی از اروپا، هندوستان و جنوب شرقی آفریقا گسترش دارد. در ایران نماتود گال دانه گندم اولین بار تحت نام سیاه دانه گزارش شد و هم اکنون در بسیاری مناطق وجود دارد. در مزارع گندم آبی اصفهان به طور متوسط ۰٫۳ درصد محصول از بین می رود.

    علایم و نشانه های بیماری

    بوته های گندم قبل از خوشه دهی در نزدیک سطح خاک متورم می شوند .برگ ها پیچیده شده و چین خورده و چروکیده       می گردند. پس از خوشه دهی بدشکلی زیاد مشخص نیست اما گیاهان آلوده کوتوله هستند و دیرتر می رسند. خوشه ها کوچک هستند و گال های تیره شبیه بذر دیده می شوند ولی فاقد جنین بذور طبیعی هستند و به جای دانه سالم، دانه ها یا گال ها پر از نماتود هستند. دانه ها بسیار سخت شده و حتی با فشار نیز شکسته نمی شوند (بر خلاف دانه های آلوده به سیاهکهای پنهان). سنبله ها اغلب فاقد ریشک هستند و گلوم های آلوده مانند سیاهک پنهان از همدیگر باز می شوند. گال ها بر خلاف سیاهک پنهان فاقد بو هستند و از بذور علف های هرز و اسکلروت ارگوت قابل تمایز می باشند (از درون گال نماتودها خارج می شوند).

    عامل بیماری

    عامل بیماری نماتود Anguina tritici است.  به صورت جوان ۳ سن دوم در داخل گال های دانه چندین سال باقی می ماند. موقعی که گالها همراه با دانه گندم سالم کاشته شوند، جوان های سن ۲ آزاد می شوند و به گیاهچه های در حال رشد حمله کرده و همراه با رشد گیاه به سمت قسمت های هوایی گیاه در طول زمستان بالا می روند و نهایتا جفت گیری کرده و تولید تخم      می کنند. گال ها از بافت های گل تمایز نیافته، شکل می گیرند (شکل ۱-۱).

    نماتود گندم به چاودار نیز حمله می کند و علاوه بر انتقال عامل بیماری باکتریایی خوشه صمغی قادر به انتقال عامل بیماری قارچی خال سیاه یا پیچیدگی و سیاه شدن خوشه و برگ گندم نیز می باشد. بیوتیپ جدید این نماتد روی جو ایجاد بیماری    می کند که قبلا از شمال عراق گزارش شده است. بررسی ها نشان می دهد که این بیوتیپ قادر به ایجاد خسارت روی بعضی از ارقام گندم نیست. اخیرا این نماتود روی جو نیز در ایران گزارش شده است .

    شکل ۱-۱ چرخه زندگی نماتود گال گندم .

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید
    مدیریت بیماری

    تناوب دو ساله با گیاهان غیر میزبان معمولا باعث نابودی جوانهای سن دوم در خاک می شود و کافی است. استفاده از بذور سالم و عاری از نماتودا، فروبردن بذور قبل از کاشت در صورت امکان در آب C°۵۴ به مدت ۱۰ دقیقه و یا بوجاری مکانیکی نیز مؤثر  می باشد. نماتود سیستی غلات Heterodera avenae روی ارقام گندم قدس و روشن (حساس) از خوزستان، فارس و یزد گزارش شده است.

    علایم خسارت روی ریشه های گندم و جو به صورت افزایش ریشه های فرعی و ایجاد تورم های کوچک بوده که اصطلاح حالت شیشه شور پیدا می کند. ماده های شیری و سیست های قهوه ای رنگ روی این ریشه ها به وضوح قابل رؤیت هستند. برگ های خارجی چنین بوته هایی زرد رنگ و بوته ها کوتاه تر از بوته های سالم هستند. علایم بیماری در مزرعه به صورت لکه ای          می باشد. در گندم های دوروم در استان فارس علایم کوتولگی، زردی و تغییر شکل ریشه ناشی از نماتود سیستی غلات مشاهده شده است .

    منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران

    نویسنده: دکتر بهرام شریف نبی

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *