برنامه جامع کوددهی یونجه + مبارزه با علف های هرز یونجه
کوددهی یونجه
در این مقاله به برنامه جامع کوددهی گیاه علوفه ای یونجه، زمان و مراحل کوددهی یونجه و همچنین روش های مبارزه با علف های هرز یونجه می پردازیم. یونجه دارای قدرت زیادی در استفاده از مواد غذایی خاک است. این گیاه عمدتا نیتروژن مورد نیاز خود را تأمین می‌کند و تقریبا کمتر با کمبود نیتروژن مواجه می‌شود. اما دادن کودهای فسفر و پتاس به یونجه مفید خواهد بود. مطالعات مختلف حاکی از آن است که مصرف زیاد کود نیتروژنه سبب غیر فعال شدن باکتری‌های هم زیست رایزوبیوم می‌شود. بنابراین لازم است صرفا در زمان کاشت مقدار کمی کود نیتروژنه حدود ۳۰-۱۵ کیلوگرم در هکتار به خاک اضافه شود تا نیاز اولیه بوته‌های جوان یونجه به نیتروژن تأمین گردد. به این مقدار کود اولیه اصطلاح استارتر می‌گویند.
بعد از ۳ تا ۴ هفته که از کاشت گیاه گذشت تثبیت بیولوژیکی نیتروژن آغاز شده و گیاه توانایی تأمین نیتروژن مورد نیاز خود را پیدا خواهد کرد. در صورت فقر خاک می‌توان پس از هر چین مقداری کود نیتروژن به صورت سرک به خاک اضافه کرد. البته چنانچه مصرف نیترات در خاک زیاد شود، باعث می‌گردد نیترات بیش از حد در بافت‌های یونجه تجمع یافته و در صورت مصرف شدن توسط دام سبب ایجاد مسمومیت در دام گردد. نکته قابل توجه اینکه به جذب و ذخیره بیش از حد نیاز یک عنصر توسط گیاه مصرف لوکس (Luxury consmption) گفته می‌شود. البته عواملی همچون سرما و خشکی هم می‌توانند باعث تجمع بیش از حد نیترات در بافت‌های گیاهی شوند.
-
نقش فسفر در کوددهی یونجه
عنصر فسفر بیشترین نقش را در رشد و نمو یونجه و متابولیسم بازی می‌کند. این عنصر باعث رشد و تکثیر سلول شده و در بافت‌های جوان، که سلول‌ها دائما تقسیم می‌شوند، فسفر نقش اساسی دارد. یونجه از نظر مقدار بعد از نیتروژن به پتاسیم اما از نظر اهمیت پس از نیتروژن به فسفر نیاز دارد. حدود ۰/۲ تا ۰/۴ درصد وزن خشک یونجه را فسفر تشکیل می‌دهد. کمبود فسفر در گیاه معمولا باعث ضعیف شدن گیاه، دیر رسیدن میوه و کاهش اعضاء زایشی گیاه می‌شود. در شرایط تشدید کمبود فسفر رنگ برگ تیره یا سبز مایل به قهوه‌ای می‌شود.
برنامه جامع کوددهی یونجه + مبارزه با علف های هرز یونجه
معمولا برای جبران کمبود فسفر حدود ۱۸۰-۱۰۰ کیلوگرم در هکتار فسفر خالص مورد نیاز است. که حدود ۳ تا ۴ ماه قبل از کشت آن را به خاک داده و یا در زمان کاشت، فسفر را در عمق ۲ تا ۳ سانتی متری زیر بذر قرار می‌دهند. معمولا به دلیل تثبیت شدن فسفر در خاک، مقدار فسفر مصرف شده برای عملکرد بیشتر یونجه اغلب زیادتر از مقداری است که گیاه جذب می‌کند. اضافه کردن کود فسفره به صورت دفعات مختلف و سرک در مقایسه با دادن کود فسفره به صورت یک جا مؤثرتر است. چون در این صورت فسفر کمتری در خاک تثبیت خواهد شد.
بنابراین بهتر است در سال‌های دوم به بعد کودهای فسفره را پس از اولین چین در بهار به صورت سرک به خاک اضافه کرد. عنصر پتاسیم در تبدیل نشاسته به قند، ساخت پروتئین و چربی‌ها و انتقال مواد در گیاه نقش دارد. این عنصر باعث افزایش مقاومت به سرما، بیماری‌ها و خشکی می‌شود. و رشد مجدد یونجه پس از برداشت را تقویت می‌کند. هرچه تعداد چین در یونجه بیشتر باشد مصرف پتاسیم نیز بیشتر خواهد بود.
