فشار تناوبی ریشه در گیاهان
فشار تناوبی ریشه در گیاهان: فشار ریشه ها حالت تناوبی دارد. بطوریکه حداکثر جذب در نیمه شب و حداقل آن در ظهر یعنی درست بر خلاف حالت تناوبی ترشح مثبت بوده است. معمولا حالت تناوبی ترشحات فشار ریشه ای را به تغییرات تخلیه نمک و انتقال آن به داخل آوندها نسبت می دهند. یکی دیگر از دلایلی که احتمالا موجب بروز تغییرات روزانه ترشحات فشار ریشه ای می گردد، تغییرات روزانه نفوذپذیری ریشه ها است.
علامت فشار ریشه ای در گیاهان
عادی ترین علامت فشار ریشه ای، ترشح مواد به خارج یا تولید قطرات مایع در نوک و لبه های برگ ها است. ترشح مواد معمولا از عدسک های آبی یا منافذ روزنه مانند در بین فضاهای بین سلولی اپیدرم صورت می گیرد. آوندهای خیلی باریک معمولا به میان سلول های جدار نازک پارانشیمی، زیر هر یک از عدسک های آبی منتهی می گردند.
وقتی فشار ریشه ای افزایش می یابد، آب از داخل فضاهای بین سلولی به جریان افتاده و از هیداتوده ها خارج می گردد. ترشح ممکن است مانند بعضی چمن ها از داخل روزنه های معمولی صورت گیرد. گاهی اوقات مشکل است بتوان بین ترشحات حاصله از فشار ریشه و ترشحاتی که از ساختمان های غده ای گیاه صورت می گیرد، تفاوتی قائل شد. تراوشات ساختمان های غده ای حتی به هنگام پژمردگی گیاه نیز وجود دارد. حال آنکه ترشحات واقعی فقط در گیاهان آماس شده دیده می شود.
ترشحات ریشه ای
ترشح آب فقط منحصر به برگ ها نبوده. بلکه گاهی اوقات در انشعابات و شاخه های کوچک درخت ها نیز دیده می شود. همچنین ترشح مایع از ریشه و ریشه های موئی نیز گزارش شده است. از جاییکه ترشحات احتمالا نتیجه فشار ریشه می باشند، اصطلاحا به آن ترشحات ریشه ای گویند. مقدار ترشحات هیداتود از چند قطره در هر برگ تا چندین میلی لیتر متغیر است. ترکیبات مواد مترشحه نیز از آب خالص تا محلول رقیق اجسام قابل حل آلی و معدنی متغیر می باشد.
به نظر می رسد ترشح نیز شبیه فشار ریشه دارای حالت ریتمی درون زاد است. همچنین مشاهده می شود که ترشح نیز حالت تناوبی روزانه دارد. زیرا همیشه در طول مدت روز اگر با افزایش تنفس در داخل گیاه به اندازه کافی حالت کمبود آب به وجود آید، ترشح نیز متوقف می گردد. پیدایش این حالت با شرایطی مثل رطوبت و گرمی خاک و شرایط نامناسب جهت دفع آب مثل رطوبت هوا افزایش می یابد. از این جهت ترشحات گیاه اغلب در طول مدت شب صورت می گیرد.
مقدار فشار ریشه در گیاهان
هالز( Hales) که برای اولین بار فشار ریشه ها را اندازه گیری کرده است، فشار ریشه های موهای انگور را ۱ بار گزارش کرده است. درحالیکه فشار شیره غان ۲ تا ۳ بار گزارش شده است. در نیشکر حداکثر فشار اندازه گیری شده ۱/۹ بار می باشد. فشار ریشه های پنبه در مزرعه معادل ۰/۵ تا ۰/۸ بار می باشد.
فشار ریشه در آفتابگردان و فلفل متجاوز از ۳ بار است. فشار ریشه در بوته های گوجه فرنگی که در محلول های کشت رشد داده شوند، متجاوز از ۶ بار یعنی حداکثر میزانی که تا بحال ثبت شده است، می باشد. البته فشار بیش از ۸ بار را نیز در گیاهان خشبی مشاهده شده است اگر سیستم های ریشه ای با عملیات زراعی صدمه ببینند، مقدار فشار آنها فورا کاهش می یابد. ولی پس از یک هفته بحالت اول باز نمی گردند.
منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
دیدگاهتان را بنویسید