علایم بیماری
پوسیدگی قهوه ای ریشه چغندرقند در مرحله گیاهچه ای و در مراحل پیشرفته یعنی موقعی که ریشه ها بزرگ و ستبر شده اند می تواند گیاه را آلوده نماید. خسارت آن بیشتر در اواسط دوره رشد جلب توجه می نماید. در مرحله گیاهچه ای بیماری به سرعت موجب پوسیدگی ریشه می شود. در مدت کمی گیاه جوان را از پای در می آورد و باعث مرگ گیاهچه می شود.علایم به صورت زخم های کوچک یا عمیق (شانکر) روی غده یا ریشه اصلی دیده می شود. گاهی ریسه های قارچ عامل بیماری نیز روی زخم ها و شانکرها به وجود می آید. در دمبرگ پوسیده گاهی فرم جنسی قارچ دیده می شود. (شکل ۱-۱).
گیاهچه ها به علت حساسیت زیاد و ضعف و فقدان قدرت مقابله کافی با بیماری بسرعت از پای در می آیند ولی چون بذر چغندرقند با تراکم زیاد در مزرعه کاشته و سپس تنک می شود، در عمل هرچند که مقدار زیادی از گیاهچه ها از بین بروند باز مقدار مورد نیاز حتی بیش از آن باقی می ماند و از این نظر خسارت بیماری در این مرحله قابل توجه نمی باشد.
بعد از انجام عمل تنک نمودن تا موقع برداشت محصول، چغندرقند دائما در معرض حمله بیماری قرار دارد. در این مرحله بیماری حداکثر خسارت را وارد می کند زیرا تعداد بوته ها در واحد سطح به اندازه معمول و مورد نیاز بوده و بیماری بتدریج موجب از بین رفتن بوته ها و کاهش آن ها در واحد سطح شده و محصول کاهش می یابد.
علایم تیپیک بیماری
ایجاد هرگونه زخم و خراش روی ریشه اعم از خراش های حاصل از ادوات کشاورزی و یا زخم های ایجاد شده توسط لارو حشرات، نماتودها و سایر موجودات زنده موجب تسریع نفوذ عامل بیماری به داخل ریشه و تشدید خسارت بیماری می شود. شرایط نامساعد محیطی مانند سختی و نفوذ ناپذیری خاک و رطوبت بیش از اندازه از دیگر عوامل تسریع رشد قارچ و پیشرفت بیماری هستند.
شکل ۱-۱ پوسیدگی طوقه (سمت چپ) و ریشه (سمت راست) در اثر Rhizoctonia
عامل بیماری
عامل بیماری Rhizoctonia solani است. در چغندر قند، گروه آناستوموزی AG (روی گیاهچه) و AG (روی ریشه ستبر) بیشتر از سایر گروه آناستوموزی دیده می شود. در شرایط آزمایشگاهی اندام های بارده شامل بازیدیوم که روی هیمنیوم تشکیل می شوند، تولید شده است. بازیدیوم ها تقریبا بشکه ای، روی هر بازیدیوم چهار استریگما که از نظر طول نیز با یکدیگر اختلاف دارند، تشکیل می شود. بازیدوسپورها تخم مرغی تا بیضوی هستند و قدرت تولید بازیدیوسپور ثانویه را دارند.
شکل جنسی Thanatephorus Cucumeris می باشد .
مدیریت بیماری
تناوب زراعی و عملیاتی که برای کنترل Phytophthora انجام می گیرد، در کنترل این بیماری نیز مناسب است. چون اسکلروت قارچ در خاک است و قارچ عامل بیماری یک پوده رست قوی خاکزی نیز هست، کار زیادی نمی توان کرد ولی اگر بتوان ریشه را سطحی تر پرورش داد مثلا با کشت سطحی تر بذر، طوقه و برگ کمتر آلوده می شوند (نه ریشه)، تقویت گیاه جهت تسریع رشد نیز مؤثر است، دفن بقایا که در مورد سایر پوسیدگی ها مؤثر است هم می تواند مفید باشد.
منبع: کتاب بیماری های گیاهان زراعی ایران
نویسنده: دکتر بهرام شریف نبی
دیدگاهتان را بنویسید