معرفی ارقام سویا و گلدهی در تیپ رشدی محدود و نامحدود سویا
در این مطلب از دی مگ به معرفی جامع ارقام سویا و گلدهی در تیپ رشدی محدود و نامحدود سویا و انواع سویا از نظر مورد مصرف می پردازیم. با ما همراه باشید.
معرفی ارقام سویا
معرفی جامع ارقام سویا (Soybean)
رقم ساری
در ارتباط با معرفی ارقام سویا باید دانست که رقم ساری دارای برگهای پهن، سبز تیره و دارای گلهای بنفش و دانه های کرم تیره تا قهوه ای روشن است. رقمی دیررس و دارای رشد نیمه محدود است. تقریبا بعد از ۱۴۰ تا ۱۴۵ روز، به باردهی می رسد. به طور متوسط عملکردی بین ۴ تا ۵ هزار کیلوگرم در هکتار دارد. میانگین روغن دانه در رقم ساری ۲۲ درصد و پروتئین آن، ۳۷ درصد است. ارتفاع بوته ۹۰ سانتیمتر و مقاومت مطلوبی نسبت به ریزش دانه و خوابیدگی بوته دارد. دانه های رقم ساری دارای قدرت جوانه زنی مناسب و در زمان رسیدگی، خزانی سریع خواهند داشت. کشت این رقم در استانهای گلستان و مازندران بسیار رایج بوده و در زبان شمالی «جی کا» نامیده می شود.
رقم زان
مدت زمان باردهی در رقم زان به طور معمول ۱۱۰ تا ۱۱۵ روز بوده و در طبقه بندی رشدی، جزو گیاهان زودرس به شمار میرود. سیستم چندشاخه و رشد نامحدود از ویژگیهای این گیاه محسوب می شود. ارتفاع گیاه ۹۰ سانتیمتر و نسبت به خوابیدگی و ریزش دانه، مقاومت خوبی از خود نشان داده است. میزان روغن و پروتئین به ترتیب ۲۲ و ۳۶ درصد، اندازه گیری شده است. رقم زان در استانهای آذربایجان شرقی، مغان، جیرفت، کرمانشاه، لرستان در نوبتهای بهاره و تابستانه کشت می شود و عملکردی بین ۲ تا ۵/۲ تُن در هکتار، گزارش شده است.
رقم سحر
نام اصلی این رقم وارداتی پرشینگ بوده و در ایران به نام سحر معروف است. در سال ۱۳۷۲ کشت و کار این رقم در استانهای گلستان و مازندران آغاز گردید. به طور متوسط دوره رشدی این رقم، ۱۳۰ تا ۱۳۵ روز است و جزو ارقام دیررس طبقه بندی می شود. رقم سحر در گیاه سویا دارای گلهای سفید و ارتفاع بوته ۱۱۰ سانتیمتر و اولین نیام در ارتفاع ۱۰ سانتیمتری ساقه، تشکیل خواهد شد. رشد نیمه محدودی داشته و نسبت به خوابیدگی و ریزش دانه، مقاوم است. متوسط عملکرد در رقم سحر، ۳ تا ۵/۳ هزار کیلوگرم در هکتار بوده و بیشترین کشت و کار در استانهای مازندران و گلستان، صورت می گیرد.
رقم ویلیامز
رقم ویلیامز جزو ارقام میان رس با دوره رشدی ۱۲۰ روز است. ارتفاع این رقم حدودا ۱۱۰ سانتیمتر و دارای رشد نامحدود است. نوع شاخه بندی در این رقم، تک شاخه بوده و نسبت به ریزش دانه و خوابیدگی مقاومت مطلوبی دارد. جزو ارقام کم محصول بوده و تقریبا ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلوگرم دانه در هکتار تولید خواهد کرد. رقم ویلیامز در اکثر نقاط ایران مانند میانه، ارومیه، نقده، مغان، اصفهان، کرج، مشهد، سنندج، جیرفت، کرمانشاه، جیرفت، گرگان، خرم آباد کشت می گردد.
