در این مطلب از دی مگ،۴گونه از عقرب های خطرناک و کشنده ایران معرفی گردیده است با ما همراه باشید. عقرب ها موجوداتی هستند که در علم طبقه بندی یا تاکسونومی به رده عنکبوتیان و راسته عقرب ها تعلق دارند.تمامی گونه های عقرب در دنیا توانایی انتفال زهر از طریق دم خود را دارا هستند. با توجه به نوع گونه عقرب اثر گزش(Sting) آنها از علائمی مشابه زنبور گزیدگی تا خطر احتمال مرگ متغیر است.در مقیاس کلان میتوان گفت،گونه هایی از عقرب که در مناطق و اقلیم هایی با آب و هوای گرم پراکنش دارند از زهر( venom) خطرناک تری برخودار هستند،اما به عنوان اصل کلی قلمداد نمیشود.زهر عقرب را می توان به دو گروه بافت گرا و عصب گرا تقسیم بندی کرد.
نیش عقرب سیاه کشنده است؟
رنگ عقرب ها برخلاف تصور رایج هیچ تاثیری بر خطرناک و کشنده بودن و یا نبودن آنها ندارد و گونه های خطرناک عقرب میتوانند در رنگ مختلفی مانند زرد،سیاه ،قهوه ای روشن ،قهوه ای دیده شوند.در واقع هیچ ارتباطی بین رنگ گونه های مختلف عقرب و زهر آنها وجود ندارد.به عنوان مثال عقرب امپراطور،گونه ای است با ظاهری سیاه رنگ که در کشور هندوستان پراکنش دارد اما این گونه از زهر ضعیفی برخوردار است.
اثر گزش عقرب ها از علائمی مشابه زنبور گزیدگی تا خطر احتمال مرگ متغیر است.همچنین لازم به ذکر است،تنها گونه های اندکی از عقرب ها برای انسان مهلک و کشنده هستند.از ۱۷۵۰ گونه عقرب گزارش شده در جهان تنها در حدود ۳۰ الی ۴۰ گونه از آنها برای انسان خطرناک و کشنده است.
۴گونه از عقرب های خطرناک و کشنده ایران_ تصویری از گونه عقرب امپراطور
انواع عقرب های ایران
بیش از ۵۰ گونه عقرب در کشور ایران پراکنش دارند.بیشتر عقرب های ایران به خانواده Buthidae تعلق دارند.در میان تمام گونه های عقرب که در کشور پراکنش دارند،تنها چهار گونه از آنها از عقرب های خطرناک و کشنده ایران قلمداد میشود که در صورت عدم اقدام به درمان میتوانند منجر به مرگ فرد مصدوم گرددند.از ۴ گونه از عقرب های خطرناک و کشنده ایران سه گونه از آنها به خانواده Buthidae و یک گونه از آنها به خانواده Hemiscorpiidae تعلق دارند.
۴ گونه از عقرب های خطرناک و کشنده در کشور
در دی مگ ۴گونه از عقرب های خطرناک و کشنده ایران بر اساس بیشترین میزان تلفات و آسیب های وارده به فرد مصدوم تهیه شده است.
۱_ عقرب گادیم معمولی (Hemiscorpius lepturus)
در دنیا در حدود ۱۲ جنس از خانواده عقرب های گادیم(Hemiscorpiidae) وجود دارد که از این تعداد یک گونه در ایران پراکنش دارد. بارزترین خصوصیات ظاهری این گونه داشتن دم بسیار باریک است که کلید شناسایی مناسبی برای این گونه می باشد.این عقرب از زهر بسیار خطرناکی برخوردار است و خطرناک ترین عقرب ایران قلمداد میشود.زهر این گونه از نوع زهر بافت گرای بسیار قدرتمند است.
- پراکنش جهانی:ایران،پاکستان،عراق و یمن.
- پراکنش در ایران: اردبیل، اصفهان ، خوزستان ، همدان، ایلام، بوشهر، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، کهگیلویه وبویر احمد، گیلان، لرستان، مرکزی هرمزگان
- وضعیت در کشور: فراوان
۴گونه از عقرب های خطرناک و کشنده ایران – عقرب گادیم معمولی
۲_عقرب دم پهن سیاه (Androctonus crassicuda)
این عقرب در تمام استان های کشور پراکنش دارد و در اکثر مناطق مختلف و زیستگاه های متفاوت سکونت دارند. عموما در مناطق خشک بیابانی در میان شاخه ها و بوته های خشک،زیر سنگ ها یا در دیوارهای قدیمی و یا گلی یافت میشوند.این عقرب یکی از خطرناک ترین عقرب های ایران محسوب می شود که در صورت عدم درمان فرد مصدوم در زمان مناسب می تواند منجر به مرگ فرد گردد.زهر این گونه از نوع عصب گرا است.این عقرب به خانواده Buthidae تعلق دارد.
