تعرق در گیاهان و عوامل موثر بر آن
عوامل موثر بر تعرق در گیاهان: بین عوامل محیطی و گیاهی، واکنش های نسبتا پیچیده وجود دارد که می توان بر حسب اثرشان بر اجزاء معادله تعرق آنها را خلاصه نمود.
عوامل موثر بر تعرق در گیاهان عبارتند از:
۱- عوامل محیطی موثر بر تعرق در گیاهان
- شدت نور
- فشار بخار اتمسفر
- درجه حرارت باد
- مهیایی آب برای ریشه ها
۲- عوامل گیاهی موثر بر تعرق در گیاهان
- توسعه و راندمان سیستم های ریشه در جذب
- سطح برگ
- ترتیب قرار گرفتن برگ ها و ساختمان آنها
- طرز عمل روزنه ها
تغییرات شدت نور از طریق اثر بر اندازه منفذ روزنه ها، موجب تغییر مقاومت برگ و از طریق اثر بر درجه حرارت برگ باعث تغییر فشار بخار می گردد. درجه حرارت اتمسفر از طریق از آن بر دمای برگ و در نتیجه فشار بخار آب، برگ، وارد عمل می شود. گرچه افزایش دمای یک توده هوا از ۲۰ به ۳۰ درجه سانتی گراد رطوبت نسبی را تقلیل خواهد داد، ولی فشار بخار هوا را در یک سیستم باز تغییر نخواهد داد.
افزایش و کاهش تعرق در گیاهان
افزایش تعرق در اثر بالا رفتن درجه حرارت به علت افزایش شیب فشار آب بین برگ و هوا است. نه به علت کاهش رطوبت نسبی باد. با بهم زدن لایه مرزی هوای مرطوب اطراف برگ ها و کاهش هوا را به طور مستقیم تعرق را افزایش می دهد. باد بطور غیر مستقیم نیز با سود کردن برگ ها و کاهش مقدار تعرق را کاهش می دهد. افزایش یا کاهش تعرق غالبا در سرعت های کم اتفاق می افتد. گرچه بادهای ملایم در هنگامی که سطح تابش کم باشد، مقدار تعرق را افزایش می دهند. ولی اگر مقدار تشعشع زیاد بوده و درجه حرارت برگ ها بیش از هوا باشد، این بادها میزان تعرق را کاهش می دهند.
سرعت تعرق در گیاهان
طرز قرار گرفتن برگ از نظر موقعیت در مقابل نور آفتاب می تواند، بر مقدار انرژی دریافتی موثر واقع گردد. برگ های عمودی در گرمترین ساعات روز انرژی کمتری را نسبت به برگ های افقی دریافت می کنند. و مقدار انرژی دریافت شده بوسیله برگ های خوشه ای کمتر از برگ های انفرادی است. هدر رفتن قسمت اعظم سطح برگ موجب کاهش تلفات آب شده و تنش آب باعث تولید لایه زردرنگی در سطح برگ می شود.
به این نکته مهم توجه شود که تغییر یکی از عوامل موثر بر تعرق به همان نسبت سرعت تعرق را تغییر نمی دهد. زیرا سرعت تعرق با یک عامل تنها کنترل نمی گردد. بلکه بوسیله اختلاف فشار بخار بین برگ و هوا و مجموعه مقاومت ها در مسیر برگ و هوا کنترل می شود.
منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
دیدگاهتان را بنویسید