رقم کتول
این رقم در سال ۱۳۷۸ وارد کشور شد و با نام کتول، در دسترس عموم قرار گرفت. رقم کتول دارای گلهایی بنفش، دانه زرد رنگ، ناف سیاه و نیام هایی طلایی رنگ است. این رقم با داشتن دوره رشدی ۱۵۰ روزه، از ارقام دیررس محسوب خواهد شد و تیپ رشدی نامحدود دارد. عملکرد این رقم حدودا ۵/۳ تا ۴ هزار کیلوگرم در هکتار است و نسبت به بیماریهای پوسیدگی زغالی و نماتود سویا، خوابیدگی بوته و ریزش دانه، مقاوم است. ارتفاع بوته ۹۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر است و تقریبا ۱۶ تا ۱۸ گره بر روی ساقه ایجاد می شود. کشت رقم کتول در استان گلستان بسیار رایج است.
رقم کاسپین
رقم کاسپین از تلاقی دو رقم تلار و هیل، تشکیل شده است. این رقم علاوه بر عملکرد زیاد در شرایط آبیاری و دیم، برای کاشت متراکم و برداشت مکانیزه بسیار مناسب است. دارای تیپ رشدی نیمه محدود و ارتفاع بوته ۱۰۰ سانتیمتر است. طول دوره رشدی این رقم، ۱۴۵ روز و در گروه دیررس طبقه بندی میشود. رقم کاسپین در برابر ریزش دانه و خوابیدگی مقاوم بوده و نسبت به بیماری پوسیدگی زغالی، نیمه حساس است. این رقم در استانهای مازندران و گلستان کشت می شود. به طور میانگین عملکرد ۳ تا ۵/۳ تُن در هکتار، خواهد داشت.
رقم سالند
رقم سالند حاصل گزینش لاین های برتر از نسلهای در حال تفرق جمعیت داگاس صفی آبادی است. این رقم جزو ارقام زودرس بوده و اکثرا در نواحی شمالی استان خوزستان کشت می گردد. دانه های سویا در رقم سالند حاوی ۲۲ درصد روغن و ۳۸ درصد پروتئین است. ارتفاع بوته به طور میانگین ۸۰ سانتیمتر و اولین نیام در ارتفاع ۱۵ سانتیمتری از خاک تشکیل می گردد. وزن هزار دانه در این رقم ۱۵۵ گرم و عملکرد نهایی ۲ تا ۵/۲ تُن در هکتار است.
رقم سامان
رقم سامان از دو رگ گیری رقم ویلیامز (والد مادری) و اِسکس (والد پدری)، تشکیل شده است. در مناطق مختلف سویا کاری مخصوصا استان گلستان، کشت و کار می گردد. جزو ارقام دیررس و دارای رشد نامحدود است. این رقم دارای گلهای بنفش، دانه های زرد با ناف سیاه رنگ است. مقدار روغن و پروتئین در این رقم به ترتیب ۲۲ و ۳۹ درصد است. ارتفاع بوته ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتیمتر بوده و در مقابل ریزش دانه و خوابیدگی مقاوم است. در صورت رعایت اصول زراعی، رقم سامان حدودا ۵/۳ تا ۷/۳ هزار کیلوگرم در هکتار، محصول تولید خواهد کرد.
رقم تپور
تشکیل رقم تپور از برنامه دو رگ گیری ارقام Sahar و k.w-505 در سال ۱۳۷۰ در شهر ساری آغاز گردید. این رقم بعد از انجام آزمایشات مختلف و مقایسه عملکردی با ارقام رایج منطقه، در سال ۸۴ به تولیدکنندگان عرضه گردید. رقم تپور نسبت به ارقام شاهد، در شرایط دیم عملکرد مناسب تری از خود نشان داده است. کشت این رقم در مناطق گرم و مرطوب شمال کشور و به خصوص در زراعت بهاره و تابستانه بعد از گیاه کلزا، مرسوم است. در طبقه بندی رشدی جزو ارقام دیررس و دارای طول دوره رشدی ۱۴۰ تا ۱۴۵ روز و تیپ رشدی نیمه محدود دارد. به طور معمول در شرایط زراعی مناسب، ۵/۴ تا ۵ تُن در هکتار، دانه تولید می کند.