- پراکنش در جهان:خاورمیانه،قفقاز،آفریقای شمالی
- پراکنش در ایران: در تمامی استان ها
- وضعیت در کشور: فراوان
عقرب دم پهن سیاه
۳_عقرب دم پهن بلوچی (Andoctonus baluchinuus)
در مناطق با اقلیم خشک و بیابانی ، زیر سنگ ها ، بوته ها و شاخه های خشک و دیوار های گلی یا قدیمی یافت می شوند ، این عقرب نیز مشابه عقرب دم پهن سیاه به یک جنسAndactonus تعلق دارند.این عقرب از زهر مهلکی برخوردار است.این عقرب به خانواده Buthidae تعلق دارد.
- پراکنش در جهان:افغانستان،ایران،پاکستان
- پراکنش در ایران: سیستان بلوچستان و اصفهان
- وضعیت در کشور: نامشخص
عقرب دم پهن بلوچی
۴_عقرب سولسی (Hottentotta saulcyi)
انتهای دم و سر این گونه عقرب به رنگ تیره می باشد، عقرب سولسی در مناطق و زیستگاه های کوهستانی سکونت دارند. این گونه معمولا در زیر سنگ ها و استپ های صخره ای دیده میشود و از زهر خطرناکی برخوردار است.
- پراکنش درجهان:سوریه،افغانستان،ایران،ترکیه و عراق.
- پراکنش در ایران :آذربایجان شرقی،آذربایجان غربی،اردبیل،اصفهان، البرز،ایلام،بوشهر،تهران،چهارمحال و بختیاری،خراسان شمالی،خوزستان، زنجان،فارس،قزوین،کردستان،کرمان،کرمانشاه،کهگیلویه و بویر احمد،گلستان، لرستان، هرمزگان،همدان،مرکزی
- وضعیت در کشور:فراوان
عقرب سولسی
کمک های اولیه در صورت عقرب گزیدگی
نوع گونه عقرب و نوع زهر همچنین خصوصیات ظاهری فرد مصدوم مانند وزن فرد ، قد و سن میتواند در اثر گذاری زهر اثرگذار است.از نشانه های کلی عقرب گزیدگی میتوان به درد شدید و نشانه هایی از قرمزی پوست و تاول در ناحیه گزیده شده،اختلال در تنفس( مخصوصا در زهر های عصب گرا)، اختلال در دفع ادرارر،تاری دید،اسهال، نامنظم شدن ضربان قلب،بی حالی،تشنج اشاره کرد.در زهر های بافت گرا مانند زهر عقرب گادیم معمولی خطر بافت مردگی سلول های پوستی یا نکروز امکان پذیر است.
کمک های اولیه در صورت مشاهده عقرب گزیدگی:
- در عقرب گزیدگی باید ابتدا کلیه وسایلی از قبیل ساعت، انگشتر و یا دستنبد در ناحیه آسیب دیده از فرد جدا شوند.
- برای کمک به فرد مصدوم بهتر است از داروی ضد هیستامین مانند دیفن هیدرامین در صورت واکنش های آلرژیک استفاده گردد.
- از خوردن و آشامیدن فرد مصدوم (مخصوصا در زهرهای عصب گرا) تا زمان انتقال به بیمارستان خوداری شود.
- استفاده از کمپرس یخ نیز در ناحیه گزیده شده می تواند مفید باشد اما باید توجه گردد از گذاشتن یخ به صورت مستقیم بر روی سطح پوست جلوگیری شود.
- در صورت وجود اختلال تنفسی در فرد مصدوم ماساژ قلبی و یاCPR ضروری است.
- در صورت مشاهده واکنش های آلرژیک در فرد مصدوم از داروی ضد هیستامین مانند دیفن هیدرامین استفاده شود.
- داوری آسپرین و یا استامینوفن به منظور کاهش درد میتواند مفید باشد.
- کمی بالاتر ازناحیه گزیده شده با بانداژ بسته شود اما قابل توجه است بانداژ نباید بسیار محکم بسته شود به صورتی که از ورود شریان به ناحیه آسیب دیده جلوگیری کند.
منبع:
- راهنمای میدانی عنکبوت ها و عقرب های ایران،علیرضا زمانی، انتشارات ایرانشناسی،۱۳۹۵٫
- .The Survival Medicine Handbook,Josph Alton and Amy Alton,Doom and Bloom,2013
دیدگاهتان را بنویسید