معرفی یونجه + آشنایی با گیاهشناسی یونجه و ارقام یونجه

معرفی یونجه + آشنایی با گیاهشناسی یونجه و ارقام یونجه

• نام علمی یونجه: Medicago sativa

در این مطلب از دی مگ به معرفی یونجه + آشنایی با گیاهشناسی یونجه و ارقام یونجه و اهمیت کاشت یونجه می پردازیم. یونجه alfa alfa یکی از اولین گیاهانی است که توسط انسان اهلی شده است. این گیاه مهمترین گیاه علوفه‌ای است که در نقاط مختلف جهان کاشت می‌شود و از این نظر ملقب به ملکه گیاهان علوفه‌ای است. قدیمی‌ترین گزارش‌ها حاکی از آن است که کشت گیاه علوفه‌ای یونجه در ۳۳۰۰ سال قبل هم انجام می‌شده است. قدمت کشت یونجه در ایران به دوران مادها و هخامنشی می‌رسد. این علوفه در دوره حکومت خشایارشاه هخامنشی از ایران به یونان و از آنجا به سایر کشورهای اروپایی منتقل گردید.

در دوره حکومت مادها یونجه به عنوان علف اسب مطرح بوده است و به همین جهت ریشه گیاهشناسی یونجه Herba media به معنی علف مادها است. امروزه عقیده اکثر دانشمندان بر این است که یونجه از آسیای صغیر، قفقاز، ایران و بلندی‌های ترکمنستان که دارای زمستان‌های سرد، تابستان‌های گرم و خشک و خاک‌های زهکش دار و اسیدیته ختثی هستند، منشأ گرفته است. کشورهای ایالات متحده امریکا، آرژانتین، شوروی سابق و کانادا نزدیک به ۷۰ درصد تولید جهانی یونجه را به خود اختصاص داده اند. سطح زیر کشت یونجه در ایران نزدیک به ۶۰۰ هزار هکتار است.

معرفی یونجه + آشنایی با گیاهشناسی یونجه و ارقام یونجه

معرفی یونجه + آشنایی با گیاهشناسی یونجه و ارقام یونجه

اهمیت کاشت یونجه

اهمیت یونجه صرفاً منحصر به تولید علوفه نیست، بلکه موارد ذیل تعدادی از مهمترین مزیت‌های این گیاه است:

۱. کاشت یونجه باعث توسعه دامپروری در تمام مناطقی که شرایط اقلیمی اجازه تولید این گیاه را می‌دهد، می‌شود.
۲. یونجه دارای دامنه سازگاری وسیعی نسبت به شرایط اقلیمی متفاوت است و می‌توان آن را به صورت خالص یا مخلوط با سایر گیاهان علوفه‌ای کشت نمود.
۳. یونجه در بهار زودتر از سایر گیاهان علوفه‌ای نمو پیدا می‌کند.

۴. یونجه در مقابل عوامل نامساعد اقلیمی نسبتاً مقاوم است و در هر سال بسته به طول فصل رشد و سایر عوامل محیطی تعداد چند چین علوفه تولید می‌کند.
۵. یونجه توانایی هم زیستی با باکتری‌های رایزوبیوم (Rhizobium meliloti) را داشته و باعث افزایش نیتروژن در خاک مزرعه می‌گردد.
۶. دارای ریشه‌های عمیق بوده و مقاوم به خشکی است.
۷. ارزش غذایی علوفه یونجه بالا است به نحوی که غنی از پروتئین و سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌ها خصوصاً ویتامین A است.
۸. یونجه دارای عملکرد علوفه خوبی در سال است و در بعضی مناطق ۱۵-۱۰ چین علوفه در سال تولید می‌نماید.
۹. یونجه باعث کاهش حرکت روان آبی در سطح مزرعه شده و مانع فرسایش خاک می‌شود.
۱۰. به دلیل تولید شهد فراوان توسط گل‌های گیاه یونجه، منبع خوبی برای پرورش و توسعه صنعت زنبورداری برای تولید عسل است. سطح زیر کاشت جهانی یونجه در سال ۲۰۰۶ حدود ۱۵/۲ میلیون هکتار و متوسط تولید آن در هر هکتار ۲۸/۷ تن بوده است.

