تاریخ :۹ فروردین ۱۴۰۳
ساختمان اولیه ریشه

ساختمان اولیه ریشه

  • اگر یک ریشه جوان را در نظر بگیریم در آن چهار منطقه مجزا مشاهده می شود که عبارتند از :

    ۱- کلاهک ریشه:

    که از تعدادی سلول نامنظم و غیر متراکم که در کنار یکدیگر واقع شده اند تشکیل یافته است. کلاهک ریشه نقشی در جذب آب و مواد غذایی ندارد و گفته می شود محتوی موادی است که خاصیت ژئوتروپیسم مثبت را در گیاه ایجاد می کند یعنی موادی که رشد ریشه را به سمت اعماق خاک تقویت می کند. کلاهک به سیستم آوندی گیاه نیز مرتبط نمی باشد. هر چند در اکثر ریشه های جوان کلاهک دیده می شود اما ریشه برخی گیاهان مانند کاج نیز فاقد کلاهک می باشد.

    ۲- منطقه مریستمی:

    که در بالای کلاهک واقع شده و از تعداد زیادی سلول های کوچک و متراکم با دیواره نازک که محتوی مواد سیتوپلاسمی میباشند تشکیل شده است. در این منطقه سیتوپلاسم سلول ها در مقابل ورود آب به سختی مقاومت کرده و لذا نقش منطقه مریستمی هم در جذب آب و املاح حائز اهمیت نیست.

    ۳- منطقه تقسیم سلولی و طویل شدن سلول ها:

    در بالاتر از منطقه مریستمی و حدود چند دهم میلی متر بالاتر از کلاهک منطقه ای است که در آن سلول ها به سرعت طولانی می شوند و اندازه واکوئل ها در آن گاهی به چند دهم میلی متر می رسد.

    ۴- منطقه تمایز و اشتقاق سلولی:

    تمایز و اختصاصی شدن سلول ها از بالای منطقه طویل شدن سلول های ریشه آغاز می گردد. البته بسیار مشکل است که بتوان قسمت خاصی از ریشه را ناحیه تمایز سلولی دانست، زیرا مجزا شدن انواع سلول ها و بافت ها به فواصل مختلف از قسمت رأس ریشه صورت می گیرد. بطور کلی تفکیک و بوجود آمدن لوله های مشبک آوندی از فاصله ۲۵۰ میکرونی رأس ریشه یعنی از منطقه تقسیم سلولی صورت می گیرد. در صورتی که آوندهای آبکش از فاصله ۱۰۰۰ میکرونی قسمت رأس ریشه مشتق می شوند. پس از آن سلول های آوندهای چوبی بوجود می آیند.

    نظر به این که تقسیم سلولی، بزرگ شدن و مجزا شدن بافت ها پدیده های نسبتا مستقلی می باشند، روشن است که کنترل رشد ریشه بسیار پیچیده است:

    • مثلا مجزا شدن سلول ها و بافت ها حتی پس از متوقف شدن رشد ریشه بخصوص اگر به دلیل نامناسب بودن شرایط محیطی باشد ادامه دارد.
    • تولید ریشه های فرعی در فواصل دورتر از رأس ریشه اصلی نیز صورت می گیرد و این دلیل بر آن است که شرایط رشد برای ریشه های فرعی با شرایط رشد ریشه های اصلی متفاوت است. در نتیجه متمایز ساختن منطقه رشد و اشتقاق سلولی از نظر فاصله آن تا رأس ریشه غیرممکن است.
    • فاصه محل جدا شدن بافت ها تا رأس ریشه در مورد ریشه هایی که سریع رشد می کنند، بیش از ریشه هایی است که رشد آنها کند است و اگر رشد ریشه متوقف شود محل مجزا شدن بافت ها تقریبأ رأس ریشه بوده و ناحیه مریستمی بسیار کوچک خواهد شد.
    اکسوتروپی (exotropy)

    رشد ریشه و طولانی شدن آن ریتمیک است. معمولا رشد ریشه در شب بیش از روز است. بافت های سختی که از طرفین بوسیله خاک و از پشت بوسیله سلول های قدیمی تر تفویت می شوند به سلول های بزرگ شونده فشار وارد می آورند تا ریشه به طرف پایین حرکت کند. سرعت این حرکت حدود ۵ سانتی متر در روز یا بیشتر است.