رقم امیر
نتایج آزمایشات و بررسی صفات مختلف از لاین های تلاقی رقم سحر (والد مادری) و Epps ((والد پدری) در سال های مختلف، در نهایت موجب معرفی رقم امیر شده است. به طور متوسط ۳ تا ۵/۳ تُن در هکتار دانه تولید می کند و اکثرا در استانهای گلستان و مازندران کشت می گردد. طول دوره رشدی در رقم امیر، ۱۵۰ تا ۱۶۰ روز است و در دسته گیاهان دیررس قرار می گیرد. نسبت به ریزش دانه، خوابیدگی بوته، بیماری پوسیدگی زغالی مقاومت مناسبی دارد.
رقم کوثر (M7)
این رقم در سال ۱۳۷۲ از طریق اشعه دهی پرتو گاما بر روی بذرهای رقم کلارک، ایجاد گردید. در واقع پس از کشت در مزرعه و بررسی صفات زراعی در ۴ نسل مختلف، گیاهانی که دارای صفات جهش یافته مطلوب بودند، جمع آوری شده و بعد از ازمایشات مختلف، در نهایت موتانت M7 انتخاب گردید. در این رقم نسبت به گیاه شاهد، مقاومت بالاتری نسبت به بیماری بوته میری فیتوفترایی و کم آبی، مشاهده شده است.
امروزه بذرهای این رقم به نام رقم کوثر در بازار موجود است. طول دوره رشدی به طور میانگین ۱۰۰ تا ۱۱۰ روز بوده و در گروه ارقام زودرس طبقه بندی می شود. تیپ رشدی نامحدود، گلهای بنفش، سیستم چندشاخه، ۲۱ درصد روغن، ۳۷ درصد پروتئین، ارتفاع بوته ۹۰ سانتیمتر، مقاوم به ریزش دانه و خوابیدگی از دیگر ویژگیهای این رقم است. به طور میانگین ۲ تا ۵/۲ تُن در هکتار دانه تولید کرده و در شهرهای اصفهان، مشهد، سنندج، خرم آباد، الشتر، بروجرد کشت و کار می شود.
معرفی ارقام سویا و گلدهی در تیپ رشدی محدود و نامحدود سویا
رقم آرین
این رقم در استانهای مازندران، گلستان و اردبیل قابل کشت است. بذرهای سویا در این رقم، زردرنگ و دارای ناف کرم تا قهوه ای روشن است. در گروه میان رس قرار داشته و طول دوره رویش در کشت های بهاره، ۱۴۲ روز است. رقم آرین نسبت به خوابیدگی مقاوم و تحمل نسبی به بیماری ویروسی BPMV و ریزش نیام دارد. وزن هزار دانه آن ۲۰۵ گرم بوده و عملکردی بین ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلوگرم در هکتار در کشت این رقم بدست آمده است.
رقم گرگان ۳
رقم گرگان ۳ در واقع یک رقم وارداتی بوده و نام اصلی آن هود است. در سال ۱۳۶۱ توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان نامگذاری و به کشاورزان معرفی گردید. این رقم دارای رشد محدود و با دوره رشدی ۱۵۰ روزه، جزو ارقام دیررس محسوب می شود. گلهایی بنفش داشته و اولین نیام در ارتفاع ۱۵ سانتیمتری از سطح زمین تشکیل می شود. نسبت به ریزش دانه و خوابیدگی بوته، مقاوم بوده و ارتفاع بوته ۱۲۰ سانتیمتر است. دانه های این رقم حدودا ۲۱ درصد روغن و ۳۸ درصد پروتئین داشته و عملکرد نهایی، ۵/۳ تا ۴ هزار کیلوگرم در هکتار است. رقم گرگان ۳، رقمی مناسب برای کشت های بهاره و تابستانه در استان گلستان است.
رقم صبا
در سال ۱۳۶۲ از تلاقی دو لاین Union و Elf تعدادی بذر سویا دو رگ ایجاد شد که از بررسی گیاهان حاصل از این بذرها، در سالهای بعد، در نهایت رقم صبا، به کشاورزان معرفی گردید. این رقم نسبت به والدین خود، دارای صفات برتری مانند عملکرد مناسب (۵/۳ تا ۴ تن در هکتار)، مقاومت به خوابیدگی بوته و ریزش دانه و متحمل به تنشهای کم آبی است. در گروه گیاهان میان رس و دارای رشد نامحدود است و به طور متوسط ۲۰ درصد روغن و ۳۶ درصد پروتئین دارد. فرم شاخه بندی در رقم صبا، تک شاخه بوده و میانگین ارتفاع بوته ۱۱۰ سانتیمتر است. در اکثر نقاط کشور کشت و کار می شود، اما در استان اردبیل عملکرد بهتری خواهد داشت.