آشنایی با گیاهشناسی یونجه

• ریشه یونجه

یونجه گیاهی چندساله و دائمی است. این گیاه دارای یک ریشه اصلی به نام Tap root است. که نسبتاً ضخیم بوده و به منزله انبار ذخیره کننده هیدرات کربن برای گیاه است. ریشه یونجه ممکن است تا عمق ۳-۲ متری در خاک نفوذ پیدا کند. اگرچه تحت شرایط مساعد ممکن است تا عمق ۲۰ متری هم در خاک گسترش یابد. این خصوصیت باعث می‌گردد گیاه از آب‌هایی که در اعماق خاک قرار دارند استفاده کرده و در نتیجه مقاوم به خشکی گردد.

آشنایی با گیاهشناسی یونجه

یونجه علاوه بر ریشه اصلی، دارای ریشه‌های جانبی فراوانی است که از سلول‌های حاشیه استوانه مرکزی ریشه اصلی منشأ می‌گیرند. رشد ریشه اصلی در خاک‌های سبک زیاد اما در خاک‌های سنگین و متراکم کم می‌باشد. و به جای آن در این شرایط ریشه‌های فرعی گسترش می‌یابند. رابطه هم زیستی که بین ریشه گیاه یونجه و باکتری‌های رایزوبیوم تثبیت کننده نیتروژن هوا وجود دارد باعث می‌گردد بعد از گذشت چند هفته از رشد و نمو، این گیاه دیگر نیازی به نیتروژن اضافه شده به صورت کود به خاک نداشته باشد.

باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن عمدتاً روی ریشه‌های فرعی قرار دارند. پس از هر برداشت مقدار زیادی از ریشه‌های فرعی خشک شده و به مواد آلی خاک اضافه می‌گردد. کشت و کار یونجه نه تنها از نظر تثبیت نیتروژن، بلکه از لحاظ مقدار ماده آلی که به صورت بقایای ریشه در خاک به جای می‌گذرد، باعث بالا بردن حاصلخیزی و بهبود ساختمان خاک می‌شود.

• ساقه یونجه

یونجه معمولی گیاهی چندساله بوده و دارای ساقه‌های مستقیم است. تعداد ساقه در یونجه بسته به مراحل و زمان برداشت بین ۴-۵ عدد متغیر است. ارتفاع ساقه به طور میانگین حدود ۱۰۰-۶۰ سانتی متر تغییر می‌کند و ممکن است گاهی به ۱/۵ متر هم برسد. در بالاترین قسمت ریشه، طوقه (Crown) وجود دارد که جوانه‌های تشکیل دهنده ساقه در این قسمت قرار دارند. بعد از هر چین به جای ساقه‌های برداشت شده، ساقه دیگری از محل طوقه تولید می‌شود. مقدار پروتئین در برگ یونجه در مقایسه با ساقه یونجه بیشتر است. بسته به واریته و مرحله‌ای که برداشت صورت می‌گیرد، درصد پروتئین در برگ و ساقه متفاوت است. به طور کلی هرچه درصد برگ از کل وزن خشک اندام‌های هوایی گیاه بیشتر باشد، کیفیت غذایی علوفه بیشتر خواهد بود.

ساقه یونجه سبز رنگ، توپر یا توخالی و تقریباً بدون کرک است. بر روی ساقه‌هایی که در یونجه به وجود می‌آید شاخه‌های فرعی و کوچک نسبتاً زیادی دیده می‌شود. ساقه یونجه گره دار و تعداد میان گره در آن متغیر است. بر روی ساقه برگ‌های گیاه به صورت سه برگچه‌ای قرار دارند. نکته مهم در تشخیص برگچه‌های یونجه این است که برگچه وسطی دارای دمبرگ خمیده‌ای است و یک سوم از طول برگ مضرس است. ضخامت ساقه و تعداد شاخه‌های فرعی بر کیفیت محصول یونجه تأثیر گذار است. هر قدر ساقه ظریف‌تر و شاخه‌های فرعی بیشتر باشد کمیت و کیفیت علوفه مطلوب‌تر خواهد بود.

