گزنه و خواص گیاه گزنه

گزنه و خواص گیاه گزنه nettle

طبق استاد تاریخی رومی ها و لشکر سزار برای اولین بار گزنه را به انگلستان بردند چون آنها فکر می کردند که به چیزی نیاز دارند که آنها را گرم کند و تا همین اواخر هم مالیدن گزنه به پوست برای دردهای روماتیسمی و آرتروز مصرف می شد. گزنه  و خواص گیاه گزنه هنوز هم مصرف پزشکی دارد. در دامپزشکی هم  کاربرد دارد. در این مطلب از دی مگ به بررسی مواردی از جمله گیاهشناسی و خواص گیاه گزنه در درمان بیماری می پردازیم.

گیاهشناسی گزنه

گیاه گزنه گیاهی است که نادیده گرفته شده است و در کشاورزی معاصر به عنوان علف هرز از آن یاد می کنند.

• گزنه (Urtica dioica) گیاهی چند ساله بومی اروپا است.
• در حال حاضر به وفور در سراسر معتدل آمریکای شمالی یافت می شود.
• گزنه یکی از اجزای زیرزمینی رایج جوامع ساحلی است. 
• در باتلاق‌ها و علفزارها و در مجاورت باتلاق‌ها و مراتع و در مناطق آشفته دیده می‌شود.
• ریشه های های گزنه گسترده هستند.
• بیشتر در جنگل‌های مرطوب اغلب در زیر توسکا که خاک آن نرم و سیاه است رشد می‌کند.
• ساقه ها صاف و سفت هستند.
• برگ ها سبز تیره، قلبی شکل، دندانه دار ریز و در انتها مخروطی هستند.
• برگ ها در مقابل یکدیگر در امتداد ساقه رشد می کنند.
• حاوی موهای زائد هستند که هنگام لمس مواد شیمیایی سوزاننده را آزاد می کنند.
• حداکثر رشد ریشه در بهار قبل از گلدهی رخ می دهد.
• بذرها را می توان در اواخر پاییز کاشت تا جوانه زنی در بهار یا تابستان آینده انجام شود.
• گزنه از اواسط اردیبهشت تا اوایل تیرماه گل می دهد.
• رنگ بذر گزنه شبیه به رنگ بذر تره  و از آن زرد و تر و درخشان تر و از تخم تره کوتاهتر است.

گیاهشناسی گزنه

در مکان‌های سایه به خوبی رشد و تولید دانه می‌کند اما در مکان‌های آفتاب کامل بذر بیشتری تولید می‌کند.  زمان تکثیر و کاشت باید مراقب بود که کرک‌های روی برگ و ساقه حاوی اسید فرمیک هستند که در صورت لمس به پوست تزریق می‌شود. در خاک غنی از نیتروژن به خوبی رشد می‌کند.

خواص گیاه گزنه

گزنه سابقه دارویی طولانی دارد. در اروپای قرون وسطی از آن به عنوان مدر و برای درمان درد مفاصل استفاده می‌شد. علاوه بر این، صد‌ها سال است که برای درمان کم خونی، اگزما، آرتریت و نقرس استفاده می‌شود. سایر کاربرد‌های طب عامیانه ترمیم زخم و درمان سبوره پوست سر است.

دارای طبیعت خنک، خشک قابض و کمی تلخی است. گزنه آهن خاک را جذب می‌کند بنابراین سرشار از آهن است و از آن می‌توان شربت خوبی برای افرادی که دچار کم خونی هستند درست کرد. وجود مقدار زیادی ویتامین ث باعث می‌شود که آهن آن به خوبی جذب بدن شود. از ریشه آن به طور سنتی به عنوان حالت دهنده مو‌های سر استفاده می‌شود. اخیراً کشف شده است که ریشه در جلوگیری از بزرگ شدن پروستات کمک می‌کند. به طور قابل توجهی قند خون و کورتیکوسترون پلاسما را کاهش می‌دهد. گزنه باعث دفع اسید اوریک از بدن می‌شود و داروی مناسبی برای افرادی که دچار نقرس و آرتروز هست.

