زنگ زرد از مهم ترین و شایع ترین زنگ های غلات است. این زنگ همه ساله در نواحی مختلف ایران با شدت های متفاوت بروز می کند و خسارت می زند. در دامنه کوهستان های البرز و زاگرس در سالهایی که شرایط برای بروز بیماری فراهم است. اپیدمی بیماری واقع می شود. رنگ زرد بیشترین خسارت را تقریبا در میان سایر زنگ های غلات در ایران دارد.
زنگ زرد گندم از ریسه های موجود در بافت برگ و همچنین از اوردیوسپورهای باقی مانده و یا از آنهایی که از طریق باد از سایر میزبان های دوردست آمده است، منشأ می گیرد (شکل ۱-۱ ). عوامل محیطی مؤثر در بروز و توسعه بیماری شامل دما و رطوبت مناسب، وجود علف های هرز گندمیان و ارقام حساس می باشند. گاهی به وسیله اوردیوسپورهایی که در گندمیان مناطق مرتفع تر قرار دارند، آلوده می شوند. از آنجایی که ریسه ها، سرمای تا ۵°C- را می توانند تحمل کنند. آلودگی ممکن است در سراسر پاییز و زمستان صورت گیرد. توسعه بیماری در دمای ۱۰ – ۱۵ C° همراه با شبنم و باران ملایم بسیار سریع اتفاق می افتد. آلودگی معمولا اگر دمای شب بیشتر از ۱۸°C شود کاهش یافته و یا متوقف می گردد .(جدول ۱-۱).
قارچ عامل زنگ زرد دارای نژادهای فیزیولوژیکی متعددی است. تاکنون حدود ۶۵ نژاد فیزیولوژیکی برای آن شناسایی شده است. تشکیل اوردیوسپورها روی دانه ها و یا چسبیدن آن ها به دانه، خود نوعی راه انتقال بیماری از سالی به سال دیگر است.
شکل ۱-۱ چرخه بیماری و زندگی Puccinia striiformis f. sp . triticiعامل زنگ نواری گندم
جدول ۱-۱ شرایط مناسب مورد نیاز زنگ زرد / نواری گندم
به طور کلی زنگ زرد، باعث خشکیدن برگ و غلاف و یا قسمتی از براکته های سنبله می گردد. دانه های حاصله از بوته های بیمار کوچک و سبک تر از دانه های سالم هستند. دانه های بوته های زنگ زده دارای سطحی چین و چروک دار بوده و کمی زودتر می رسند. علت زود رسیدن دانه ها مربوط به خشک شدن تمام یا قسمتی از سنبله می باشد. آلودگی برگ های پایینی تأثیر کمتری در کاهش محصول دارد. در صورتی که آلودگی برگ های بالایی موجب خسارت بیشتری روی محصول می شود. حساس ترین مرحله، مرحله ظهور برگ پرچم و مرحله تشکیل خوشه است. هر چه آلودگی برگ پرچم بیشتر باشد میزان خسارت وارد به محصول بیشتر خواهد بود.
منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران
نویسنده : دکتر بهرام شریف نبی
دیدگاهتان را بنویسید