• طوقه یونجه

طوقه یونجه از بخش‌های حساس گیاه می‌باشد و چنانچه نزدیک به سطح زمین واقع گردد، احتمال از بین رفتن آن وجود دارد. به همین دلیل یخ زدن‌های مکرر در طول زمستان باعث می‌شود که خاک پوک شده و باعث بالا آمدن طوقه می‌شود که در نتیجه آن احتمال قطع شدن طوقه (Heaving) وجود دارد. این پدیده باعث کاهش عملکرد و تنک شدن شدید مزرعه یونجه می‌شود.

مشخصات برگ، گل آذین، گل، گلبرگ و کاسبرگ یونجه

• به طور کلی نسبت برگ به کل وزن اندام‌های هوایی یونجه بر حسب مرحله برداشت بین ۴۵ تا ۵۰ درصد تغییر می‌کند.
• گل آذین گیاه، خوشه‌ای نیمه متراکم بوده و دارای تعداد زیادی گل است.
• گل‌های یونجه نامنظم و بر حسب گونه به رنگ‌های مختلف ارغوانی، آبی، زرد و الوان دیده می‌شوند.
• خامه گل متشکل از پنج گلبرگ آزاد و نامنظم است که هریک دارای نام خاصی است.
• گلبرگ بزرگ را درفش (Standard)، گلبرگ‌های طرفین را بال (wing) و ۲ گلبرگ پایینی را که شکل زورق یا ناودان دارند ناو (Kell) می‌گویند.
• تعداد کاسبرگ‌های گل ۵ عدد و هر گل دارای ۱۰ پرچم است که ۹ عدد آن‌ها به هم چسبیده و یک عدد آزاد است. حالت دیادلفوس.

معرفی یونجه + آشنایی با گیاهشناسی یونجه و ارقام یونجه

جشنواره پاییزه

جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع

همین الآن خرید کنید

میوه یونجه

میوه یونجه به شکل مارپیچی و در داخل آن به طور متوسط ۶-۵ دانه وجود دارد.

دانه یونجه

دانه یونجه به رنگ سبز زیتونی است و وزن هزار دانه آن حدود ۲ گرم است.

گرده افشانی در یونجه

در یونجه خود گرده افشانی انجام می گیرد. اما در یک گونه ۸۰ تا ۹۰ درصد مادگی گل ها معمولاً با دانه های گرده غیر از دانه های گرده همان گل یا گونه، بارور می شوند. بین یونجه گل زرد (Medicago falcata) و یونجه معمولی (Medicago sativa) که در مجاورت هم بوده اند، ۷۵ تا ۸۰ درصد آمیختگی صورت گرفته است. در اثر خود باروری گل ها، میزان محصول علوفه و همچنین مقدار بذر تولیدی کاهش می‌یابد.

آزادشدن اعضای جنسی گل را که در نتیجه باز شدن دو بخش ناو از هم صورت گیرد، تریپینیگ Tripping می‌گویند. عوامل مختلفی باعث تریپینیگ می‌شوند. دانشمندان عامل اصلی تریپنیگ را که باعث گرده افشانی گل می‌شود، حشرات و خصوصا زنبورهای عسل می‌دانند. علاوه بر این عوامل محیطی همچون حرارت زیاد، رطوبت کم و وزش نسیم ملایم از عوامل ایجاد کننده تریپینگ هستند که باعث افزایش تولید بذر در گیاه می‌شوند. به طور کلی از نظر تعداد، تریپینگ ناشی از عوامل محیطی در قیاس با تریپینگ حاصل از حشرات کمتر است. بر اثر آزاد شدن اعضاء جنسی و عمل تریپینگ، کلاله مادگی خراشیده شده و ترشحاتی از آن خارج می‌شود که دانه‌های گرده در داخل این ترکیبات جوانه می‌زنند.

دکتر فاطمه سکه چی