۱– حرارت خورشیدی
پوشش گلخانه در روز انرژی تابش خورشید را به صورت نور و امواج الکترومغناطیسی (در محدوده طول موج ۵/۲ – ۳۸/۰ میکرون) جذب و این انرژی گیاهان، خاک و سایر اشیای موجود در گلخانه را گرم می‌کند. این حرارت جذب شده توسط اشیا، در شب و در دماهای پایین از آنها منتشر می‌شود و با طول موج‌های بزرگ‌تر (۳۵-۵ میکرون) ساطع می‌شود که از پلی‌اتیلن عبور کرده، ولی از شیشه خارج نمی‌شود.
-
اثر گلخانه‌ای (Greenhouse Effect):
گرفتن پرتوهایی با طول موج کوتاه و ساطع کردن پرتوهایی با طول موج بلند را اثر گلخانه‌ای (Greenhouse Effect) گویند. اثر گلخانه‌ای در مورد انواع پوشش متفاوت است. به این معنی که این امواج از پلاستیک خارج می‌شود، ولی از شیشه نمی‌تواند خارج شود. چون گلخانه (به ویژه در زمستان) نمی‌تواند همه انرژی مورد نیاز گیاهان را از این طریق جذب کند، بنابراین لازم است تا گلخانه به طریقی گرم شود.
۲- سیستم گرمایی
سیستم گرمایی باید دارای دو ویژگی باشد:
١- حرارت مورد نیاز در سردترین شب سال را تامین کند.
۲- حرارت را در سراسر گلخانه به صورت یکنواخت پخش کند تا باعث کاهش بیماری‌ها، رشد مناسب گیاه و افزایش کارآیی حرارت شود.
منابع حرارتی جهت گرم کردن گلخانه
هزینه انرژی بستگی به نوع سوخت مورد استفاده، قابلیت دسترسی به آن و فصل سال دارد. بنابراین نوع سیستم حرارتی انتخاب شده برای گلخانه باید با سوخت ارزان و در دسترس، سازگار باشد. استفاده از الکتریسیته برای گرم کردن گلخانه در گلخانه های تجاری مرسوم نیست. چوب نیز چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. قابلیت دسترسی به سوخت (به ویژه در زمستان) نکته بسیار مهمی است. لازم است گلخانه داران منبع سوخت اضافی داشته باشند تا در صورت نرسیدن به موقع سوخت یا قطع موقتی گاز از آن استفاده کنند.
گرم کردن گلخانه با اشعه خورشید:
روشی است که در آینده می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. مقدار گرمای ذخیره شده توسط جمع کننده‌ها (Collectors) نمی‌تواند گرمای مطلوب گلخانه در زمستان را تامین نماید، اما این ذخیره حرارتی می‌تواند قسمتی از گرمای مورد نیاز را تامین کند.
-
دو ماده برای ذخیره گرما به کار می‌روند که شامل:
۱- آب
۲- قلوه سنگ (Crushed Gravel) می‌باشد.
اگر آب به عنوان منبع ذخیره استفاده شود، یک تانک آب باید در دیوار گلخانه تعبیه شود. در این روش سیستم لوله‌کشی پیچیده با مبدل های حرارتی مورد نیاز می‌باشد. اگر سنگ به عنوان منبع ذخیره به کار رود، سیستم تبدیل حرارت ساده‌تری مورد نیاز است.
تولید گرما
برای جبران گرمایی که از طریق رسانایی، نفوذ تدریجی و تشعشع از دست می‌رود باید از دیگ بخار یا بخاری استفاده کرد. برای این منظور باید از یک منبع گرمایی مرکزی یا موضعی بهره گیریم. در سیستم مرکزی، یک یا چند دیگ بخار در یک محل واقعند و بخار آب یا آب داغ تولید شده، از طریق لوله‌هایی به نقاط مختلف گلخانه منتقل می‌شوند. در سیستم موضعی، از بخاری‌های متعددی استفاده می‌شود که در نقاط مختلف قرار داده شده‌اند و فقط محیط اطراف خود را گرم می‌کنند. هزینه تهیه اسباب و نصب یک سیستم مرکزی تقریبا سه برابر یک سیستم موضعی است.
منبع حرارتی می تواند به صورت مرکزی و یا موضعی باشد:
۱- سیستم حرارت مرکزی
در این روش یک یا چند دیگ بخار در یک محل واقعند و بخار آب یا آب داغ از طریق لوله‌هایی به نقاط مختلف گلخانه منتقل می‌شود. هزینه اولیه این روش زیاد است. سیستم دیگ بخار مرکزی برای گلخانه‌هایی مناسب است که در مساحت‌های بزرگ (۴ هکتار) آغاز به کار کرده و گسترش آنها نیز در مقیاس‌های بزرگ است.
کارآیی دیگ بخاری که بخشی از ظرفیت آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، بسیار کم است. مقدار زیادی گرما صرف گرم کردن دیگ بخار و لوله‌کشی‌های مربوط به آن می‌شود تا گلخانه گرمای خالصی دریافت کند. با افزایش گرمای خالص لازم برای گلخانه، مقدار اتلاف حرارت، کاهش می‌یابد و بدین ترتیب کارایی دیگ بخار افزایش می‌یابد. بنابراین تناسب بین دیگ بخار و فضای گلخانه مهم است.
۲- سیستم حرارت موضعی (Hot Air Furnace)
در سیستم حرارتی موضعی گلخانه‌ها، از بخاری‌هایی با طرح‌های متنوع استفاده می‌شود. این بخاری‌ها در سه دسته اصلی جای می‌گیرند:
۱) بخاری های منفرد یا تراکمی:
بخاری‌های منفرد اغلب بخاری‌های تراکمی نیز نامیده می‌شوند. نرخ یک سیستم بخاری تراکمی با توجه به آب و هوای محلی که در آن واقع است، متفاوت می‌باشد.
۲) کنوکسیونی یا همرفتی:
بخاری‌های کنوکسیونی را به علت ارزان بودنشان می‌توان در گلخانه‌های تجارتی و تفریحی یافت. این بخاری‌ها به حد کفایت خودکار نیستند. تفاوت این بخاری‌ها در این است که فاقد تعادل کننده گرما در خود می‌باشند.
۳) بخاری های تابشی با انرژی پایین:
در این روش هدف گرم کردن گیاهان است نه هوای اطراف. مزیت عمده این روش مصرف کمتر انرژی (۵۰-۳۰ درصد ذخیره سوخت) است. این روش شامل چندین لوله تابش کننده است که در طول گلخانه کشیده می‌شوند و صفحات منعکس کننده که در بالای لوله‌ها و در ارتفاع ۳/۷ – ۱/۸ متری بالای گیاهان قرار می‌گیرند. صفحات منعکس کننده (آلومینیومی) کلیه اشعه ها را به سمت پایین و به طرف گیاهان هدایت و گرمای یکنواخت در تمام فضا تولید می‌کنند.
منابع:
۱- کتاب مدیریت گلخانه (جلد اول)، انتشارت سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری تهران.
۲- کتاب مدیریت گلخانه، تکنولوژی تولید محصولات گلخانه ای، انتشارات سلسبیل.
دیدگاهتان را بنویسید