از خواص گیاه گزنه ادرار‌آور، قابض، تقویت‌کننده بدن، جلوگیری‌کننده از خونریزی، تقویت‌کننده گردش خون، افزایش دهنده‌ی جریان شیر و پایین آورنده قند خون می‌باشد. کاربرد بالینی مدرن گزنه در مدیریت علائم هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)، علائم قلبی عروقی، دیابت، آرتریت و رینیت آلرژیک است.

دیگر فواید گیاه

به هر جای بدن که برخورد کند روده‌ها را هم می‌گزد. بعضی گویند گزنه چندان گرمی‌زا نیست و بادآور است و بسیار زداینده و زخم‌ها را نمی‌گزد و چنانچه با گوشت بپزند تأثیری در آن نمی‌ماند.
ضمادش که همراه سرکه باشد دمل‌های درونی را می‌ترکاند و سود می‌رساند و در مداوای ورم سخت، مفید است. اگر خاکستر با تخم آن را ضماد کنند در ورم سرطانی سودبخش است. خاکستر مخلوط با نمک در مداوای زخم دندان سگ و زخم‌های پلید و سرطانی مفید است. ضمادش که با نمک باشد پیچش مفاصل را بر طرف می‌نماید.

خواص گیاه گزنه

کوبیده برگ این گیاه خون دماغ را قطع می‌کند، بذر آن بندآمدگی‌ها را باز می‌کند، ضماد تخمش دندان کشیدن را آسان می‌کند و بر ورم‌های پشت گوش بگذارند سودمند است.
گیاه و افشره جو، یا گزنه‌ای را که در افشره جو بپزند و بخورند سینه را تنقیه می‌کند و خلط‌های پرمایه و هر چه در سینه باشد خارج می‌شود. خاصیت بذر بیشتر است و در درمان برونشیت، تنگی نفس و  سر درد استفاده می‌شود. اگر بذر گزنه با پیاز و تخم مرغ بخورند شهوت‌انگیز است.

خواص گزنه در بیماری زنان

تخم گیاه گزنه را با مر بپزند و بخورند، یا تخم را با مر شیاف کنند و بردارند حیض را براه می اندازد و رحم را باز می کند. ضماد برگ سبز آن برآمدگی رحم را فرو نشانده، از زدایندگی که دارد نه از قوت اسهالی بلغم خام و سایر بلغم ها را بیرون می دهد.
روغن گزنه از روغن کاجیره مسهل تر است. پخته برگ گزنه با صدف ملین است اگر بخواهند که اسهال شدید نباشد مغز دانه گزنه را با قاوت می سایند و در آب انگور کهنه می ریزند و می نوشند. کسی که این مسهل را می نوشد باید کمی از روغن گل را بعد از آن بنوشد که گلویش نسوزد.

جشنواره پاییزه

جشنواره فروش بذر های خاص و کمیاب با بیش از ۱۲۰۰ رقم تنوع

همین الآن خرید کنید

جزئیات مورفولوژیکی کرک های گیاه

اسفنج‌ها می‌توانند بافت مناسبی برای شکار کرک‌های گزنه برای استخراج سم زنده تازه و خام تقریباً ۵ میلی لیتری روی منبع اسفنجی به مدت ۵ دقیقه می‌باشند. به عنوان یک گیاه منفرد یا در ترکیب با گیاهان دیگر، برای افزایش رشد و تحریک ایمنی ماهیان پرورشی به کار می‌رود. بنابراین ماهی را قادر می‌سازد تا در برابر عفونت‌های باکتریایی مقاوم‌تر باشد.

منابع:

1. کتاب داروهای گیاهی، نویسنده دکتر فرهاد همت خو، ۱۳۸۳
2. بانک جامع اطلاعات دارویی، نشریه مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان، ۱۳۸۵

دکتر سیده آسیه موسوی