تاریخ :۱۰ فروردین ۱۴۰۳
جذب آب و نمک در گیاهان

جذب آب و نمک در گیاهان

  • در مطالعاتی که متخصصین علوم گیاهی در سال های اخیر در زمینه رابطه بین جذب آب و جذب نمک انجام داده اند تغییرات جالبی صورت گرفته است. تقریبا در اوایل سده نوزدهم دوسوسور (de Saussure) مشاهده نمود که در گیاهان نسبت جذب آب بیش از جذب نمک از محلول های رقیق بوده و مقدار جذب بعضی عناصر بیش از دیگر عناصر می باشد. در سال های بعد محققین آزمایشات دوسوسور را به فراموشی سپرده و چنین فرض نمودند که بین جذب آب و جذب یون ها رابطه نزدیکی برقرار است. در ربع اول قرن حاضر تعدادی آزمایش صورت گرفت که اغلب آنها نشان میداد نسبت جذب آب و نمک یکسان نیست.

    گرچه بررسی تمام منابع علمی بسیار زیادی که در این مورد انتشار یافته است، برای خوانندگان عملی نمی باشد ولی شک نیست که در موارد زیادی جذب آب با جذب و جابجا شدن نمک در شاخه ها همراه است. البته معلوم نیست که آیا تعرق اثر مستقیم داشته و یون ها با جریان توده ای آب وارد ریشه و جریان تعرقی نبات می شوند، یا اینکه بطور غیر مستقیم موجب افزایش جذب فعال به داخل مغز ریشه می گردند و با هر دو اثر دخالت دارند.

    جریان توده ای در ریشه

    سد یونی

    زمانیکه مقدار تعرق کم است، یون ها در شیره آوندی متراکم شده و غلظت آن به مراتب بیش از غلظت محیط رشد ریشه است و این دال بر وجود یک سیستم انتقال فعال است. وقتی که گیاهان سریع التعرق یون ها را از محلول های نسبتا غلیظ کسب مینمایند، غلظت شیره آوندی غالبأ کمتر از غلظت محیط رشد ریشه می گردد. همین حالت در زمانی که محلول های رقیق نمک در اثر فشار از ریشه ها خارج می شوند وجود دارد.

    از این وضعیت چنین استنباط می گردد که در ریشه، منطقه ای وجود دارد که گاهی اوقات اصطلاحا به آن سد یونی گویند و نفوذپذیری آن در مقابل یون ها کمتر از آب است و یون ها نمی توانند به همان سرعتی که با جریان تعریقی وارد شاخه ها میشوندف از این سدها عبور نمایند. وجود این سدهای یونی تجمع یون ها در آوندها ممکن می سازد.

    البته سدهای یونی کاملا نسبت به جریان توده ای و پخشیدنی یون ها غیر قابل نفوذ نیستند. اگر ما قبول کنیم که برخی از یون ها از منافذ سد های یونی گذشته و با جریان توده ای وارد گیاه می گردند، این خود بینی بر این حقیقت خواهد بود که هر عنصری که در محیط زیست وجود داشته باشد، باید در گیاه نیز وجود داشته باشد و این می تواند عناصری را شامل شود که تا بحال تجمع آنها در سلول های گیاه شناخته نشده است.

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید

    حرکت یون ها در گیاه

    ممکن است گفته شود که قوه انتخاب گیاه کمتر از قدرت انتخاب سلول های آن است. زیرا، کلیه اجسام حل شدنی که از جدار سلول ها می گذرند، در داخل منافذ آزاد گیاه پخش می شوند. ولی فقط برخی یون های بخصوص در داخل واکوئول ها متراکم می گردد. جالب خواهد بود اگر بدانیم چطور بسیاری از عناصر غیر معمول که در گیاه دیده می شوند، بجای آنکه در واکوئول باشند، در منافذ آزاد متراکم می شوند. اگر به این حقیقت که مقدار زیادی نمک توسط باران و آبیاری بارانی از برگ ها شسته میشوند توجه گردد، باید گفت که مقدار قابل توجهی از عناصر ضروری گیاه در منافذ آزاد قرار خواهند گرفت.

    در خاتمه بنظر می رسد که در حرکت شعاعی یون ها از بافت های بین سطح ریشه و آوندها جذب فعال، جریان سیتوپلاسمی، پخشیدگی و جریان توده ای همگی دخالت داشته باشند. گرچه جذب فعال مکانیسم اصلی انتقال یون ها به داخل آوندها است، ولی بنظر می رسد که در مورد گیاهان سریع التعریق بخصوص نباتات دائمی، قسمت قابل ملاحظه ای از حرکت بصورت جریان توده ای باشد.

    منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *