روش استخراج DNA و کاربرد آن
استخراج DNA چیست؟
روش استخراج DNA و کاربرد آن: به عبارت ساده تر، استخراج DNA، حذف اسید دئوکسی ریبونوکلئیک (DNA) از سلولها یا ویروسهایی است که در آنها وجود دارند. استخراج DNA روشی برای خالصسازی DNA با استفاده از روشهای فیزیکی و یا شیمیایی از نمونه DNA جدا شده از غشای سلول، پروتئینها و سایر اجزای سلولی است. فردریش میشر در سال ۱۸۶۹ برای اولین بار جداسازی DNA را انجام داد. استفاده از تکنیک جداسازی DNA باید منجر به استخراج کارآمد با کمیّت و کیفیت خوب DNA شود، که خالص است و از آلودگیهایی مانند RNA و پروتئینها عاری است.
برای استخراج DNA از روشهای دستی و همچنین کیتهای موجود در بازار استفاده میشود. برای استخراج DNA میتوان از بافتهای مختلفی از جمله خون، مایعات بدن، سیتولوژی آسپیراسیون سوزنی ظریف (FNAC)، بافتهای ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﻦ و ﭘﺎراﻓﻴﻨﻪ ﺷﺪﻩ، بخش بافت منجمد و… استفاده کرد. استخراج DNA شامل لیز شدن سلولها و انحلال DNA است که با روشهای شیمیایی یا آنزیمی برای حذف ماکرومولکول ها، لیپیدها، RNA و یا پروتئینها دنبال میشود.
استخراج DNA و کاربرد آن
استخراج DNA غالباً گام اولیهای در بسیاری از فرآیندهای تشخیصی است که برای شناسایی باکتریها و ویروسها در محیط و همچنین تشخیص بیماری و اختلالات ژنتیکی استفاده میشود. این تکنیکها شامل موارد زیر هستند:
۱- هیبریداسیون در محل فلورسنت (FISH)
یک تکنیک مولکولی است که از جمله برای شناسایی و برشمردن گروههای خاص باکتری استفاده میشود.
۲- چند شکلی طولی قطعات حاصل از برش ترمینال (T-RFLP)
T-RFLP برای شناسایی، توصیف و تعیین کمی الگوهای مکانی و زمانی در جوامع باکتریوپلانکتون دریایی استفاده میشود.
۳- تعیین توالی
بخشهایی از ژنومها یا کل آنها ممکن است به ترتیب و همچنین عناصر کروموزومی اضافی برای مقایسه با توالی موجود در پایگاه داده عمومی توالییابی شوند.
روش و مراحل استخراج DNA
۱- شکستن سلول ها برای آزاد سازی DNA
سلولهای موجود در نمونه را از طریق فیزیکی مانند آسیاب یا با ورتکس کردن از یکدیگر جدا کرده و در محلولی حاوی نمک قرار دهید. یونهای سدیم با بار مثبت در نمک به محافظت از گروههای فسفات دار منفی که در رشته DNA قرار دارند، کمک میکند. سپس یک شوینده اضافه کنید. مواد شوینده لیپیدهای موجود در غشای سلول و هستهها را تجزیه میکند. با از بین رفتن این غشاها، DNA آزاد میشود.
۲- جداسازی DNA از پروتئین ها و سایر بقایای سلولی
برای بدست آوردن یک نمونه تمیز از DNA، لازم است تا حد ممکن بقایای سلولی را بردارید. این کار را میتوان با روشهای مختلف انجام داد. غالباً یک پروتئاز (آنزیم پروتئین) به منظور تخریب پروتئینهای مرتبط با DNA و سایر پروتئینهای سلولی اضافه میشود. متناوباً، با فیلتر کردن نمونه، برخی از بقایای سلولی از بین میرود.
۳- رسوب DNA با الکل
در آخر، الکل سرد یخ (یا اتانول یا ایزوپروپانول) را با دقت به نمونه DNA اضافه کنید. DNA در آب حل میشود. اما در حضور نمک و الکل نامحلول است. با هم زدن ملایم لایه الکل با یک پیپت استریل، رسوب قابل مشاهده میشود و میتوان آن را بیرون کشید. اگر DNA زیادی وجود داشته باشد، ممکن است یک رسوب رشتهای و سفید مشاهده کنید.
۴- تمیز کردن DNA
اکنون نمونه DNA میتواند بیشتر خالص (تمیز) شود. سپس در یک بافر کمی قلیایی مجدداً معلق شده و آماده استفاده میشود.
۵- تأیید حضور و کیفیت DNA برای کارهای آزمایشگاهی بیشتر
از قرائت چگالی نوری گرفته شده توسط دستگاه اسپکتروفتومتر میتوان برای تعیین غلظت و خلوص DNA در یک نمونه استفاده کرد. روش دیگر، الکتروفورز ژل میتواند برای نشان دادن وجود DNA در نمونه شما و نشان دادن کیفیت آن استفاده شود. دانستن غلظت و کیفیت DNA مهم است.
دیدگاهتان را بنویسید