این بیماری در مناطقی که دوره رویشی چغندرقند در هوای گرم و مرطوب است خسارت زیادی می زند ولی در چغندر کاری های ایران که بیشتر در مناطق گرم و خشک است زیاد مسأله ساز نیست. در خوزستان اگر چغندر زمستانه بکارند ممکن است بیماری شیوع پیدا کند. بیماری از اردبیل، بندر عباس، بجنورد، خرم آباد، خوی، ارومیه، سواحل دریای خزر و خوزستان گزارش شده است. این بیماری علاوه بر کاهش عیار قند به طور محسوسی موجب کاهش عملکرد ریشه چغندرقند در شرایط خوزستان می شود. در حالی که در سایر مناطق چغندرکاری دنیا بیماری تنها روی عیار قند تأثیر معنی دار داشته است.
علایم بیماری
علایم بیماری روی برگ ها به صورت لکه های گرد که وسط آن سفید و اطراف آن ارغوانی است ظاهر می شود. برای مشاهده عامل بیماری باید قسمت سفید لکه را که همان کنیدیوم و کنیدیوفورهای قارچ عامل بیماری است، میکروسکوپی کرد. لکه ها در هنگام بلوغ به قطر سه تا پنج میلی متر هستند. رنگ ارغوانی اطراف لکه ها بستگی به میزان تولید آنتوسیانین توسط میزبان دارد. برگ های مرکزی و میانی چغندرقند معمولا فاقد علایم هستند .لکه هایی شبیه لکه برگی نیز روی دمبرگ ها ظاهر می شود اما این لکه ها بلندتر و بیضوی تر هستند. برگ های آلوده کوچک مانده وزن ریشه و میزان قند و بذردهی در چغندرهای بذری کاهش می یابد. ریشه گیاهان آلوده دارای مقدار زیادی ترکیبات نیتروژنه است که باعث بروز اشکال در فرایند استحصال و تصفیه شکر شده و ملاس چغندر را افزایش می دهد (شکل ۱-۱).
عامل بیماری
عامل بیماری Cercospora beticola از Demnatiaceae است . کنیدیوم و کنیدیوفورهای آن روی بافت استروما تشکیل می شود، کنیدیوم ها سوزنی شکل و ۱۴-۳ سلولی هستند. بافت استروماتیک که حاوی کنیدیوم ها است و یا خود کنیدیوم ها می توانند زمستانگذرانی کنند (شکل ۱-۱). اگر چغندر در مناطق مرطوب کشت شود در اثر باران و عمل پراش کنیدیوم ها وارد گل ها می شوند و مانند Phoma می تواند بذرزاد شود.
وجود علف های هرز میزبان مانند سلمه، تاج خروس، بارهنگ و پنیرک، برای پایداری قارچ مهم هستند و استروما روی آن ها تشکیل می شود. انتشار و پراکندگی قارچ بیشتر توسط باد و باران است ولی حشرات هم در انتقال مکانیکی آن نقش به سزایی دارند . زخم ایجاد شده توسط حشرات محل ورودی مناسبی نیز می باشد. عامل بیماری یک قارچ گرما دوست است و بهینه دمایی آن۲۵-۳۵ C است و در کمتر از C ۱۵ رشد نمی کند. فرم جنسی قارچ تاکنون شناخته نشده است.
شکل ۱-۱ A – لکه های گرد با وسط سفید و حاشیه ارغوانی ناشی از آلودگی به Cercospora beticola
B- نمای نزدیک از یک لکه آلوده، C کنیدیوم های چند سلولی و سوزنی شکل C. beticola
D- کنیدیوفورهای زانویی شکل.
مدیریت بیماری
کنترل بیماری با استفاده از ارقام مقاوم بهترین روش است. تناوب دو تا سه ساله استروماها را از بین می برد. کنترل شیمیایی با استفاده از قارچکش های سیستمیک مانند تو پسین، یک بار در سال( برای جلوگیری از بروز مقاومت به نژادهای جدید)، ترکیبات حفاظتی مانند سموم مسی از قبیل اکسی کلرورمس و اتیلن بیس دی تیوکاربامات ها از جمله مانکوزب مؤثر هستند. سه بار سمپاشی با مانکوزب به میزان۲/۵ کیلوگرم در هکتار از اپیدمی شدن بیماری و خسارت وارده به محصول جلوگیری می کند. باعث افزایش عملکرد کمی و کیفی چغندرقند به ویژه در تاریخ کشت های زودتر می شود. لازم به ذکر است که قارچکش های حفاظتی باید قبل از ظهور علایم استفاده شوند . رقم تجاری ۲۰۷۰۷-F کمترین شاخص آلودگی را نسبت به عامل بیماری لکه گرد برگ نشان داده است و به عنوان رقم مقاوم شناخته شده است .
منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران
نویسنده: دکتر بهرام شریف نبی
دیدگاهتان را بنویسید