    مسیر حرکت ریشه به دلیل عبور از نقاط کم مقاومت خاک و با عبور از اطراف دانه های ریگ و شن و موانع دیگر پیچاپیچ است اما علیرغم این انحرافات ریشه پس از عبور از مانع دوباره در همان مسیر مستقیم اولیه به حرکت خود ادامه می دهد. این حالت را اکسوتروپی (exotropy) گویند و در ریشه های چنار که گاهی طول مستقیم آنها تا ۲۵ متر می رسد، بخوبی قابل رویت است. طولانی شدن و بزرگ شدن ریشه ها فشار بسیار زیادی تولید می کند و این را می توانید از روی برآمدگی پیاده روها و یا ایجاد شکاف در سنگفرش ها مشاهده کنید.

    فروش ویژه به مدت محدود
    فروش ویژه بیش از ۳۰۰۰ رقم محصولات کشاورزی، انواع بذر با بسته بندی اورجینال و خانگی، انواع کودهای وارداتی اصل، ادوات و ابزارآلات با ضمانت اصالت کالا
    همین الآن خرید کنید
    • تشکیل آوندهای چوبی و آبکش اولیه

    بتدریج که سلول ها طویل شدن خود را از دست می دهند، تمایز آنها به اپیدرم، تارهای کشنده، پوست و استوانه مرکزی که ساختمان اولیه ریشه را تشکیل می دهد آغاز می گردد. بافت های هادی ریشه به جای آنکه مثل ساقه در اکثر گیاهان علوفه ای بصورت دستجاتی در اطراف مغز باشند توده جامدی را در مرکز ریشه تولید می کنند. آوندهای چوبی اولیه از تعدادی رشته های شعاعی تشکیل شده و آوندهای آبکش اولیه در بین آنها قرار می گیرند.

    • تشکیل کامبیوم، آوندهای چوبی و آبکش ثانویه

    لایه های نازک سلول های پارانشیمی که بین آوندهای چوبی و آبکشی قرار گرفته اند، بعدا تبدیل به کامبیوم (Cambium) شده و آوندهای چوبی و آبکش ثانویه را بوجود می آورند، لایه آخر را دایره محیطیه گویند که سلول های آن قدرت تقسیم خود را حفظ کرده و نه تنها انشعابات ریشه بلکه بافت های چوب پنبه ای کامبیوم را که در بسیاری از ریشه های پیر مشاهده می شود، تولید می کند.

    • تشکیل اندودرم، کاسپارین و تارهای کشنده

    اندودرم معمولا از یک لایه سلولی درست شده است و به دلیل ساختمان مشخص و مخصوصی که دارد بسیار مورد توجه گیاه شناسنان می باشد. در اوایل تشکیل بافت های چوب پنبه ای رشته هایی بنام کاسپارین (casparian) بصورت دیواره های حلقوی تولید می شوند که نقش آنها غیر قابل نفوذ کردن نسبت به آب و اجسام حل شدنی است.

    کاسپارین

    آنچه در جذب آب و املاح حائز اهمیت می باشد، وجود تارهای کشنده در ساختمان اولیه ریشه است. با تمایز یافتن سلول های اولیه به اپیدرم برخی از آنها به تارهای کشنده تبدیل می شوند. قسمت خارجی ریشه را اپیدرم، قسمت میانی را سلول های پوست و قسمت درونی را سلول های استوانه مرکزی تشکیل می دهند.

    منبع : کتاب رابطه آب و خاک و گیاه، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

    امتیاز شما به این مقاله چقدره؟

    میانگین امتیازات ۵ از ۵

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *