تاریخ :۹ فروردین ۱۴۰۳

چرخه بیماری و زندگی زنگ سیاه غلات

  • زنگ سیاه دارای بهینه دمایی حدود ۲۶°C می باشد و زیر ۱۵°C و بالای ۴۰°C رشد قارچ متوقف می شود. بنابراین این زنگ هوای گرم را دوست دارد و در مزرعه هنگامی ظاهر می شود . تقریبا رشد و نمو زنگ زرد متوقف شده است. (جدول ۱-۱). بیش از ۳۰۰ نژاد فیزیولوژیکی که هر کدام قادرند به ارقام خاصی حمله کنند، در دنیا شناسایی شده است.

    چرخه زندگی زنگ سیاه به عنوان چرخه زندگی شاخص یا تیپ در زنگ ها شناخته شده است. تلیوسپورها پس از تشکیل روی گندم، مدتی را که معمولا یک فصل زمستان است را سپری کرده و در اوایل بهار همزمان با جوانه زنی زرشک، فعالیت خود را شروع  می کنند. در اثر جوانه زنی تلیوسپورها، پیش میسلیومی از هر حجره تلیوسپور خارج می شود و جفت هسته

    جدول۱-۱ شرایط مناسب موردنیاززنگ سیاه/ساقه گندم

    ( دیپلوئید) تلیوسپور وارد پیش میسلیوم شده و پس از تقسیم میوز، چهار تک هسته (هاپلوئید) ایجاد می شود. بازیدیوسپورها روی هر استریکمای خارج شده از هر باخته پیش میسلیوم تشکیل می گردند .و هسته ها به داخل بازیدیوسپورها مهاجرت      می کنند. بازیدیوسپورها با فشار رها شده و توسط باد روی بوته زرشک برده می شوند. در صورت وجود شرایط مناسب (رطوبت و دمای مناسب ) جوانه زده و از هر یک، میسلیوم تک هسته ای تولید می شود.                                                          پس از نفوذ در زرشک، اسپرما گونیوم های کوچک و کشیده ای تولید می کنند.

    عملکرد اسپرماگونیوم ها

    اسپرماگونیوم ها حاوی اسپرماتی (نر هاک) و ریسه های پذیرنده (گامت ماده) هستند. و دارای تیپ های مثبت و منفی            می باشند. حشرات در هنگام تغذیه ، مقداری از اسپرماتی ها را به اسپرموگونیوم تیپ مخالف منتقل می کنند. و اسپرماتی روی ریسه های پذیرنده تیپ مخالف قرار می گیرد و عمل نسر هاگ آمیزی ( اسپرماتیزاسیون) انجام می شود .که در اثر آن میسلیوم جفت هسته ای (دی کاریوتیک n+ n ) بسه وجود می آید. این ریسه تولید اندام بارده دیگری در سطح زیرین برگ زرشک به نام ایسیدیوم می کند.

    در ایسیدیوم از تقسیم متوالی یاخته های قاعده، ایسیدیوسپورها به وجود می آیند .که قادرند تا پنج هفته قوه نامیه خود را حفظ کنند و به محض تشکیل می توانند در دمای ۱۶-۱۸ جوانه بزنند. ایسیدیوسپورها توسط باد و حشرات بر روی غلات (میزبان اولیه) برده می شوند و در صورت وجود شرایط مناسب جوانه زده و در پهنک برگ و غلاف و براکته های گل ، اور دیو سبورها را تشکیل می دهند.

    در داخل اور دیدیوم ها، اوردیوسپورها تشکیل می شود که سپس جوانه زده و رشته حاصله از راه روزنه وارد اطاقک زیر روزنه می شود و این ریسه ها ممکن است در سطح یا عمق بافت گیاه پیشروی کنند. مواد غذایی خود را از طریق مکینه ها                  ( هوستوریوم) به دست می آورند. کلروپلاست های یاخته های مورد حمله، کاهش یافته و هسته یاخته های میزبان از بین       می روند. اوردیوسپورها باعث آلودگی ثانویه و گسترش بیماری در مزرعه می شوند. رطوبت و یا مجاورت یک قطره آب در کنار اوردیوسپورها برای جوانه زنی آن ضروری است.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    با گسترش بیماری و شرایط مناسب تلیوسپورها در هاگینه های (سور) مستقلی به نام تلیوسور یاتلیوم ها و با در آوردید بوم ها تشکیل می شوند. اگر تلیوسپورها در تلیرسورها تشکیل شوند. رنگ ها کینه ها سیاه ولی اگر در آوردید یو م ها تشکیل شوند. رنگ آنها قهوه ای تیره خواهد بود. در تلیوسپورهای بالغ، دو هسته کاریو گامی انجام می دهند و سلول های دیپلوئید تولید      می کند و بدین ترتیب آمیزش جنسی که در مرحله اسیرمو گونیوم شروع شده بود، در این مرحله کامل می شود، رشته زبان کی مجددا آغاز می شود (شکل ۱-۲).

    عوامل ایجاد نژادهای جدید

    عواملی مانند جهش ( موتاسیون) در بین یک نژاد، دورگ گیری (هیبریداسیون) بین دو یا چند نژاد موجود در منطقه، تغییر شرایط آب و هوایی در سال و اختلاط بین دو نژاد از دو گونه مختلف می تواند باعث تولید نژادهای جدید شود و یا تغییراتی را در پراکندگی و وضعیت نژادها در منطقه ایجاد کند.

    شکل ۱-۲ چرخه زندگی و بیماری Puccinia graminis عامل زنگ ساقه گندم

    منبع:کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران

    نویسنده : دکتر بهرام شریف نبی

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *