محدوده حرارتی مورد نیاز آفتابگردان:
محدوده حرارتی مورد نیاز آفتابگردان بین ۸ تا ۳۴ درجه سانتی گراد است. اما مناسب ترین محدوده دمایی برای رشد و تولید مناسب این گیاه حدود ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد می باشد. این گیاه نیازمند دمای نسبتا کم در طی دوره رشد رویش (۲۰- ۱۵ درجه سانتی گراد) و دمای نسبتا زیاد در طی دوره رشد زایشی (۲۵-۲۰ درجه سانتی گراد) خود می باشد. دمای بیش از ۳۸ درجه سانتی گراد پس از مرحله گرده افشانی این گیاه باعث کاهش عملکرد دانه و درصد روغن دانه خواهدشد.
یخبندان تا حدودی به گل آفتابگردان در همه مراحل رشد آن آسیب می رساند، اگرچه آفتابگردان هایی که به رشد کامل می رسند نسبت به سویا و یا ذرت در برابر دمای پایین مقاوم ترند. در مقیاس تجاری توصیه می گردد آفتابگردان در مناطقی کشت گردد که دارای یک دوره فاقد سرمای ۱۲۰روزه باشند.
این گیاه سازگار با مناطقی است که روزهای گرم و شب های سرد دارند. هرچه دوران رسیدگی دانه با هوای خنک تری روبه رو گردد، درصد اسید چرب غیر اشباع لینولئیک بیشتر و ارزش غذایی آن بیشتر می شود.
اثر دما بر درصد روغن و ضریب یدی آفتابگردان:
دمای بالا بعد از گلدهی منجر به کاهش درصد روغن و کاهش ضریب یدی شده و استخراج روغن از دانه را با مشکل مواجه میکند. ضریب یدی عبارت است از وزن ید مصرف شده (بر حسب گرم) برای اشباع نمودن اتصال های مضاعف شیمیایی در ۱۰۰ گرم روغن. هرچه ضریب یدی روغن بیشتر باشد امکان اکسیده شدن روغن زیادتر گردیده و در نتیجه خاصیت خشک شوندگی آن بیشتر می شود.
روغن های حاصل از گیاهان براساس ضریب بدی به سه گروه، روغن های غیر خشک شونده، روغن های خشک شونده و روغن های نیمه خشک شونده تقسیم می گردند که روغن آفتابگردان روغن نیمه خشک شونده است و ضریب بدی آن ۱۳۵-۱۲۰ می باشد.
این گیاه از سطح دریا تا ارتفاع ۲۵۰۰ متری رشد می کند، اما به طور کلی بیشترین بازدهی روغن آن در هکتار در ارتفاع کمتر از ۱۵۰۰ متری است.
نیاز فتوپریودی آفتابگردان:
محققان روسی در سال ۱۹۷۶ وجود گروه هایی از آفتابگردان را گزارش دادند که از نظر نیاز فتوپریودی به طور چشمگیری متفاوت بودند و به انواع روز کوتاه، روز خنثی و روز بلند تقسیم می شوند. با این وجود آفتابگردان را می توان گیاهی روز خنثی تصور کرد و در محدوده هر ناحیه بزرگ جغرافیایی، برای نمونه استرالیا اثر فتوپریود بر آفتابگردان در مقایسه با سایر عوامل محیطی ناچیز می باشد.
آب مورد نیاز کشت آفتابگردان:
آفتابگردان به دلیل سیستم ریشه ای توسعه یافته گیاهی مقاوم به خشکی محسوب می شود اما تنش کمبود آب در طی دوره رشد آن و گلدهی، عملکرد روغن را به نحو چشمگیری کاهش می دهد.
کمبود آب در مرحله رویش گیاه باعث کاهش تعداد و اندازه برگ ها شده و با ادامه تنش کمبود آب برگ های پایین گیاه ریزش یافته و ارتفاع گیاه به میزان قابل توجهی کمتر از حد طبیعی خواهد بود. مزرعه آفتابگردان می تواند تا حدزیادی از آب باران بی نیاز باشد و چنانچه رطوبت زیر خاک کافی باشد، با مقدار کمی آبیاری به میزان ۵۰۰ میلی متر، محصول خوبی می تواند تولید نماید.
خاک مناسب کشت آفتابگردان:
این گیاه به خاک های عمیق و حاصلخیز نیازمند می باشد. همچنین نیازمند خاکی با ساختمان مطلوب و یکنواخت بوده و در خاک های نفوذناپذیر و متراکم عملکرد مناسبی نخواهد داشت.
آفتابگردان به بافت خاک حساس نیست اما خاک های رسی شنی و یا شنی رسی مطلوب ترین زمین برای کاشت آفتابگردان است به هرحال نوع خاک هرچه باشد، زهکشی، از میزان حاصلخیزی خاک برای رشد و تولید گیاه مهمتر می باشد.
این گیاه در خاک های خنثی تا قلیایی با pH معادل ۸-۶/۵ به خوبی رشد می کند، اما به شرایط اسیدی خاک سازگار نیست. آفتابگردان نسبت به کلزا، سویا و ذرت به شوری مقاوم تر است. مقاومت آن به شوری از گندم کمتر و تقریبا مشابه سورگرم می باشد بنابراین آفتابگردان را جزء گیاهان نسبتا مقاوم به شوری قلمداد می نمایند.
منبع: کتاب زراعت گیاهان صنعتی وعلوفه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.
دیدگاهتان را بنویسید