رقم تلار
این رقم جزو ارقام دیررس با دوره رشدی ۱۴۰ روز است. دانه های رقم تلار ۲۲ درصد روغن و ۳۷ درصد پروتئین داشته و به طور متوسط عملکردی ۴ تا ۵/۴ تُن در هکتار، خواهند داشت. ارتفاع بوته تقریبا کوتاه بوده (۷۰ سانتیمتر) و اولین نیام در ۱۵ سانتیمتری از سطح زمین، تشکیل می گردد. تیپ رشدی رقم تلار، محدود است و دانه هایی به رنگ کرم روشن با ناف های قهوه ای تولید می کند. تجمع کپسول های چهار دانه ای در انتهای ساقه، یکی از صفات این رقم است. نسبت به بیماری پوسیدگی زغالی و سفیدک سطحی نیمه حساس و مقاوم به خوابیدگی و ریزش دانه است. رقم تلار اکثرا در استان مازندران در بهار و تابستان کشت می گردد.
طبقه بندی سویا از نظر مورد مصرف
سویا از نظر مورد مصرف آن در سه گروه گیاهی قرار می گیرد:
-
روغنی
ارقام روغنی را بر اساس حداکثر طول روز برای شروع گلدهی به ۱۳ گروه بسیار زودرس تا بسیار دیررس ۰،۰۰،۰۰۰ ، ۹۷۸، ۱۰، ۱، ۲، ۳، ۵،۴، ۷،۶ تقسیم می نمایند که ارقام ۰۰،۰۰۰ بی تفاوت به طول روز هستند. ارقام روغنی و اصلاح شده سویا را از نظر تیپ رشدی در ۲ گروه با رشد محدود تقسیم بندی می نمایند. البته این تقسیم بندی مطلق نبوده و ارقام حد فاصل زیادی در این بین وجود دارند. گروه های ۰۰۰تا ۴ در تیپ رشدی نامحدود و گروه های ۵ تا ۱۰ در تیپ رشدی محدود قرار دارند.
-
سویا علوفه ای
سویای علوفه ای دارای دانه های کوچک و قهوه ای رنگ بوده و برای تهیه علوفه از آن کشت می گردد. دانه بعضی از ارقام سویا را به دلیل داشتن پروتئین فراوان و کیفیت بالای غذایی، طبخ و مورد استفاده مستقیم قرار می دهند. که از این نظر می توان سویا را در گروه حبوبات هم تقسیم بندی نمود.
ارقام زودرس برای کاشت در عرض های جغرافیایی بالا، هوای خنک و طول فصل رشد کوتاه مناسب هستند. در جنوب ایران ارقام زودرس برای کاشت بهاره و ارقام میان رس تا دیررس برای کاشت تابستانه استفاده می شوند. در نواحی مرکزی ایران ارقام میان رس تا دیررس استفاده می شود.
گلدهی در تیپ رشدی محدود و نامحدود سویا
-
گلدهی در تیپ رشدی نامحدود سویا
خیلی زود آغاز می شود و در نتیجه رشد رویشی و زایشی هم زمان می گردند. در ارقام با رشد نامحدود، گلدهی از گره های پایین (غالبا چهارم تا هشتم) بسته به میزان نامحدود بودن رشد ساقه اصلی و ساقه های فرعی آغاز شده و به سمت بالا گسترش می دهند. در این ارقام ارتفاع بوته و تعداد شاخه های جانبی زیاد بوده و یکنواختی رسیدگی در آنها کمتر از ارقام رشد محدود است.
-
گلدهی در تیپ رشدی محدود سویا
گلدهی هنگامی آغاز می گردد که بوته ها قسمت اعظم رشد رویشی خود را انجام داده اند. بنابراین همزمانی رشد رویشی و زایشی در این تیپ محدود است. گلدهی در ارقام رشد محدود از گره فوقانی (غالبا نهم تا دهم) آغاز شده و در مدت کوتاهی به سمت رأس و قاعده ساقه گسترش می دهند.
منبع: کتاب زراعت گیاهان صنعتی وعلوفه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور.
دیدگاهتان را بنویسید