ساپونین چیست؟
ساپونین ها گلیکوزید هایی با وزن ملکولی بالا هستند. مهمترین خاصیت فیزیکی آن ها “کف کنندگی” آن هاست. از این رو ساپونین ها خاصیت پاک کننده دارند. ساپونین ها زمانی که وارد گردش خون شوند باعث همولیز گلبول های قرمز خون می گردند، بهتر است مصرف آن ها به عنوان یک ماده سمی در نظر گرفته شوند. (آشنایی با ساپونین و کاربرد آنها)
ساپونین ها عموما به صورت ترکیب غیر فرار و فعال سطحی شناخته می شود که به طور گسترده ای در طبیعت و عمدتا در سلسله گیاهی توزیع شده اند. حضور این ترکیبات در ۱۰۰ خانواده گیاهی، برخی منابع دریایی مانند خیار دریایی، عروس دریایی گزارش شده است.
انواع ساپونین ها:
ساپونین ها شامل انواع استرویید- آلکالویید گلیکوزید، استرویید گلیکوزید، تری ترپن گلیکوزید و ساپوژنین ها می شوند. ساپونین ها شامل یک بخش آگلیکون غیر قطبی (ساپوژنین) و ابگریز و یک یا چند زنجیره و نیمه مونوساکارید قطبی محلول در آب و آب دوست، در ساختار خود هستند.
کاربرد ساپونین ها:
ساپونین ها گروه متنوعی از ترکیبات هستند که به طور گسترده در گروه های گیاهی توزیع می شوند، که با ساختار آنها حاوی تری ترپن یا استروئید آگلیکون و یک یا چند زنجیره قند مشخص می شود.
تقاضای مصرف کننده برای محصولات طبیعی همراه با ویژگی های فیزیکوشیمیایی (سورفاکتانت) و شواهد ثابت شده بر روی فعالیت بیولوژیکی آنها (مانند ضد سرطان و فعالیت آنتی کلسترول) منجر به ظهور ساپونین ها به عنوان ترکیبات تجاری مهم با کاربردهای گسترده در بخش های غذایی، آرایشی و دارویی شده است.
از دیگر کاربرد ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مدر، ملین، خلط آور، غرغره کننده و گاهی ضد سرفه هستند. ساپونین ها به عنوان عامل یاری دهنده جذب روده ای سایر مواد دارویی همرا با آن ها مورد استفاده قرار می گیرند. امولسیون کننده، پاک کننده، فعالیت ضد میکروبی، حشره کشی، ضد سرطان، کاهش دهنده کلسترول خون، طعم دهنده غذا و سیگار، ضد التهاب، تهیه مواد آرایشی سم ماهی و… کاربرد دارند.
(آشنایی با ساپونین و کاربرد آنها)
منابع:
کتاب تولید و فرآوری گیاهان دارویی (جلد اول)، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۹۲٫
کتاب مقدمه ای بر مبانی گیاهان دارویی، ادویه ای و معطر، انتشارات دانشگاه شاهرود، ۱۳۹۳
دیدگاهتان را بنویسید