گزینش سیستم آبیاری در کشاورزی
گزینش سیستم آبیاری در کشاورزی: محدودیت منابع آب و رشد روز افزون جمعیت، کشورهای جهان را به بالا بردن تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح و بهره وری بهینه از منابع آب و خاک با استفاده از روش های نوین آبیاری سوق داده است. با پیشرفت علم آبیاری و توسعه فنون ساخت تجهیزات آنها، بخصوص در آبیاری تحت فشار، روش های جدید جهت افزودن راندمان آبیاری در شرایط مختلف ابداع گردید.
بطور کلی سیستم های آبیاری متداول به دو دسته تحت فشار و ثقلی تقسیم بندی می شوند. سیستم آبیاری تحت فشار شامل آبیاری بارانی و قطره ای است. سیستم آبیاری قطره ای ثقلی Gravity Drip Irrigationبطور کلی شامل آبیاری نواری، شیاری و کرتی می باشد.
گزینش سیستم آبیاری در کشاورزی برای هر طرح باید به گونه ای انجام پذیرد که ضمن به حداکثر رساندن راندمان استفاده از آب و تطابق کامل با شرایط منطقه، هزینه ها و مشکلات بهره برداری و نگهداری را به حداقل برساند. عدم گزینش صحیح سیستم آبیاری مناسب برای یک شبکه آبیاری، بخصوص در سیستم های آبیاری تحت فشار که به تجهیزات خاصی نیاز دارند، موجب اتلاف وقت و هزینه بسیار در مراحل مختلف طراحی و اجرا، و چه بسا غیر اقتصادی شدن طرح گردیده.
در نتیجه موجب عدم بهره برداری بهینه و اتلاف منابع ارزشمند آب و خاک منطقه خواهد شد. در مراحل اولیه مطالعات شبکه آبیاری، معمولاً به دلیل کمبود اطلاعات و همچنین عدم پیشرفت طراحی ها و از طرفی تنوع سیستم های آبیاری، بخصوص در آبیاری بارانی، انتخاب گزینه های برتر جهت ادامه مطالعات بسیار دشوار و وقت گیر می باشد.
عوامل کلی مؤثر بر گزینش سیستم آبیاری
۱- شرایط اقلیمی منطقه
شامل فاکتورهای سرعت باد و دمای هوا می باشند که در گزینش سیستم آبیاری کشاورزی موثر می باشد.
۲- وضعیت توپوگرافی
شامل پارامترهای شیب عمومی، شیب موضعی و همچنین عوامل طبیعی یا مصنوعی موجود در اراضی می باشد.
۳- شرایط تأمین انرژی
این عامل نشان دهنده اختلاف ارتفاع بین اراضی و منبع تأمین آب می باشد.
۴- مشخصات خاک
مهمترین پارامترهای خاک زراعی که در گزینش سیستم آبیاری در کشاورزی بسیار مؤثر بوده و همچنین قابل اندازه گیری می باشند، عبارتند از:
- نفوذ پذیری و ظرفیت زراعی یا ظرفیت نگهداری آب و خاک،
- هدایت الکتریکی
- و پی اچ (PH)
۵- کیفیت آب آبیاری
پارامترهای در نظر گرفته شده در ارتباط با کیفیت آب آبیاری عبارتند از:
- غلظت مواد معلق،
- اسیدیته یا شوری آب،
- میزان غلظت سدیم و کلرور
- و همچنین غلظت مواد بیولوژیک و باکتری ها.
۶- کمیت آب آبیاری
این عامل نسبت اراضی قابل کشت را به میزان آب قابل دسترس جهت آبیاری می سنجد که در دو عامل مهم مورد بررسی قرار گرفته است. اولین عامل نسبت اراضی به میزان آب موجود را براساس هیدرومدول یک مقایسه نموده و در عامل دوم راندمان آبیاری هر یک از سیستم ها مقایسه شده است.
۷- نوع محصول
الگوی کشت برای یک طرح شبکه آبیاری براساس عوامل مختلف فنی، اقتصادی، فرهنگی و طبیعت منطقه انتخاب می گردد. سه عامل:
- عمق توسعه ریشه،
- ارتفاع محصول
- میزان تراکم کشت در انتخاب سیستم آبیاری مناسب مؤثر می باشند.
۸- زمینه های فرهنگی
نگهداری و بهره برداری صحیح از روش های نوین آبیاری به سطح فرهنگی و اجتماعی مردم منطقه و عامل امنیت بستگی زیادی دارد که وجود سوابق قبلی استفاده از این سیستم ها در منطقه، از جنبه های مثبت و توجیه کننده خواهد بود.
۹- نیروی انسانی
نیروی انسانی مورد نیاز به دو دسته، متخصص و ماهر و همچنین نیمه ماهر و کارگر تقسیم می گردند. که بهره برداری از سیستم های آبیاری مکانیزه به نیروی متخصص بیشتری نیاز خواهد داشت.
دیدگاهتان را بنویسید