تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
شناخت آلکالوییدها

شناخت آلکالویید ها

  • آشنایی با آلکالوییدها:

    برای نخستین بار یک محقق آلمانی به ماینسر از آلکالویید ها به عنوان مواد ازته ای که خاصیت قلیایی دارند و در محیط اسیدی تولید نمک می کنند نام برده است. آلکالویید ها در انسان واکنش های فیزیولوژیکی قوی همراه با اثر های مخصوص ایجاد می کنند و به ویژه بر سیستم عصبی اثر دارند. (شناخت آلکالویید ها)

    شناخت آلکالوییدها

    آلکالویید ها بسیار متنوع می باشند، به طوری که تعداد آلکالویید های شناخته موجود در گیاهان، بر چند هزار بالغ می گردد. اولین آلکالویید ها در بین سال های ۱۸۰۳ تا ۱۸۱۶ از پیکر گیاهان جدا گشت. در سال های اخیر هم تعدادی جدید به لیست قبل اضافه شده است.

    آلکالوئیدها یکی از متنوع ترین گروه های متابولیت های ثانویه در زندگی هستند، ارگانیسم ها و دارای آرایه ای از انواع ساختارها، مسیرهای بیوسنتز و دارویی هستند، اگرچه آلکالوئیدها به طور سنتی از گیاهان جدا شده اند، اما در حال افزایش است، تعداد آنها در حیوانات، حشرات و بی مهرگان دریایی و میکروارگانیسم ها یافت می شود.

    بسیاری از آلکالوئیدها صدها سال در پزشکی مورد استفاده قرار گرفته اند و برخی نیز مورد استفاده قرار می گیرند اولین آلکالویید سنتزی، “کونین” نام داشت که لیدنبرگ در سال ۱۸۸۶ آن را سنتز نمود.

    در دهه های اخیر سه پیشرفت تکنیکی و فنی عمده منجر به پیشرفت های اساسی در فهم ما از نحوه تشکیل آلکالویید های گیاهی شده است که عبارتند از:
    • استفاده از پیش ماده های نشاندار شده به وسیله رادیوایزوتوپ ها جهت روشن سازی و تشریح مسیر های بیوسنتزی آلکالویید ها در سال ۱۹۵۰
    • استفاده فزاینده از کشت سلول گیاهی به عنوان یک منبع غنی از آنزیم های بیوسنتزی که قابلیت جداسازی، خالص سازی و شناسایی را دارند در سال ۱۹۷۰
    • استفاده گسترده از تکنیک های ملکولی و جدا سازی ژن های دخیل در بیوسنتز آلکالویید ها در سال ۱۹۹۰

    ویژگی عمده مشترک آن ها حل شدن در آب، وجود حداقل یک اتم نیتروژن و فعالیت بالای بیولوژیکی است. این نیتروژن اغلب یک پروتون جذب می کند که این یکی از خواص اصلی آلکالویید در محلول است.

    • آلکالویید ها بر حسب خصوصیات بیوشیمیایی و شیمیایی در سه گروه قرار می گیرند:

    ۱- آلکالویید های حقیقی:

    منشا آن ها اسید های آمینه و ترکیبات شیمیایی هتروسیکلیک ازت دار می باشند که شامل موارد زیر هستند:

    پیرول و پیرولیدین، پیرولیزیدین، پیریدین و پیپریدین، تروپان، کویینولین، ایزوکویینولین، آپورفین، کویینولیزیدین، ایندول، ایندولیزیدین، ایمیدازول، پورین، استیرویدال، ترپنویید.

    ۲- پروتو آلکالویید ها:

    این دسته از آلکالویید ها از اسید های آمینه ساخته شده و محتوی ترکیبات ازت دار خطی می باشند.

    ۳- آلکالویید های کاذب:

    این دسته از آلکالویید ها از اسید های آمینه تشکیل نشده اند ولی در ساختمان آن ها ازت وجود دارد.

    وجود ترکیبات آلکالوییدی هنوز در تعدادی از گیاهان به اثبات نرسیده است و به نظر می رسد این گیاهان را اساسا باید “گیاهان بدون آلکالویید” نامید.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

    در مقابل گیاهان مذکور، گیاهان دیگری وجود دارند که می توان آن ها را “گیاهان آلکالوییدی” دانست زیرا تقریبا در همه حال در این گیاهان آلکالویید ساخته و ذخیره می شود و آلکالویید در واقع جز جدایی ناپذیر ساختمان شیمیایی آنان است.

    شناخت آلکالوییدها

    بعضی از انواع آلکالویید ها دارای اثر های کاملا بارز و شاخص دارویی هستند و از این لحاظ بسیار مفید هستند مانند کافیین، استریکین، کینین، مرفین. از آن جاییکه آلکالویید ها اکثرا سمی و مرگ آور هستند استخراج، استفاده از گیاهان آلکالویید دار تنها و تنها باید در کارخانه ها و زیر نظر متخصصین صورت پذیرد.

    وظایف آلکالویید ها:

    1. ترکیبات ذخیره ای تامین کننده نیتروژن هستند.
    2. مواد سمی هستند که گیاهان را در مقابل حشرات و حیوانات حفظ می کنند.
    3. محرک ها یا تنظیم کننده های رشد گیاهی هستند.
    4. منابعی برای ساخت پروتیین هستند.
    5. مواد دفعی گیاهند.
    6. بازدارنده فعالیت های آنزیمی هستند.

    منبع آلکالوییدها:

    آلکالویید های گیاهی ممکن است به صورت سیستمیک در سراسر گیاه حضور داشته باشند و یا در مقادیر زیاد در اندام های خاصی مانند بذر و ریشه و…. تجمع یابند. در نهاندانگان، آلکالویید ها در دو لپه ای ها بسیار متداول تر از تک لپه ای ها هستند.

    آلکالویید ها به غیر از گیاهان در جانوران و گیاهان پست نیز مشاهده شده اند مانند پروانه ها، جلبلک های سبز-آبی، قارچ ها، باکتری ها.

    (شناخت آلکالویید ها)

    کاربرد دارویی آلکالوییدها:

    از کاربرد های دارویی آلکالویید ها می توان دارو های شل کننده ماهیچه، آرام بخش ها، تسکین دهنده درد زایمان و تغییر دهنده ذهنیت را نام برد.

    طبقه بندی شیمیایی آلکالویید ها:

    1. فنیل آلکین آمین مانند افدرین، تاکسین، هوردنین، پزودوافدرین.
    2. آلکالویید های تروپانی مانند هیوسیامین، آتروپین، آسکوپولامین، کوکایین.
    3. آلکالویید های کینولیزیدینی و پیرولیزیدینی مانند ایزوکویینولین، فننترین، بنزیل ایزوکینون و..
    4. آلکالویید های کینولینی مانند کینیدین.
    5. آلکالویید های ایندولی مانند وینکریستین، وین بلاستین، ویندولین، آجمالیسین.
    6. آلکالویید های پورینی مانند کافیین و ترئوبرومین.
    7. آلکالویید های تروپولونی مانند کلشیسین.
    8. آلکالویید های ایزوپرونوییدی.

    (شناخت آلکالویید ها)

    منابع:

    1. Alkaloids
    2. Biochemistry, Ecology, and Medicinal Applications. Editors: Roberts, Margaret F. (Ed.) 1998.
    3. کتاب مقدمه ای بر مبانی گیاهان دارویی، ادویه ای و معطر، انتشارات دانشگاه شاهرود، ۱۳۹۳.
    4. کتاب تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد اول)، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۹۲.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    اشتراک‌گذاری

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *