عملیات داشت :
دوره داشت چغندر قند از اولین آبیاری تا زمان برداشت می باشد. مدیریت این دوره به خصوص تا زمانی که ردیف های کاشت به وسیله برگ ها پوشیده می شوند، در عملکرد چغندر قند اهمیت زیادی دارد. (راهنمای جامع عملیات داشت چغندرقند و مدیریت آن)
مهمترین عملیات در دوره داشت به ترتیب عبارتند از :
۱- آبیاری چغندرقند :
آبیاری در دوره داشت تا برداشت چغندرقند زمستانه شامل دو دوره است. دوره اول پس از آب اول تا شروع بارندگی ها در اواخر آبان یا اوایل آذر. دوره دوم از اواخر بهمن یا اوایل اسفند تا زمان برداشت. وقوع بارندگی ها در فاصله آذر تا اواخر بهمن و پایین بودن دما در این فاصله باعث می شود که نیاز آبی چغندر قند کاهش یابد .
در دوره اول، برای سبز شدن یکنواخت بذرها به خصوص در کشت های زود هنگام، باید مزرعه ۳ تا ۴ روز پس از آبیاری اول، دوباره آبیاری شود. مدت زمان آبیاری دوم کمتر از آبیاری اول می باشد. زیرا بیشتر بذرها با آب اول سبز می شوند و آبیاری دوم برای جلوگیری از خشک شدن سریع سطح خاک و صدمه به گیاهچه و تأمین آب مورد نیاز برای بذرهایی است که هنوز به اندازه کافی آب جهت جوانه زنی جذب نکرده اند.
در آبیاری اول و دوم باید پس از خیس شدن پشته ها آب را قطع کرد تا آب از انتهای مزرعه هدر نرود. پس از آبیاری دوم رطوبت خاک دیرتر از دست می رود و رشد ریشه چغندر قند نیز سریع است و روزانه تقریبا یک سانتی متر رشد می کند.
در نتیجه فاصله آبیاری ها طولانی تر می شود و آبیاری سوم حدود ۱۰ روز پس از آبیاری دوم انجام می شود. فاصله آبیاری ها در اوایل فصل، بستگی به شروع بارندگی دارد.(راهنمای جامع عملیات داشت چغندرقند و مدیریت آن)
مدت زمان آبیاری پس از کاربرد سم علف کش و کودسرک باید کوتاه باشد. نیاز آبی چغندر قند در طول فصل رشد ۶۵۰ تا ۷۵۰ میلی متر و یا ۶۵۰۰ تا ۷۵۰۰ متر مکعب می باشد. دور دوم آبیاری ها از اواخر بهمن با افزایش دما و کاهش رطوبت خاک و شروع رشد مجدد چغندرقند آغاز می شود که باید با توجه به نوع خاک و شیب مزرعه برنامه ریزی گردد.
معمولا فاصله ی آبیاری ها در دوره دوم بستگی به بارندگی ها در این دوره و زمان برداشت حدود ۳۰-۲۰ روز است و در اوایل دوره، فاصله آبیاری بیشتر و با گرمتر شدن هوا کمتر می گردد. که بسته به شرایط آب وهوایی سال ۱۰-۶ بار آبیاری می شود.
۲- کنترل آفات:
در کشت زمستانه چغندرقند در مناطقی مانند دزفول، پس از آبیاری دوم و سبز شدن چغندر قند، آفات چغندر قند شروع به فعالیت می کنند. بنابراین در این مرحله ضروری است که بوته ها از نظر آلودگی به آفت بررسی شوند و در صورت نیاز اقدام به سمپاشی کرد.
-
مبارزه با کرم طوقه بر چغندرقند :
مرطوب نگهداشتن سطح مزرعه سبب افزایش رطوبت نسبی و زیاد شدن رطوبت بدن لارو ومحدود شدن حرکت و جابجایی آن می شود و چون لارو نمی تواند مواد غذایی کافی تأمین کند ضعیف شده و مورد حمله قارچ های انگل موجود در خاک قرار گرفته و از بین می رود.
برای شروع مبارزه با این آفت می توان با کمک تله های فرمونی و نوری زمان ظهور آفت را تعیین کرد و یا با بازدید از مزرعه در مرحله دو برگی و مشاهده خسارت آفت ، به هنگام غروب با استفاده از حشره کش های معمول اقدام به سمپاشی کرد. چنانچه سطح مزرعه زیاد نباشد، بهترین روش مبارزه استفاده از طعمه مسموم می باشد.
-
مبارزه با کرم برگخوار چغندرقند:
با استفاده از تله های فرمونی و یا نوری و با بازدید از مزرعه و دیدن خسارت آفت، می توان به وجود وخسارت آفت پی برد و در صورت نیاز سمپاشی کرد. چون آفت در ساعات خنک شبانه روز فعال است باید هنگام غروب و با استفاده از حشره کش های رایج سم پاشی شود.
۳- کنترل علف های هرز:
چغندرقند در طول فصل رشد با علف های هرز زیادی مواجه است، اما بیشترین تعداد علف های هرز در مدت ۱۵ روز پس از آب اول ظاهر می شوند. چون در این مرحله علف های هرز کوچک به سموم علف کش حساس ترند. بهتر است پس از آبیاری سوم (مرحله دو تا چهار برگی) به هنگام غروب و یا صبح زود سمپاشی شود، تا آسیب کمتری به بوته چغندر قند وارد آید و برای تاثیر بیشتر علف کش بلافاصله آبیاری گردد.
چغندر قند با گذشت ۳۵ روز از سبز شدن، رشد سریع می یابد و بر علف های هرز غلبه می کند و وجود علف هرز نیز محصول را چندان کاهش نمی دهد. علف های هرز پهن برگ نسبت به علف های هرز باریک برگ خسارت بیشتری به چغندرقند وارد میکنند، بنابراین مدیریت علف های هرز پهن برگ بسیار مهم است.
به طور کلی در هر مزرعه حدود ۱۰ گونه علف هرز قابلیت رقابت با چغندر قند را دارند. علف های هرزی که ارتفاع و شاخ و برگ آن ها بیشتر از چغندر قند باشد، خطرناک ترند ولی علف های هرزی که در زیر پوشش چغندر قند قرار می گیرند، ارزش کنترل ندارند .
۴- تنگ کردن بوته ها:
هر بوته چغندرقند به ۲۵ سانتی متر فضا در اطراف خود نیاز دارد. چون عوامل متعددی سطح سبز مزرعه را کاهش می دهند، به هنگام کاشت معمولا بذر بیشتری کاشته می شود. در نتیجه تراکم بوته های سبز شده ممکن است زیاد باشد که باید در مرحله ۶-۸ برگی بوته های چغندرقند تنک شوند.
به هنگام تنک باید رطوبت خاک مناسب باشد تا بوته های اضافی به راحتی از خاک خارج گردند و به بوته های باقیمانده آسیبی نرسد.
فاصله بوته ها از یکدیگر پس از تنک کردن باید ۲۰-۱۵ سانتی متر شود. وسپس مزرعه را بازرسی کرد تا دو بوته در کنار هم باقی نمانند. تنک کردن بذور مولتی ژرم اهمیت بیشتری دارد، زیرا تراکم بوته آنها بیشتر می باشد.
برای انجام تنک با دقت بیشتر، قطعه چوبی به طول مورد نظر در اختیار کارگر قرار گیرد. بوته های اضافی از مزرعه خارج شوند تا در اثر رطوبت زیاد دوباره در بین ردیف ها رشد نکنند.
۵- کود نیتروژنه سرک:
نیم دیگر کود نیتروژن سرک پس از تنک کردن استفاده می گردد. کود اوره را می توان با کود پاش سانتریفوژ بدون اینکه آسیبی به بوته ها وارد شود، در سطح مزرعه پخش کرد.
۶- کولتیواتور زنی:
برای به هم زدن خاک و از بین بردن علف های هرز بین ردیف های کاشت پس از تنک کردن و دادن کود نیتروژنه سرک می توان از انواع کولتیواتورهای بیلچه ای، شمشیری و غلتان استفاده کرد.
- نکته:
به هنگام کولتیواتور زدن باید رطوبت خاک مناسب باشد، زیرا اگر رطوبت زیاد باشد چرخ های تراکتور خاک را فشرده می کنند و اگر رطوبت کم باشد کلوخ ایجاد می شود. این مشکل به خصوص در مزارع شرقی–غربی، به چشم می خورد. زیرا در این مزارع بخشی از پشته که رو به شمال است رطوبت بیشتر و بخشی که رو به جنوب می باشد، رطوبت کمتری دارد.
فاصله تیغه کولتیواتور تا ردیف کاشت کمتر از ۵ سانتیمتر نباشد. سرعت تراکتور نیز متناسب با رطوبت مزرعه و اندازه بوته چغندر قند باشد. اگر بوته ها کوچکند، سرعت تراکتور باید کم باشد تا بوته ها به زیر خاک نروند. و سپس برای بازسازی شیارها از بیلچه می توان استفاده کرد. مستقیم بودن پشته ها و کاشت بذرها در وسط آن ها بر کیفیت کار کولتیواتور اثر دارد.
۷- وجین :
پس از کاربرد کولتیواتور و مصرف کود نیتروژنه سرک، آبیاری را باید چند روزی به تأخیر انداخت تا علف های هرز صدمه دیده از کولتیواتور به طور کامل از بین بروند.
پس از انجام آبیاری و امکان ورود کارگر به مزرعه، باید علف های باقی مانده وجین شوند. پیش از شروع بارندگی ها باید کلیه عملیات مربوط به داشت چغندرقند انجام شده باشد.
در غیر این صورت ممکن است بارندگی های پی در پی اجازه انجام کار را ندهد. با شروع بارندگی ها دیگر نیازی به انجام آبیاری نیست.
از زمان شروع بارندگی ها (اواخر آبان ) تا اواخر بهمن نیاز به عملیات خاصی نیست و ممکن است در اواخر بهمن برخی از علف های هرز باقیمانده از وجین قبلی و یا علف های هرزی که در طول زمستان ظاهر شده باشند، نیاز به کنترل داشته باشند که در این صورت با استفاده از کارگر باید از بین بروند.
(راهنمای جامع عملیات داشت چغندرقند و مدیریت آن)
منبع: کتاب زراعت گیاهان صنعتی وعلوفه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.
دیدگاهتان را بنویسید