تولید گیاهان هاپلویید:
گیاهان هاپلوئید می توانند از طریق کشت این ویترو سلول های گامتوفیتی نر یا دانه گرده نارس تولید شوند.
رایج ترین روش کشت دانه گرده:
۱- بساک ها را از جوانه های استریل شده جدا نموده و در یک ارلن کوچک محتوی محیط کشت های پایه برای مثال ۵۰ بساک توتون در ۱۰ml محیط کشت جمع می نمایند. این بساک ها را با استفاده از یک میله شیشه ای خمیده بر روی جداره داخلی ارلن فشار می دهند، که در اثر این فشار دانه های گرده از بساک ها خارج می شوند.
۲- مواد زائد بافت بساک با صاف کردن سوسپانسیون از خلال یک فیلتر نایلونی که قطر روزنه های آن اندکی از قطر دانه گرده بیشتر است، برای مثال ۴۰ میکرون برای توتون و ۱۰۰ میکرون برای ذرت از سوسپانسیون جدا می شوند. از آنجا که دانه های گرده کوچک، قدرت باززایی گیاه را ندارند، بایستی با استفاده از فلیتر کردن سوسپانسیون، تراکم میکروسپورهای بزرگتر، خوب و بادوام را افزایش داد.
۳- سپس سوسپانسیون دانه گرده با دور کم به مدت ۵ دقیقه سانتریفیوژ می شود. فاز رویی که محتوی مواد زائد بسیار ریز است، دور ریخته می شود، آنگاه توده دانه گرده را در محیط کشت تازه دوباره به صورت سوسپانسیون در آورده و حداقل دو بار شستشو داده می شود. میکروسپورهای حاصله با یک محیط کشت مناسب با تراکم ۱۰ تا ۱۰۰ میکروسپور در هر میلی لیتر مخلوط می شوند. سوسپانسیون نهایی با پیت به پتری دیش های کوچک انتقال داده می شود. برای اطمینان از تهویه مطلوب، ضخامت لایه کشت در پتری دیش بایستی در حداقل ممکن باشد.
۴- هر پتری دیش برای جلوگیری از تبخیر آب با پارافیلم درزگیری شده و در انکوباتور قرار داده می شود. میکروسپورهای پاسخ دهنده، به تولید جنین یا کالوس پرداخته و با انتقال آنها به محیط کشت مناسب می توان به نمو بیشتر و گیاه کامل رسید.
مزایا و معایب کشت بساک و دانه گرده:
کشت بساک ثابت کرده است که یک تکنیک مؤثر برای تولید گیاهان هاپلوئید می باشد. با این حال عیب عمده این روش این است که گیاهان حاصل نه فقط از دانه گرده بلکه از سایر اجزاء مختلف بساک (به ویژه در دو لپه ها) نیز منشأ می گیرند و در نتیجه جمعیتی با سطوح مختلف پلوئیدی به دست می آید. این مشکل را می توان با کشت دانه های گرده ایزوله شده، که مزیت های زیر را در بر دارد، رفع نمود:
۱- اثرات کنترل نشده دیواره بساک و سایر بافت های مرتبط دیگر، حذف شده و امکان تنظیم بهتر عوامل مختلف کنترل کننده آندروژنز فراهم می شود. البته در جایی که دیواره باک اثر تحریک کنندگی در فرآیند اندروژنز دارد، عدم وجود آن مشکل ساز است.
۲- با شروع از یک سلول منفرد، مراحل آندروژن را می توان مشاهده کرد.
٣- از آنجا که می توان میکروسپورها را به طور یکنواخت در معرض موتاژن های فیزیکی و شیمیایی قرار داد، برای انجام مطالعات موتاسیون زایی و ترانسفورماسیون بسیار مفید هستند
۴- تعداد گیاه بیشتری از هر بساک می توان به دست آورد.
منبع: کتاب اصول بیوتکنولوژی گیاهی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ ششم.
دیدگاهتان را بنویسید