برنامه جامع کوددهی یونجه + مبارزه با علف های هرز یونجه
-
نقش پتاسیم در کوددهی یونجه
در صورت کمبود پتاسیم، مزرعه یونجه تراکم خود را به سرعت از دست داده و علف‌های هرز غالب می‌شوند. یونجه، پتاسیم را بیشتر از اندازه نیازش جذب می‌کند و در خود نگه می‌دارد. کمبود پتاسیم در یونجه باعث کوتاه شدن گیاه، ایجاد لکه‌های سفید در برگ و سرانجام پایین آمدن کیفیت آن می‌شود.
لکه‌ها از کناره‌های برگ‌ها آغاز می‌شوند و اندک اندک به بخش‌های دیگر گسترش می‌یابند. بالاخره برگ زرد شده و می‌ریزد. چنانچه کود پتاسه به صورت یکباره در بهار داده شود، ممکن است حاصلخیزی کافی برای آخر فصل تأمین نشود. و نیازهای گیاه را در رابطه با مقاومت به سرما تأمین نکند. بنابراین اضافه کردن کود پتاسه در اواسط تابستان می‌تواند بسیار سودمند باشد.
مقدار پتاس مصرفی حدود ۱۲۰-۷۵ کیلوگرم در هکتار است. که قبل و یا در حین کاشت می‌توان آن را به خاک داد. از آنجایی که یونجه گیاهی چندساله است، لذا می توان کود پتاسه را به صورت سرک هم به مزرعه اضافه کرد. نیاز یونجه به پتاسیم در سال اول کمتر از سال‌های بعد است. که دلیل آن کمبود محصول در سال اول است.
-
نقش کلسیم در کوددهی یونجه
کلسیم هم از عناصر بسیار مهم برای یونجه است که نقشی بر عکس پتاسیم را در گیاه داشته و مصرف آب را زیاد می‌کند. بنابراین در اضافه نمودن این دو ماده غذایی باید تناسب آن‌ها را مد نظر قرار داد. کلسیم باعث افزایش pH خاک می‌شود. به ویژه اضافه کردن کلسیم به صورت آهک در خاک‌های اسیدی باعث افزایش فعالیت باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن می‌گردد. یونجه گیاهی است که نسبت به بقیه بقولات به کلسیم بیشتری نیاز دارد. مولیبدن، منگنز و منیزیم نیز مورد نیاز یونجه است و در تثبیت نیتروژن نقش دارند.
منیزیم جزئی از کلروفیل است. و کمبود آن در علوفه باعث ایجاد بیماری به نام کزاز علفی (Grass tetany) در دام‌هایی می‌شود که از آن علوفه به طور نسبتأ دائم مصرف می‌نمایند. قابل توجه اینکه کزاز علفی بر اثر پایین بودن مقدار منیزیم در خون حیوان ایجاد می‌شود. گاو نسبت به گوسفند و بز نسبت به این بیماری حساس‌تر است و حیوانات باردار هم به این وضعیت مستعدتر هستند.
برنامه جامع کوددهی یونجه + مبارزه با علف های هرز یونجه
مبارزه با علف های هرز یونجه
معمولا برای مبارزه با علف‌های هرز نباتات علوفه‌ای کمتر از سموم شیمیایی استفاده می‌شود. زیرا بر اثر تجمع این سموم در بافت‌های گیاهی و انتقال آن در زنجیره غذایی، احتمال آسیب‌رسانی به انسان که اغلب در حلقه آخر زنجیره غذایی وجود دارد امکان‌پذیر خواهد بود. اما به هر حال می‌توان در شرایط حاد با رعایت نکات ایمنی از ترکیبات شیمیایی برای مبارزه با علف‌های هرز استفاده نمود. با گرم شدن هوا در بهار و افزایش دمای خاک کنترل علف‌های هرز در مزرعه یونجه حائز اهمیت بیشتری می‌شود.
- از جمله علفکش‌هایی که به صورت قبل از کاشت در مزرعه یونجه مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توان اپتام (Eptam) و بالان (Balan) را نام برد.
- علف‌های هرز پهن برگ را می‌توان توسط علف کش DB-24 پس از جوانه زنی یونجه کنترل نمود. برای مبارزه با علف‌های هرز خانواده گرامینه خصوصا مرغ و قیاق باید کنترل آن‌ها را از قبل از کاشت یونجه آغاز نمود.
- همچنین اجرای شخم عمیق در اوایل تابستان و رها کردن زمین تا خشک شدن کامل اندام‌های علف‌های هرز یکی از مؤثرترین روش‌های کنترل علف‌های هرز دائمی است. البته این روش در شرایطی مناسب خواهد بود که زمین در تابستان کاملا خشک باشد و منطقه فاقد بارندگی تابستانی باشد.
- سبوس یکی از مهمترین علف‌های هرز انگل در مزرعه یونجه می‌باشد که می‌توان برای مبارزه با آن از علف کش‌های تماسی (مانند گراماکسون) به صورت موضعی یا سوزاندن استفاده نمود.
منبع: کتاب زراعت گیاهان صنعتی و علوفه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.
دیدگاهتان را بنویسید