تاریخ :۹ فروردین ۱۴۰۳
  • بلایت باکتریایی غوزه پنبه

    بیماری لکه زاویه ای یا ساق سیاه یا بلایت باکتریایی غوزه پنبه در مناطق خشک کشور مانند استان های یزد، اصفهان و فارس روی پنبه های بومی با شرایط آبیاری غرقابی وجود دارد. از شمال کشور که عمده منطقه کشت پنبه است گزارش نشده است. این بیماری در مزارع پنبه بجنورد که بذور پنبه آن از ترکمنستان وارد شده بود، نیز مشاهده گردیده است. به نظر می رسد این بیماری پس از ۳۰ سال از اولین گزارش وقوع آن در ایران مجددا در سال ۱۳۷۹ از خراسان گزارش شده است.

     علایم بیماری بلایت غوزه پنبه

    اولین علایم روی کوتیلدون ها به صورت گرد تا کشیده، آبسوخته و سبز تیره ظاهر می شود. لکه ها سپس خشک و قهوه ای می شوند. همین لکه ها، باکتری ها در سایر برگ ها و بوته های مزرعه پخش می شوند. روی برگ های پنبه، لکه های زاویه ای محدود به رگبرگ ها که ابتدا سبز آبسوخته هستند و بعد زرد و در نهایت قهوه ای و نکروز می شوند . روی غوزه ها هم لکه های گرد دیده  می شود. پس از زرد و قهوه ای شدن غوزه ها، باکتری وارد الیاف شده و سپس وارد بذر می شوند و بذرزاد می گردد . در صورت کاشت بذر آلوده علایم روی کوتیلدون ها ظاهر می شود.

    لکه-غوزه-پنبه

    لکه زاویه ای برگ پنبه

    در شرایط خشک ایران، احتمال اینکه بذر آلوده باشد کم است و اگر باشد به علت تماس الیاف با بقایای آلوده گیاه و یا توسط حشرات صورت می گیرد.بنابراین در ایران ساق سیاه وجود دارد ولی لکه زاویه ای دیده نمی شود (چون شرایط خشک و کم باران است). پایین ساقه سیاه و باریک می شود و در اثر وزن بوته، بوته ورس می کند، به خصوص در مناطق خشک که آبیاری غرقابی است.  گاهی هم که باران باشد در اثر پراش باکتری روی قسمت های فوقانی بوده رفته و آلوده می کند. در حالت شدیدتر بیماری، ریزش غوزه هم دیده می شود، روی تمام قسمت های آلوده گیاه ترشحات صمغی محتوی باکتری دیده می شود و در صورت آبیاری بارانی پخش می شوند. آلودگی گیاهچه ممکن است باعث مرگ گیاه شود. حداکثر بیماری در رطوبت نسبی بالای ۸۰% و در دمای  ۳۶-۳۰ درجه سانتی گراد اتفاق می افتد.

    عامل بیماری

    عامل بیماری باکتری Xanthomonas axonopodispv. malvacearum می باشد که یک باکتری گرم منفی با یک تاژک قطبی است. پرگنه های آن روی محیط آگار غذایی لزج و زردرنگ و پرگنه صاف و محدب است. بهینه حرارتی رشد آن در آزمایشگاه ۲۵-۳۰ درجه است. رشد باکتری روی محیط کشت خیلی آرام و کند است. باکتری در بذر و یا در بقایای گیاهی آلوده در خاک باقی می مانند و در خاک بیش از یک تا دو سال زنده نمی ماند.

    اولین قسمتی از گیاه که علایم بیماری را نشان می دهد کوتیلدون ها هستند. اگر شرایط مساعد باشد باکتری به برگ های حقیقی سرایت می کند. ولی اگر شرایط خشک باشد منتقل نمی شود و در همان قسمت ساق سیاه تولید می کند. احتمال انتقال باکتری از خاک به قسمت های بالای گیاه در هوای خشک، فقط توسط حشرات ممکن است. باکتری عامل بیماری گرما دوست است بنابر این در شرایط خشک و کویری کشت کرتی و غرقابی مهم می شود.

    جشنواره پاییزه
    جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع
    همین الآن خرید کنید

     مدیریت بیماری بلایت باکتریایی غوزه پنبه

    در پنبه ۱۶ ژن مقاوم به بیماری ساق سیاه شناسایی شده است که بیشترین ژن مقاومت در G. hirsutum پیدا شده است. در سال های اخیر بیشتر ارقام آفریقایی پنبه از G. hirsutumn و G. barbadense برای مقاومت اصلاح شده اند. با توجه به نژاد فیزیولوژیک باکتری، باید پنبه مقاوم کاشت، ارقام مقاوم منوژنیک یا پلی ژنیک می باشند. ارقام پلی ژنیک چندین نژاد باکتری را در بر می گیرند و مقاومت افقی است .ارقام منوژنیک مقاومت عمودی داشته و سریعا تحت تأثیر سایر نژادها و نژادهای جدید قرار می گیرند. ارقام پنبه ساحل و ورامین به عنوان ارقام حساس به بیماری سوختگی باکتریایی پنبه و رقم سای اکرا به عنوان رقم متحمل گزارش شده اند.

    اقدامات مربوط به رعایت بهداشت زراعی

    بهداشت زراعی، با توجه به بیولوژی باکتری بسیار مهم می باشد زیرا باکتری در خاک روی بقایای گیاهی و بافت گیاهی روی زمین باقی می ماند . اگر بقایای گیاهی تجزیه شوند باکتری خیلی سریع از بین می رود. برای این کار راه هایی مانند شخم زدن، تناوب دو ساله باغات، کشت خطی به جای کشت کرتی، عدم آبیاری بارانی در مناطق آلوده و استفاده از بذور سالم وجود دارد. بذر را می توان از مناطقی که در تابستان بارندگی ندارند و آلودگی وجود ندارد و یا در موقع برداشت در ماشین برداشت در اثر تماس الیاف با کلش های پایین بوته آلوده نشده باشد، انتخاب کرد. لازم است غوزه ها برای تهیه بذر سالم با دست برداشت شوند. ضدعفونی بذر با اسید سولفوریک به خاطر از بین رفتن باکتری ها روی الیاف پنبه نیز مؤثر است.

    بیماری های ویروسی پنبه در ایران مطالعه زیادی نشده اند و عمدتا در آفریقا اهمیت زیادی دارند. بیشتر عوامل ویروسی و فیتوپلاسمایی پنبه از نظر میزبانی محدود به گونه های Gossypium و یا سایر اعضاء تیره Malvaceae هستند.

    منبع:

    کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران، نویسنده دکتر بهرام شریف نبی

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    اشتراک‌گذاری

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *